Mesleğinizi Seçerken bunlara dikkat!

İnsanın geleceğini şekillendiren en önemli kararlardan birinin meslek seçimi olduğu bugün herkes tarafından kabul edilmektedir. Birey, istediği yaşam yolunu seçerken seçmiş olduğu meslek veya iş ve bundan elde edeceği doyum önem kazanmaktadır. Meslek seçimi, bireyin sahip olması muhtemel meslekleri çeşitli yönler ile değerlendirip kendi ihtiyaçları açısından istenilir yönleri çok, istenmeyen yönleri az olan birine yönelmeye karar vermesidir. Bu karar, toplumsal ve bireysel etmenlerin birbiriyle etkileşimine dayanan, karmaşık, kişiliğin gelişimi ile birlikte gelişen ve insanın yaşamını büyük ölçüde etkileyen bir karardır.

Meslek, bir kimsenin hayatını kazanmak için yaptığı, kuralları toplum tarafından belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazanılan bilgi ve becerilere dayalı faaliyetler bütünüdür.İş ise ; belli bir işyerinde sürdürülen benzer etkinlikler grubudur. Bir kimsenin mesleği olabilir, ama işi olmayabilir. Bir işin olması da bireyin mesleği olduğu anlamına gelmez. Günümüz dünyasında önemli olan bireyin meslek sahibi olmasıdır. Geleceğin dünyası meslek sahibi olan insanlarca belirlenecektir. O yüzden bir iş sahibi olmanız önemlidir ancak meslek sahibi olmanız daha da önemlidir.

İnsan gününün büyük bir kısmını işinde geçirir. İnsanın yaptığı faaliyet ilgi ve yeteneklerine hitap ediyorsa kişi mesleki açıdan doyum sağlar .Mesleki doyum ise genel doyuma yansır. Bir nevi bireyin hayatta mutlu olması kendi özelliklerine uygun doyum sağlayacağı meslek seçmesine bağlıdır.

Günümüzde meslek seçeneklerinin artması, buna bağlı olarak meslekte uzmanlaşmanın artması, mesleğe hazırlanmanın uzun süreli eğitimi gerektirmesi seçme işleminin önemini arttırmaktadır.

Ülkemizde okul rehberlik servisleri, öğrencilerin özelliklerini belirleyen çeşitli araçlar kullanırlar. Bu test ve tekniklerin sizinle ilgili verileri ile, kendi yaşantınızı karşılaştırmanız ve gerçekçi bir benlik tasarımına ulaşmanız gerekmektedir. Kendiniz ve ülkemizin size sunduğu olanakları bilmeniz meslek seçiminde hangi yolda yürüyeceğinizi gösterecektir. Bireyin kendi gerçekleri ile ülkenin ona sunduğu gerçekler bir biçimde uyuşması gerekir. Yoksa ileride hiçte istenmeyen durumlarla karşılaşılabilir.

Meslek Seçerken Nelere Dikkat Edilmelidir ?

1- Kendi kişiliğinizi tanımalısınız.

2- Yeteneklerinizin ne olduğunu bilmelisiniz.

3- İlgi duyduğunuz alanları tespit etmelisiniz.

4-  Meslekler hakkında bilgi edinmelisiniz.

1. KİŞİLİK NASIL TANINIR:

Temel kişilik özellikleri vardır. Bunlar   sabırlı olmak, heyecanlılık, soğukkanlılık, titiz olmak, çabuk reaksiyon göstermek, seyahati sevmek, düzgün konuşma, idarecilikten hoşlanma, hayal gücü vs.

Her mesleğin kendine has gerektirdiği bazı özellikler vardır. Doktor olmayı düşünen birinin kandan ve ölümden korkmaması, çirkin manzaralar karşısında tiksinti duymaması gerekir. İkna gücü yüksek, dışa dönük, insanlarla devamlı ilişki de olan girişimci niteliklere sahip olan birey avukat, politikacı veya pazarlamacı olabilir. Bu bağlamda kişiliğin meslek seçiminde önemi büyüktür.

Kişiliğinizi tanımada rehber öğretmene başvurup temel kişilik özelliklerini öğrenebilirsiniz, Eleştirisine itimat ettiğiniz yakın arkadaşlarınızdan bazılarına danışabilirsiniz. Okulda sizi iyi tanıyan, kendinize yakın bulduğunuz bir öğretmene müracaat edebilirsiniz.

2. YETENEKLERİNİZ ( Ben Neler Yapabilirim ? )

Yetenek, belli bir eğitimden yararlanabilme gücüdür. Bireyin hangi eğitim programında başarılı olabileceğini gösterir. Yetenek meslekteki başarıyı etkileyen etkenlerden biridir ve temel gerekliliktir. Seçtiği mesleğin gerektirdiği azami yetenek düzeyine sahip olmayan bireyin o meslekte başarılı olması olası değildir. Bunun yanında sahip olduğu yeteneklerin, kapasitenin altında bir yetenek düzeyi gerektiren mesleğe yönelen bireyin meslekte doyum sağlaması da mümkün olamayacaktır.

Akademik yeteneğin, okulda derslerdeki başarının ya da başarısızlığın araştırılması, sözel ya da sayısal düşünme yeteneklerinden hangisinde daha başarılı olduğunun belirlenmesi gerekir. Bunun için bireyin fen, sosyal, matematik, Türkçe derslerindeki başarısı bir ölçüt olabilir.

Sayısal düşünme gücüne sahip olmayan, fen, matematik gibi sayısal derslerde başarılı olamayan bir bireyin tıp fakültesi, diş hekimliği, mühendislikler gibi matematik-fen puanı ile öğrenci olan yüksek öğretim programlarında başarılı olması mümkün değildir.

Sözcükleri ustalıkla kullanamayan, zengin bir sözcük dağarcığına sahip olmayan kişinin dil ve edebiyat programında başarılı olması zordur.

3. İLGİ ALANI ( Ben Neler Yapmaktan Hoşlanırım ?)

İlgi alanı nedir ?

İlgi alanınız; hoşlandığınız, yaparken mutlu olacağınız, özel bir caba sarf etmeden zevkle yapacağınız, tatmin olacağınız işlerdir.

Nelerden hoşlanıyorsunuz, hangi tür işlerde fazla gayret sarf etmeden bile başarılı olabiliyorsunuz, akranlarınıza göre sizi üstün kılan ne gibi özellikleriniz var, hangi alanlarda başkaları size ulaşmada zorlanıyorlar, üzerinde düşündüğünüz başarılı olacağınıza inandığınız işler nelerdir.

Ders içi ve ders dışında hangi konularla uğraşmayı seviyorsunuz?

İlgi alanı nasıl tespit edilir ?

İlgi alanlarını ölçen bazı psikolojik testler kullanılabilir. Orta öğretim yıllarında sizi en çok meşgul eden, uğraşmaktan hoşlandığınız alanların ne olduğunu inceleyebilirsiniz. Çalışırken hoşlandığınız, tatmin hissine kapıldığınız, sizi mutlu eden mesleklerin neler olduğunu tespit ederek ilgi alanınız konusunda fikir edinebilirsiniz

4. MESLEKLER HAKKINDA BİLGİ EDİNİLMESİ

Meslekleri;

1- Rehber öğretmenden öğrenebilirsiniz.

2-ÖSYM’nin hazırladığı kılavuzdan faydalanabilirsiniz.

3-Çevrenizde o meslekte çalışan yakınlarınız ve akraba çevrenizden faydalana bilirsiniz.

4-Oturduğunuz ilde üniversite veya üniversiteye bağlı bir fakülte varsa ve seçtiğiniz bölüm bulunuyorsa oraya müracaat edip öğretim görevlilerinden bilgi alabilirsiniz.

Ancak meslekleri anlatırken bazıları o mesleği sevmediği için yalnızca kötü yönlerini anlatıyor olabilir. Bazıları ulaşamadığı için bir diğer mesleği abartarak anlatabilir. Aileniz bu konuda yanlış bilgilerle tek yönlü sizi şartlayabilir. Bunu gözden uzak tutmayınız.

Meslekleri tanımada nelere dikkat etmeli ?

1- Mesleğin gerektirdiği yeteneklerin neler olduğunu bilmeli.

2-  Mesleğin gerektirdiği kişilik özelliklerinin neler olduğunu bilmeli

3-  Mesleğin ileride çalışma ortamının ne olduğunu öğrenmeli.

4-  Meslek hayatında beraber olacağınız arkadaş grubunun nasıl olacağını belirlemeli.

5-  Mesleğin avantaj ve dezavantajlarının neler olduğuna bakmalı.

6-   Mesleğin kazandıracağı imkanlara dikkat etmeli.

MESLEK TERCİHİ NASIL OLUR ?

Bazı meslek psikologları, meslek seçiminin tek ve kesin bir karardan çok, süreç içerisinde oluştuğunu ifade etmişlerdir. Bu süreci bireyin bilinçdışı gereksinmelerinden, yaşamdan beklentilerine kadar bir çok etken belirleyecektir. Bu nedenle kendinizi tanımanız ve size açık meslekler ile yaşam koşullarının farkında olmanız gerekir.

Kendi kendinize (ben kimim diye) sorduğunuzda, verebileceğiniz yanıtları (örneğin: ben öğrenciyim, ben matematikten başarılıyım, ben insanlara yardım etmeyi seviyorum, ben diğer insanlarla birlikte çalışmayı seviyorum veya ben açık alanda çalışmayı isterim gibi) gözden geçirdiğinizde kendi benliğinizin farkına varmaya başlarsınız. Meslek seçiminde önemli olan kendinizle ilgili bu bilgiler ile ülkenin koşulları arasında bağ kurabilmektir. Kendinizi tanımadan gerçek dışı hedefler kurgulamaya başladığınızda sizi hayal kırıklıkları bekleyecektir. Sayısal derslerde yeteneği düşük birisinin “doktor” olma hayali veya bedensel avantajları olmayan birisinin “subay” olma amaçları hedefine ulaşmayacaktır. Ülkenin veya çevrenin olanakları derken size açık olan meslek alanları ile olanaklardan söz ediyoruz. Örneğin, bu gün ülkemizde sınırlı sayıda öğrencinin yüksek öğretim imkanına sahip olduğunu hepimiz biliyoruz. Üniversite sınavını kazanma şansı olmayan bir kişinin, yüksek öğrenim gerektiren ve ciddi bir puanla kazanılabilen bir programı (mesleği) tercih etmesi gerçekçi bir durum değildir. Ben neyi yaparsam mutlu, başarılı olurum ve bunu yapabilecek olanaklarım var mı?

Meslekî Olgunluk :

Bireyin kendisini tanıması, gizilgüçlerinin farkında olması bir mesleği tercih edebilmek için yeterli değildir. Bireyin Mesleki Olgunluk Düzeyinin de yüksek olması gerekmektedir. Okul rehberlik servisleri öğrencilerin mesleki olgunluk düzeylerini yükseltmek için bir dizi çalışma yaparlar. Belli bir olgunluk düzeyine ulaşmayan bireyin meslek tercihi yapması pek de sağlıklı sonuçlar doğurmayacaktır.

Mesleki olgunluk yeteneklerimizi ve ilgilerimizi geliştirmek ve  ortaya koymakla ilgilidir. Kendi mesleki olgunluk düzeyinizi geliştirmede yeteneklerinizi ve ilgilerinizi ortaya koymak için fırsat yaratmak durumundasınız. Burada önemli olan ilgilerin ve yeteneklerin tek başına keşfi değil, keşfedilmiş ilgi ve yeteneklerin bir biçimde ifade edilmesidir.

MESLEK SEÇİMİNDE SORUMLULUK KİMİN?

Mesleğin seçilmesi sorumluluğu size aittir. Bu sorumluluğu başkaları üzerine almamalıdır. Başkalarından yardım alınabilir; uzmanların, öğretmenlerin, anne ve babanızın görüşleri de önemlidir. Ancak seçimin olumlu ve olumsuz sonuçlarından en fazla kendinizin etkileneceğini unutmamak gerekir.

MESLEĞE YÖNLENDİRME :

Bir mesleğe yönlendirmeden söz ediliyorsa, iki yöntemden birisi tercih edilerek yapılıyordur. Yönlendirmenin bir biçimi olan yöneltmede biz yetişkinlerin çocuk için neyin iyi olduğunu karar verip, bir mesleğe yönlendirmemizdir. Kuşkusuz çok da iyi niyetle yapılan bir mesleğe yöneltme çocuğu dıştan kontrole alıştırdığından günümüzde önerilmemektedir. Yönelme ise meslek seçimi sorumluluğunu çocuğa bırakarak onun kendi geleceği için çaba sarf etmesini ve uygun olanı keşfetmesini öneren yaklaşımdır.

YÖNLENDİRME

Bir mesleğe yönelebilirsiniz yada başkalarının yönlendirmesine bağımlı kalabilirsiniz. Eğer kendi geleceğinize sahip çıkmak istiyor iseniz bir mesleğe yönelmeyi tercih etmeniz gerekiyor. Bu sizin uygun mesleği bulmanıza yardım edecek bir süreç olduğu gibi kendi sorunlarınız ve geleceğinize sahiplenmenizi de sağlayacaktır.

Doğal olarak, anne ve babalarınız, öğretmenleriniz ve arkadaşlarınız kendi bilgi ve deneyimlerini size aktarmaya çalışacaklardır. Onların deneyimlerinden faydalanmak gerekir ama uygun olanı keşfetmek sizin sorumluluğunuzdadır.

Kendinizi gözleyip, zaman içinde değişen ilgileriniz ve zevkleriz olsa bile güçlü yönlerinizi ve seçimlerinizi ortaya koyabilmelisiniz.

Kişilik özelliklerinize, yeteneklerinize, günün koşullarına uygun, bilinçli bir meslek seçimi, toplumda sağlıklı, mutlu, kendi kendisiyle barışık insanlarında sayısını da çoğaltacaktır. 2000´li yılların Türkiye´sinin siz gençlerle daha umutlu, daha aydınlık olmasını diliyoruz

 “H E D E F S İ Z   G E M İ Y E   H İ Ç B İ R   R Ü Z G A R    Y A R D I M  E D E M E Z.”