MİLLÎ MÜCADELE
Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik ayrıldı. Savaşın galipleri olan İtilaf Devletleriyle (İngiltere, Fransa, İtalya) 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Anlaşması imzalandı.
Bu anlaşmanın şartları Osmanlı Devleti açısından çok ağırdı. Bu anlaşmanın sonucunda Osmanlı Devleti ordusundaki askerler terhis edildi. Terhis edilen askerlerin silahları İtilaf Devletlerine teslim edildi. Limanlarımız, demir yollarımız ve telgrafhanelerimiz denetim altına alındı. Yurdumuzun bir çok bölgesi işgal edildi.
- İngilizler; Trakya, İstanbul ve çevresini,
- Yunanlılar; İzmir, Kütahya, Aydın, Balıkesir, Manisa ve çevresini,
- İtalyanlar; Antalya ve çevresini,
- Fransızlar; Adana,Maraş,Antep,Urfa ve çevresini,
- Ermeniler; Ardahan, Ağrı, Van, Kars ve Sarıkamış’ı işgal etti..
Mustafa Kemal, ülkemizin uğradığı bu felaket karşısında ümidini kaybetmedi. “Geldikleri gibi giderler.” diyerek işgalcilerin yurdumuzdan kovulacağına olan inancını dile getirdi.
19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Milli Mücadele’yi (Kurtuluş Savaşı’nı) başlattı.
Mustafa Kemal Amasya, Erzurum ve Sivas’ta toplantılar yaparak halkın işgallere karşı toplantı ve yürüyüşler düzenlemesi gerektiğini, vatanın bölünmez bir bütün olduğunu anlattı. Bu toplantılarla tüm milletin işgallere karşı çıkması gerektiğini anlattı.
- Amasya Genelgesi=22 Haziran 1919
- Erzurum Kongresi = 23 Temmuz 1919
- Sivas Kongresi = 04 Eylül 1919
MİLLİ MÜCADELEDE CEPHELER
Kurtuluş Savaşında 3 cephede mücadele verilmiştir.
- DOĞU CEPHESİ= Milli mücadele de savaşılan ilk cephedir. Bu cephede Ermenilerle savaşılmıştır. Doğu Cephesi komutanı KAZIM KARABEKİR’’dir.Yapılan savaşla Kars, Ardahan ve çevresi Ermenilerden kurtarılmıştır.
Ermenilerle, 3 Aralık 1920’de yapılan Gümrü Antlaşması ile bugünkü doğu sınırımız çizilmiştir. Bu antlaşma TBMMeclisi’nin imzaladığı ilk anlaşmadır.
- GÜNEY CEPHESİ = Bu cephede Fransızlarla ve Ermenilerle savaşılmıştır.
Maraş’ta Sütçü İmam, Adana’da Tayyar Rahmiye Hanım, Urfa’da Ali Saip Bey, Antep’te Şahin Bey büyük kahramanlıklar göstermişlerdir. Bu kişiler halkı örgütleyerek şehirlerin kurtarılması için mücadele etmişlerdir.
Fransızlarla 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması imzalanmış ve Fransızlar ülkemizi terk etmiştir. Halkın göstermiş olduğu kahramanlıklar nedeniyle TBMM’si tarafından Antep’e “GAZİ” ünvanı verilerek Gaziantep, Maraş’a “KAHRAMAN” ünvanı verilerek Kahramanmaraş, Urfa’ya ŞANLI” ünvanı verilerek Şanlıurfa yapılmıştır.
- BATI CEPHESİ = Savaşların en yoğun olduğu cephedir.Bu cephede Yunanlılara karşı savaş yapılmıştır. Yunanlılar İzmir’e ilk çıktıklarında (15 Mayıs 1919) İzmirli gazeteci Hasan Tahsin düşmana ilk kurşunu sıkmıştır.
Yörük Ali Efe Aydın’da Kuvayı Milliye birlikleri kurarak Yunanlıların Aydın üzerinden ilerlemesini engellemiştir.
Batı cephesi ordularının başında bulunan İsmet İnönü ordusuyla 1. İnönü ve 2. İnönü savaşları ile Yunan ordusunu yenilgiye uğratarak Sakarya’nın batısına kadar çekilmelerini sağlamıştır.
Yunan ordusunun yenilgileri üzerine İngiltere, Fransa ve İtalya tarafından yardım edilerek güçlendirilen Yunan birlikleri Kütahya ve Eskişehir’e kadar ilerlemiştir. Bu durum karşısında Türk ordusunun başına TBMM’i tarafından Mustafa Kemal Komutan olarak atanmıştır. Mustafa Kemal, Genelkurmay Başkanı olan Fevzi Bey ile birlikte savaş planlamalarını yaparak 23 Ağustos 1921 tarihinde başlayıp 22 gün 22 gece süren Sakarya Meydan Muharebesi’ni yapmıştır. Çok çetin ve zorlu geçen bu savaşta her iki tarafta büyük kayıplar vermiştir.
Sakarya Savaşı’ndan sonra TBMM tarafından GAZİLİK ve MAREŞALLİK ünvanı verilmiştir. Ayrıca Mustafa Kemal’in teklifi ile Fevzi Bey’e de mareşallik ünvanı verilmiştir.
Sakarya Savaşı’ndan sonra tekrar güç toplayan Yunan ordusu büyük yığınaklar yaparak yeni savaş hazırlığı yapmaktadır. Bunun üzerine Mustafa Kemal tüm yurtta Seferberlik ilan ederek tüm ulusun ordu için yardım etmesini istemiştir. Türk ulusu kadını, erkeği, yaşlısı, genci orduya yardım etmiştir. Toparlanan Türk ordusu Afyon ve Kütahya üzerinden Yunan ordusunu çembere almıştır.
26 Ağustos 1922 tarihinde Türk topçusunun ateşi ile Büyük Taarruz başlamıştır. 30 Ağustos 1922 tarihinde Yunanlılarla yapılan Baş Kumandanlık Meydan Muharebesi’nde Mustafa Kemal “ Ordular ilk hedefiniz Akdeniz ileri !” emrini vererek Türk Ordusu’nun hedefinin İzmir olduğunu belirtmiştir.
9 Eylül 1922 tarihinde Türk Ordusu’nun İzmir’e girmesi ile Yunanlılar ülkemizi terk etmişlerdir. Bu zaferden sonra Türk Ordusu’nun yönünü İstanbul’a çevirdiğini gören İngilizler İstanbul ve çevresini boşalttılar.
11 Ekim 1922 tarihinde Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanarak Kurtuluş Savaşı sona ermiştir. Daha sonra İsviçre’nin Lozan kentinde yapılan Lozan Barış Anlaşması ile de tüm Dünya’ya özgür ve bağsız bir ülke olduğumuz ilan edilmiştir.
29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet ilan edilerek yeni kurulan devletin adı TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLETİ olmuştur.
Cumhuriyet bir yönetim şeklidir.