Eksiltili Cümle: Genellikle yüklemi, bazen de başka öğeleri kullanılmadığı halde yargı bildiren cümledir:
- Seni bir daha görürsem…
- Sanırım siz İzmirlisiniz, ben de… (İzmirliyim)
- Yalçın topu kimden aldı? -Ali’den. (Yüklem düşmüş.)
- Böyle başa böyle tıraş (yaraşır, layıktır) *Eski tas eski hamam
*Toprağı taşlı yerden (olacaksın)kızı kardeşli yerden (olacaksın)
*Kısa bir sessizlik (oluyor) sonra müzik başlıyor.
*İnsanı mest eden güzelliği …(var)
- Eksiltili cümle ya da kesik cümle, tam bir cümle kurulabilmesi için gereken ana unsurları içermeyen cümledir. Türkçenin eklemeli yapısı nedeniyle yüklemler tek başına cümle kurmaya yettiği için, “yüklemi olmayan cümle” olarak da tanımlanabilir. Eksiltili cümleler bazen cümleleri pratik gerekçelerle kısaltmak amacıyla, bazen de edebî amaçlarla kullanılırlar.
- -Nereye gidiyorsun?
- -Okula. (Eksiltili cümle, “gidiyorum” yüklemi düşmüş)
- -Bu kadar erken mi? (Eksiltili cümle, “gidiyorsun” yüklemi düşmüş.)
- Kısa bir sessizlik… Sonra müzik başlar. (İlk cümle eksiltilidir. “Olur”, “gerçekleşir” vb. bir yüklem düşmüş.)
- Önümüzde göz alabildiğine bir kumsal… (Eksiltili cümle, “vardı”, “uzanıyordu” vb. bir yüklem düşmüş.)
Türkçede bazı deyim ve atasözleri eksiltili cümle hâlindedir.
- Evden işe işten eve
- Akşam ahıra sabah nahıra
- Rabbena hep bana
- Kambur kambur üstüne
- Az veren candan, çok veren maldan
Bazen deyim ve atasözleri, dinleyicilerin devamını bildiği farz edilerek, eksiltili cümle halinde söylenebilir:
- Üzüm üzüme baka baka… (“kararır” yüklem)
- Deveyi yardan uçuran… (bir tutam ottur) (“Uçuran” sözcüğü adlaşmış sıfat-fiildir ve yüklem değildir. Atasözünün yüklemi “ottur” sözcüğüdür.)