ÇOCUKLARDA İDRAR KAÇIRMA (ENÜREZİS)
Çocukların çoğu 3-4 yaşlarında, uyanık oldukları dönemde idrarını tutabilirler. İstemli kontrolün beklenebileceği bir yaşta oluşan; İstemdışı, ve tekrarlayıcı idrar kaçırma olayına enürezis denir.
Enürezisin iki tipi mevcuttur:
- )Birincil enürezis :Bir çocuk uzun süre boyunca hiç idrarını tutamıyor ise bu şekilde adlandırılır.
- )İkincil enürezis:Uzun bir süre kontrollü idrar yapmasına karşın, 6-9 aylık bir periyotluk süre zarfında idrarını tutamıyor ise bu isim verilir.
En sık rastlanan tip ise nokturna enürezis (Gece işemeleri) dir.
- Altı yaşının altındaki çocuklarda %15-30 unda (erkek çocuklarda ve zenci çocuklarda daha sık görülür)
- 12 yaşındaki çocukların %4-16’sında,en azından bir defa yatak ıslatma olayı olmuştur
- 4 yaşından sonra oluşan enürezis olgularının %20’si ikincil enürezistir ve bu durumda dikkatli inceleme gereklidir.
- 6-12 yaş grubu çocukların %1’inde ise gündüz enürezisi mevcuttur.
ENÜREZİSİN NEDENLERİ
Primer enüreziste neden:
- Primer enürezisli çocukların %5’inden azında, primer nokturnal enürezisli çocukların %1-2’ inde olayın sebebi organik bir nedendir.
- Hemen hemen tüm primer enürezisli olguların nedeni üreter sfinkter kontrol olgunlaşmasının gecikmesidir. Bu olgunlaşma eksikliğine birde anne baba ve çocuğun bu sorun konusundaki kaygılarına bağlı psikolojik durumları eklenince olay daha da uzar.
İkincil enüreziste neden:
1.) Psikolojik olarak stresli bir olayın yaşanması.
- )Organik bir nedene bağlı olması olayı, birincil enürezisten yüksektir bunlar şunlardır:
- İdrar yolu enfeksiyonu.(En sık görülen organik neden)
- Kimyasal distal üretrit (Ör: köpüklü su ile banyo yapılmasına bağlı)
Not: Üretra; İdrarı idrar kesesinden dışarı ortama taşıyan idrar yoluna verilen isimdir.
- Doğumsal idrar yolları anomalileri.
- Alt üriner sistem darlığı (Üretral kist vs..)
- Ektopik üreter (Normal olması gereken yerden farklı yerleşimli üreter)
- Şeker hastalığının varlığı.
- Batın içinde kitlesel oluşumların varlığı.
İDRAR KAÇIRMA OLAYI EĞER ORGANİK BİR NEDENE BAĞLI İSE ŞU BELİRTİLERDE GÖZLENEBİLİR
- İdrar yaparken yanma.
- Sık sık idrara çıkma.
- Kanlı idrar yapma.
- Küçük çaplı idrar akıntısı ve ya damlatma.
- Stres inkontinans (Öksürük, ağır kaldırma vs..anında idrar kaçırma)
- Yürüme bozukluğu
GECE İŞEMELERİ ( ENÜREZİS NOKTURNA)
İstemli kontrolün beklenebileceği bir yaşta uyku sırasında oluşan istemdışı ve tekrarlayıcı idrar kaçırma olayına enürezis denir.
- 4 yaşındaki çocukların % 30’unda
- 6 yaşındaki çocukların %10’unda
- 12 yaşındaki çocukların % 3’ünde
- 18 yaşındaki çocukların %1’inde görülür.
Risk faktörleri:
- Erkeklerde kızlardan daha sık görülür.
- Ailesel geçiş saptanmıştır.
- Bazen uyku bozuklukları olaya eşlik eder.( Ör:Uyurgezerlik ve gece korkuları)
- Olguların yanlızca %1-2’sinde organik bir neden saptanmıştır. En sık organik neden ise idrar yolu enfeksiyonudur. (Diğer organik nedenler normal enürezis başlığı altında anlatılmıştır)
- Seyrek olarak da orta ve ağır derecede bireysel ve ailesel psikopatolojiye bağlı olarak meydana gelir. Bu durumda hastanın bir psikiyatriste gitmesi şarttır.
ENÜRESİSİN TEDAVİSİ
- Hasta altı yaşından küçük ise kendiliğinden iyileşme oranı yüksek olduğu için tedavi önerilmez.
- Altı yaşında sonra bile birincil enürezisin kendiliğinden iyileşme oranı %15 dir. İkincil enüreziste de bu oran çok yüksektir. (Eğer organik bir nedene bağlı değilse)
- Organik bir neden söz konusu ise nedene yönelik bir tedavi seçilmelidir.
Sıkça kullanılan üç tedavi yöntemi vardır:
I.) Enürezis danışmanlığı: Bu sistemde aşağıdaki önerilere uyulmalıdır.
Çocuk kendisi aktif bir rol üslenir ve:
- Altını ıslattığı ve kuru kaldığı geceleri bir takvim düzenleyerek not alır.
- Bu konuda doktoru ile kendisi konuşur.
- Gece yatmadan önce mutlaka idrarını yapmalıdır.
- Yatma saatinden 2-3 saat öncesinden itibaren sıvı şeyleri almamalıdır.
- Çocuk cezalandırılmaz ve anne-baba kızgın tepkiler vermekten kaçınır.
- Çocuğun altını ıslatmadığı geceler için ödüllendirme yapılır.
- Enürezisin nedenleri ve seyri hakkında güvence verilir. (Amaç utanç ve suçluluk hislerinin giderilmesidir)
II.) Günümüzde en etkili tedavi yöntemlerinden birisi enürezis alarmlarıdır:
- Bu yöntem ile iyileşme oranları %70 civarındadır, tekrarlama oranları ise 5-15 yaşları arasında %10-15 civarındadır. Tam başarı sağlanması bazen aylarca sürebilir.
- Bu alarm sisteminin kurulması kolay olup sistem bir iki damla idrar kaçırıldığında harekete geçer ve alarm çalar. İlk haftalarda çocuk idrarını tamamen kaçırdığında uyanır, bu olaydan bir iki hafta sonra idrar kısmen inhibe olur (baskılanır).
- Sonuçta çocuk idrar yapmadan önce meydana gelen mesane kasılmalarına şartlı bir yanıt vererek uyanır.
- Alarmın kullanılmasının bırakılması kararında, son yatak ıslatma nöbetinin üzerinden üç haftalık kuru kalınan dönemin geçmesi gerekmektedir.
III.) İlaçla tedavi:
İlk hafta içinde yüksek yanıt oranına sahiptir ancak ilaç kullanımından sonraki dönemlerdeki yenileme oranı o kadar yüksektir ki, hasta ilacı bıraktığı zaman uzun süreli iyileşme oranı kendiliğinden iyileşme oranını seyrek olarak aştığından fazla tercih edilmez.
- İlaç olarak imipramin kullanılır.
- 8-12 yaşındaki çocuklara yatış saatinden önce 50 mg.
- 12 yaşından büyüklerde yatış saatinden önce 75 mg dozda uygulanır.
- İlaç tedavisine, idrar kaçırma olayının oluşmadığı 1 aylık süre sonunda son verilir. İlaç 2-4 hafta içerisinde azaltılarak kesilmelidir