- ÜNİTE: TRAFİK BİLİNCİ
Trafik: Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketlerine trafik denir.
Trafik kazalarının azalması için eğitime büyük önem verilmelidir. Yeterli eğitim almadan trafiğe çıkan sürücüler, trafik kurallarına uymamakta ve kazalara neden olmaktadır.
TRAFİĞİN UNSURLARI
Trafiğin unsurları; insan, yol ve araçtan oluşmaktadır. Güvenli bir trafik ortamı ise insanların iyi eğitilmesine bağlıdır.
1.) İnsan: Trafiğe; yaya, sürücü, yolcu veya trafik görevlisi olarak katılırlar.
-Yaya: Araçta olmayan, kara yolunda hareketsiz veya hareket halinde bulunan insandır.
-Sürücü: Kara yolunda motorlu veya motorsuz bir aracı, hayvan ve hayvan sürülerini sevk ve idare eden kişiye denir.
-Yolcu: Araç kullanan sürücü ve görevliler dışında araçta bulunan kişilere denir.
Yolcular, toplu taşıma araçlarına duraklarda, ön kapıdan binip arka kapıdan inmelidirler. Yolculuk sırasında sürücünün dikkatini dağıtacak davranışlardan kaçınmalıdırlar. Gazilere, yaşlılara, hamile ve çocuk- lu bayanlara yer vermelidirler. Bindikleri aracın emniyet kemeri varsa takmalıdırlar.
Ülkemizde trafiğin denetlenmesi, trafik polisi ve jandarma tarafından yapılır.
2.) Araç: Motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörlere genel olarak araç denir.
Taşıtların makine gücü ile yürütülenlerine motorlu taşıt, insan ve hayvan gücüyle yürütülenlerine ise motorsuz taşıt denir.
3.) Yol: Kara Yolu İle İlgili Tanımlar
-Kara yolu: Trafik için, halkın yararlanmasına açık arazi şeridi, köprü ve alanlardır.
-Taşıt yolu: Kara yolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan kısmıdır.
-Yaya yolu: Kara yolunun taşıt yolu kenarıyla kamu veya özel kişilere ait yerler arasında kalan ve yalnız yayaların kullandığı kısmıdır.
-Yaya geçidi: Taşıt yolunda yayaların güvenle karşıya geçebilmelerini sağlamak üzere, trafik işaretleri ile belirlenmiş alana denir.
-Kavşak: İki veya daha fazla kara yolunun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alana denir.
-Alt geçit: Kara yolunun diğer bir kara yolu veya demir yolunun alttan geçmesini sağlayan yapıya denir.
-Üst geçit: Kara yolunun diğer bir kara yolu veya demir yolunun üstten geçmesini sağlayan yapıya denir.
-Şerit: Taşıtların güvenle seyredebilmesi için taşıt yolunun çizgilerle ayrılmış bölümüdür.
TAŞITLARIN ÜZERİNDEKİ AYIRICI İŞARETLERİN ÖNEMİ
Taşıtları birbirinden ayıran bazı düzenlemeler yapılmıştır. Bunların en belirgini ve önemlisi taşıtların ön ve arka taraflarında bulunan plakalardır. Trafiğe çıkan araçlar arasında bazı araçlar geçiş üstünlüğüne sahiptir.
Geçiş üstünlüğüne sahip bu araçların üzerinde, işlevlerini(hangi amaç için kullanıldığını) belirten AMBÜLANS, İTFAİYE, POLİS gibi yazılar ile yanıp sönen tepe lambaları vardır.
Tehlikeli madde taşıyan araçların önünde ve arkasında boş olup olmadığını belirten BOŞ veya DOLU yazıları vardır. Ayrıca bu taşıtların üzerinde TEHLİKELİ MADDE yazısı yer alır.
Okul taşıtlarının arkalarında ise öğrenci bindirilip indirilirken yakılan kırmızı ışıklı DUR levhası ile OKUL TAŞITI yazısının bulundurulması zorunludur.
GÜVENLİ ARAÇ
Trafik güvenliği açısından araçların güvenli olması zorunludur. Güvenli araç her zaman bakımlı bulundurulan araçtır. Aracın las- tiklerinin aşınmamış, frenlerinin sağlam olması gerekir. Görmeyi ve görülmeyi sağlayan ışık donanımları bozuk olmamalıdır. Kısaca teknik donanımı hatasız olan araçlar güvenlidir. Ayrıca; araçlarda emniyet kemeri, yangın söndürme cihazı, ilk yardım çantası ve yansıtıcı bulundurulmalıdır. Her zaman güvenli araç ile yolculuk yapmalıyız. Bu hem kendimiz hem de trafiğe katılan diğer insanların can ve mal güvenliği için önemlidir.
ULAŞIM VE TÜRLERİ
İnsanları, malları ve haberleri bir yerden başka bir yere güvenli bir şekilde getirip götürme işine ulaşım denir. Ulaşımın insan ha- yatındaki yeri çok büyüktür. Dünyada olduğu gibi yurdumuzda da ulaşım çeşitli şekillerde yapılmaktadır.
Başlıca ulaşım türleri şunlardır:
- Kara yolu ulaşımı
- Demir yolu ulaşımı
- Deniz yolu ulaşımı
- Hava yolu ulaşımı
- Boru hattı ulaşımı
1-) Kara Yolu Ulaşımı: Trafik için kamunun faydalanmasına açık arazi şeridi, köprüler ve alanların hepsine birden kara yolu denir. Bu yollarda yapılan her türlü ulaşıma da kara yolu ulaşımı denir.
Bu ulaşımı sağlamak amacıyla ülkemizde; otoyollar, devlet yolları, il yolları, köy ve orman yolları yapılmıştır. Kara yolu ulaşımı; otomobil, otobüs, kamyon, motosiklet, bisiklet ve at arabası gibi taşıtlarla sağlanır. Kara yolu ulaşımı, her yerleşim merkezine ulaşılabildiği için ülkemizde en çok tercih edilen ulaşım türüdür.
2-) Demir Yolu Ulaşımı: Tren, metro, tramvay gibi demir teker- lekli taşıtlarla demir hatlar(raylar)üzerinde yapılan ulaşıma demir yolu ulaşımı denir. Türkiye’de ilk demir yolu 1856 yılında İzmir–Aydın arasında yapılmıştır.
Demir yolu ulaşımı ucuz ve güvenli olduğu için toplu taşımacı- lığa da uygundur. Ayrıca trafik yoğunluğunu azaltarak zaman kaybını önlemektedir.
3-) Deniz Yolu Ulaşımı: Su taşıtlarının denizde izlediği yola deniz yolu denir. Gemi, feribot, vapur, sandal ve sal gibi deniz taşıtları ile yapılan ulaşıma deniz yolu ulaşımı denir. Deniz yolu ulaşımı, büyük miktarda yüklerin aşınmasında diğer ulaşım türlerine göre daha elverişlidir. Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir ve 8333 km kıyı uzunluğu vardır.
4-) Hava Yolu Ulaşımı: Hava taşıtlarının izlediği yola hava yolu, bu yoldaki ulaşıma da hava yolu ulaşımı denir. Uçak, helikopter, planör ve balon başlıca hava yolu taşıtlarıdır. Hava yolu ulaşımı konforlu ve hızlıdır.
5-) Boru Hattı Ulaşımı: Su, petrol, doğal gaz gibi maddelerin; kolay, çabuk, güvenilir ve ucuz taşınması sağlanır. Bu ulaşım türünün gerçekleşmesi için Boru Hattı ile Taşıma Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü (BOTAŞ) kurulmuştur. Rusya Federasyonu, İran ve Azerbaycan’dan ülkemize doğal gaz taşınmaktadır.
TRAFİĞİ DENETLEYENLER VE GÖREVLERİ
Trafik Polisi ve Jandarma: Ülkemizde trafiği denetleme görevi tra- fik polisine ve jandarmaya verilmiştir. Şehir merkezleri ve şehirler arası yollardaki trafiğin denetimini trafik polisi yapar.
Trafik polisinin görev alanı dışındaki yerlerde ise trafiği jandarma denetler.
Trafik Polisi ve Jandarmanın Görevleri:
- Duran ve akan trafiği düzenlemek, yönetmek ve denetlemek,
- Araçları, araçlarda ve sürücülerde bulunması gereken belgeleri denetlemek,
- Trafik kazalarında tutanak düzenlemek,
- Kazalarda yaralananlara yardım etmek,
- Şehirlerarası akaryakıt istasyonlarında bulundurulması gereken malzemeleri kontrol etmek, gerekirse yasal işlem yapmak,
- Trafik suçu işleyenler hakkında ceza tutanağı düzenlemek.
- Trafik işaretlerinde görülen eksiklikleri ilgili kuruluşlara bildirmek.
TRAFİK İŞARET LEVHALARI
Kara yolundan yararlananlara, yol ve çevresi hakkında gerekli bilgileri vermek için konulmuş levhalara trafik işaret levhaları denir. Trafik işaret levhaları, trafikle ilgili kısıtlama ve yasakları da bildirir. Böylece güvenli bir trafiğin oluşması sağlanır. Bu nedenle trafik işaret levhaları gerekli yerlere kolayca görülebilecek şekilde yerleştirilmelidir.
Trafik işaret ve levhalarının anlamını bilmezsek bir kazaya uğrayabilir veya trafiğin akışını bozarak trafiği tehlikeye sokabiliriz.
UNUTMAYINIZ: Trafik işaret ve levhalarına zarar verildiğinde kendimizin veya başkalarının can güvenliğini tehlikeye atmış oluruz.
Yayaların Uymaları Gereken Başlıca Trafik Kuralları
- Yayalar, varsa yaya yolunda veya bankette yürümelidirler.
- Karşıya geçişlerde, varsa alt veya üst geçitlerden yararlanılmalıdır. Bunlar yoksa yaya veya okul geçitleri ile kavşaklardan karşıya geçmelidirler.
- Yayalar yürüyüşleri sırasında trafiği tehlikeye sokacak davranışlardan kaçınmalıdırlar.
Yaya Kaldırımında Yürürken Dikkat Etmemiz Gereken Unsurlar
- Kaldırımda yürürken kaldırımın taşıt yoluna uzak olan kenarından yürümeliyiz.
- Kaldırımda yürürken büyüklerin elini tutarım.
- Kaldırımda yürürken koşmamalıyız, arkadaşlarımızla şakalaşmamalı oyun oynamamalıyız.
- Kaldırımda yürürken ağaç, çukur, levha gibi engellere dikkat ederim.
- Kaldırımda yürürken engellilere ve yaşlılara yardımcı olmalıyız
- Kaldırımda yürürken işaret levhalarına dikkat etmeliyiz.
Karşıdan Karşıya Nerelerden Geçilir?
- Alt geçitlerden,
- Üst geçitlerden,
- Yaya geçitlerinden
- Okul geçitlerinden,
- Trafik polisinin bulunduğu yerlerden,
- Trafik ışıklarının bulunduğu yerlerden,
- Sayılanların hiç birisi yoksa köşe başlarından geçmeliyiz. Çünkü; Hangi yönden gelirse gelsin tüm araçları rahatlıkla görebiliriz.
Nasıl Karşıdan Karşıya Geçilir?
Karşıdan karşıya geçişlerde yukarıdaki alanlardan öncelik sırasına geçiş yapılmalı, buralar tercih edilmelidir.
Yaya geçidi olan veya geçiş yapılacak yerden karşıya geçerken şu kurallara uymalıyız: Geçiş yapılacak yere gelinir.
- Önce sola bakılır
- Sonra sağa bakılır.
- Tekrar sola bakılır
- Taşıt gelmiyorsa hızlı adımlarla yolun yarısına kadar yürünür
- Burada tekrar sağa bakılır
- Taşıt yoksa hızla karşıya geçilir.
Yaya Kaldırımı Olmayan Yollarda Yürürken Dikkat Etmemiz Gerekenler
- Kalabalık isek tek sıra halinde yürümeliyiz.
- Kendi gidiş yönüne göre sürücülerin görebileceği şekilde yolun sağından yürümeliyiz.
- Yürürken ağaç, çukur, işaret levhalarına, engellere dikkat etmeliler
- Sürücüler tarafında fark edilecek bayrak, flama gibi işaretler elde bulundurulabilir.
Banket : Kaldırım olmayan yollarda yayalar için ayrılmış alana banket denir.
Gece Yürürken Nelere Dikkat Etmeliyiz
- Gece yürüyüşlerinde yayalar dikkatli olmalıdır. Görmek kadar görülmekte önemlidir.
- Açık renkli giysiler giymeliyiz
- Giysiler ve eşyaların üzerinde yansıtıcılar bulunmalı
- Ellerinde fener ya da el lambası gibi ışık veren bir araç taşımaları gerekir.
Bu önlemleri aldığımızda yayalar gece yürüyüşlerinde can güven- liğini sağlamış ve trafiğin düzenli akışına katkı sağlamış olurlar…