Osmanlı’da Vergiler

Osmanlı’da Vergiler:

Osmanlı maliyesinin muhtelif gelir kaynaklan vardı. Bunların başında halktan alınan vergiler geliyordu. Osmanlılarda Şer’i ve Örfi olmak üzere iki türlü vergi vardı.

Şer’i Vergiler:

Öşür: Genel anlamıyla toprak ürünlerin­den devlet adına Müslümanlardan alınan onda bir vergidir. Bu vergi toprağın verim kabiliyetine göre değişiklik gösterirdi.

Haraç: Müslüman olmayan halktan alınan vergidir. Harac-ı Mukassem, Harac-ı Muvazzaf ol­mak üzere ikiye ayrılırdı.

Cizye: Müslüman olmayan halktan alınan baş vergisi sağlık vergisidir. Bu vergi çocuk, kadın ve yaşlılardan alınmazdı.

Zekat: Müslümanların zengin olanlarından kırkta bir oranında alınırdı. Zekat değişik zamanlar­da değişik şekillerde alınırdı. Bazen doğrudan ihti­yaç sahiplerine zenginler tarafından verilir, bazen de devlet tarafından toplanırdı.

Örfi Vergiler:

Çift-Bozan: Toprağını terk edenlerden Tı­marlı Sipahi tarafından alınırdı. Bir nevi tazminattır.

Resm-i Çift: Müslüman halktan, tasarruf etmiş olduğu tam veya yarım çiftlik yer kar­şılığı olarak alınırdı. Çiftlik, iki öküzlük yer­dir. Çift resminin miktarı alındığı yere göre değişirdi.

Resm-i Zaman: Kendisine tımar verilen sipahi tarafından, tapuya verilmemiş olan araziyi tasarruf eden kimseden, dönüm ba­şına alınan bir vergidir.

Resm-i Asiyab: Su veya yel ile çalışan un değirmenleri ile, zeytinyağı değirmenle­rinden alınmaktadır. Sipahi tarafından ayni ve nakli olarak alınırdı.

Resm-i Arus: Sipahi tarafından tımarında bulunan kadınların evlenmeleri esnasında, kocalarından alınan bir vergidir. Bu vergi kadının dul, bakire, müslüman veya başka bir dinden olmasına göre değişmektedir.

Resm-i mücerred: Bekarlardan alınırdı.

Bennak Resmi: Evlilerden alınırdı. Mü­cerred ve bennak resimlerinden bir kimse­ni kurtulabilmesi için tam veya yarım çift tasarruf etmesi gerekirdi.

Resm-i İspenç: Gayri Müslim reayanın buluğa ermiş olan erkeklerinden alınırdı.Müslümanlardan alınan çift resminin karşı­lığıdır.

Adet-i Ağnam: Sipahi tarafından hayvan sayısına göre alınan bir vergidir.

Baclar ve Gümrük resimleri: Ticaret ile uğraşanlardan alınırdı.

Pençik Resmi: Savaşlarda ele geçirilen esirlerden, askerlikte kullanılmak üzere beşte birinin alınmasıdır. Esir sahiplerin­den beşte bir olarak aynen alınan esirler, acemi oğlanı sayılarak, kendilerine ayrılan kışlalara giderdi.

Olağanüstü durumlarda avarız vergisi toplanırdı.