Misak-ı Milli; Son Osmanlı Mebusan Meclisi‟nin almış olduğu ve yeni Türk devletinin sınırlarının Sivas Kongresi‟nde alınan kararlar doğrultusunda belirleyen ve bağımsızlık esasları ile barışın hangi şartlarda yapılacağını ortaya koyan bir belgedir.
Kararları:
a) Mondros Ateşkes‟i imzalandığı sırada Türk askerlerinin koruduğu ve Türk-İslam çoğunluğunun oturduğu topraklar ayrılık kabul etmez bir bütündür. (Böylece vatanın bütünlüğü ve bölünmezliği Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından kabul edilmiş, milliyetçilik düşüncesi esas alınarak yeni Türk devletinin sınırları çizilmiştir.)
b) Halen işgal altında bulunan Müslüman Arapların oturduğu Osmanlı topraklarının geleceği, yöre halkının vereceği oylarla belirlenecektir. (Böylece Wilson İlkeleri‟ne uygun olarak serfdeterminasyon hakkının verilmesini istemektedir.)
c) Yurttan koparılmak istenen Vilayet-i Selase (Kars, Ardahan, Batum) ile Batı Trakya‟da halk oylamasına gidilmelidir.
d) İstanbul‟un, Saltanat‟ın, Halife‟nin güvenliği sağlandığı taktirde, Boğazlar dünya ticaretine ve ulaşımına açılacaktır.
e) Azınlıklara verilecek haklar, komşu ülkelerdeki Müslümanlara verilen haklar kadar olacaktı.
f) Milli ve ekonomik gelişmemizi engelleyen siyasi, hukuk, adli ve ekonomik ayrıcalıklar kaldırılmalıdır. (KAPİTÜLASYONLAR)
g) Osmanlı borçları uygun koşullar içerisinde ödenecektir. Bunun için yeni bir borç ödeme planı yapılmalıdır.
Misak-ı Milli Kararları‟nın alınmasında etkili olan hükümet Ali Rıza Paşa Hükümeti‟dir. Ali Rıza Paşa, Misak-ı Milli kararlarının alınmasından sonra İtilaf baskısı üzerine istifa etti. Yerine Salih Paşa Hükümeti kuruldu.
Önemi:
a) İlk defa yeni Türk devletinin sınırları tespit edilmiştir.
b) Tam bağımsızlık düşüncesi temel görüş olarak kabul edilmiştir.
c) Yapılacak barışın esasları tespit edildi.
d) Erzurum ve Sivas‟ta alınan kararlar Osmanlı Meclis-i Mebusan‟ı tarafında kabul edildi.
e) İtilaf Devletleri ilk kez gelişmelere karşı doğrudan tepki gösterdi.
Sonuçları:
a) İtilaf Devletleri‟nin Misak-ı Milli‟ye tepkisi çok sert olmuş, İstanbul‟u resmen işgal etmişlerdir. (16 Mart 1920)
b) Meclis-i Mebusan‟ı dağıtarak üyelerinin bir bölümü tutuklanmış, bir bölümü Malta Adası‟na sürgüne gönderilmiş, kaçabilenler ise Ankara‟ya gelerek TBMM‟ye katılmışlardır.
c) İtilaf Devletleri‟nin baskısıyla önce Ali Rıza Paşa Hükümeti, daha sonra da Salih Paşa Hükümeti istifa etmiş, yerine Damat Ferit Paşa, Hükümeti tekrar kurmuştur.
