Recaizade Mahmud Ekrem’in Fikri ve Edebi Yönü

RECAİZADE MAHMUT EKREM (1847- 1914)

 İlk realist romanımız olan: ARABA SEVDASI’nı yazmıştır.
 Tevfik Fikret’in akıl hocasıdır. Muallim Naci ile uzun yıllar süren “eski-yeni”kavgasında yeniyi savunmuştur.
 “Sanat sanat içindir ve kafiye kulak içindir”. Görüşünü benimsemiştir.
 Oğlunun erken ölümü onu bireysel ve hüzünlü eserler vermeye zorlamıştır.
 “Her güzel şiirin konusudur”diyerek şiirin konu zenginliğine katkı yapmıştır.
 Muallim Naci’nin Zemzeme’sine karşılık DEMDEME adlı kitabı yazmıştır.


Namık Kemal’le tanışmasının ardından edebiyat çevresine girmiş ve onun Fransa’ya gitmesi üzerine, 1867’de Tasvir-i Efkar gazetesinin yönetimine geçmiştir. Recaizade, üç oğlunun, özellikle de çok sevdiği Nejad’ın ölümünden duyduğu acıyı dile getirdiği şiirleriyle daha çok karamsar duygular işledi. Eski edebiyatı savunan Muallim Naci ve çevresiyle girdiği edebiyat tartışmalarıyla Edebiyat-ı Cedide akımının doğmasına zemin hazırladı. Başta Tevfik Fikret olmak üzere döneminin genç şair ve edebiyatçılarını çevresinde topladı. Tanzimat ve Batı düşüncesinin yeni kuşağa benimsetilmesinde önemli rol oynadı.

Kendisinin yetkin tiyatro oyunu olarak bilinen Çok Bilen Çok Yanılır, ölümünden sonra yayımlandı. Sanatta güzellik ilkesine bağlı kaldı. “Sanat sanat içindir” anlayışını savundu. Doğaya dönük, insanı doğa içinde ele alan şiirler yazdı. Aşk ve ölüm temalarını işledi. Eski-yeni edebiyat tartışmalarının merkezinde yer aldı. Tek romanı, Türk edebiyatında realizmin ilk örneklerinden sayılan Araba Sevdası adlı eseridir. Yazar bu eserde ailesinin parasını zevk ve eğlencesine harcayanları eleştirdi. Bu eseri yazdığı dönemde ailesini karşısına almış ve baba mirasından olacağını bile bile eserini yazmaya devam etmiştir.

Eserleri

Manzumeleri
Nağme-i Seher (1871)
Yadigâr-ı Şebâb (1873)
Zemzeme (3 cilt, 1883-1885)
Tefekkür (düzyazı ile karışık, 1888)
Pejmürde (düzyazı ile karışık, 1893)
Nijad Ekrem (2 cilt, anılarla birlikte, 1900-1910)
Nefrin (1914)

Roman
Araba Sevdası (1896 ilk realist roman)

Öykü
Saime (1888)
Muhsin Bey Yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi (1890)
Şemsa (1895)

Tiyatro
Afife Anjelik (1870)
Atala Yahut Amerikan Vahşileri (1873)
Vuslat Yahut Süreksiz Sevinç (1874)
Görev Çağrısı (1914)
Çok Bilen Çok Yanılır (1916)
muhsin bey(1915)