Osmanlı Devletinde Divan Teşkilatı

Divan-ı Hümayun

Osmanlı Devletinde devlet işlerinin görüşüldüğü ve karara bağlandığı en önemli yönetim organıdır. Orhan Bey zamanında kurulmuştur. Alanında uzman kişilerden oluşan divan teşkilatı padişaha devlet idaresinde yardımcı olurdu. Ancak son kararı padişah verirdi. Bu durum, divanının danışma meclisi özelliği taşıdığını gösterir. Ayrıca çözülemeyen şeri ve hukuki davaların karara bağlandığı en yüksek mahkeme ve idari makamdı.

Sadrazam (Veziriazam)

Padişahın vekili ve yardımcısıdır.

•  Padişahın mührünü taşırdı. Padişah sefere katılmadığı zaman orduya komuta ederdi.
•  Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nden itibaren divan toplantılarına başkanlık etmeye başladı.  Seyfiye sınıfına mensuptur.

Vezirler

Sadrazamdan sonraki en yetkili kişilerdir.

• Daha çok askerî ve siyasi işlerden sorumludurlar. Devlet idaresinde veziriazama yardım
• Osmanlı Devleti büyüdükçe sayıları arttı. Seyfiye sınıfına mensupturlar.

Şeyhülislam

Divan toplantılarında alınan kararların İslam dinine uygun olup olmadığına karar vermiştir.

• İlmiye sınıfına
• Şeyhülislamın verdiği kararlara “fetva” denilmektedir.

Kazasker

Eğitim ve adalet işlerinden sorumludur.

• Divan toplantılarında büyük davalara bakar, kadıların ve müderrislerin atamalarını yaparlardı.

• Anadolu ve Rumeli kazaskeri olarak adlandırıldılar. İlmiye sınıfına mensuptur.

Defterdar

Bütçenin hazırlanması ve devletin diğer mali işlerinden sorumludurlar.

• Devletin gelir ve giderlerinin hesaplanması işlerinden sorumludur.

• Anadolu ve Rumeli defterdarı olmak üzere ikiye ayrılırdı.
• Kalemiye sınıfına mensuptur.

Kaptan-ı Derya

Osmanlı Devleti’nde donanma komutanıdır.

• Kanuni zamanında divanın asıl üyesi olmuştur.
• Deniz seferinde olmadığı zamanlarda divan toplantılarına katılırdı.

• Seyfiye sınıfına mensuptur.

Nişancı

Resmi yazışmaları yapan görevlidir.

• Divan toplantılarında alınan kararlara ve diğer belgelere padişahın imzası demek olan tuğrayı çekmekle görevlidir.
• Fethedilen yeni toprakların gelirlerine göre devlet görevlilerine dağıtımını yapardı. Kalemiye sınıfına mensuptur.

Reisülküttap

• Devletin ilk dönemlerinde nişancıya bağlı olarak çalışan kâtiplerden biriydi.
• Devletin dış işlerinden sorumlu Padişah fermanlarına uygun olarak emirleri yazmak, yabancı devletlerden gelen mektupları tercüme etmek ve bunlara cevap vermek görevleriydi.

• Kalemiye sınıfına mensuptur.