Orta Asyada Kurulan İlk Türk Devletleri

Asya Hun Devleti

• Türk dünyasının ilk devletidir.
• Türk devlet geleneğinin temeli kurulmuştur.
• M.Ö .58’de iç çarpışmalar görülmüştür .
• 48 ‘de Kuzey – Güney olarak ikiye ayrıldı .
• 150 ‘de Kuzey Hun’lar Batı’ya göç etti.
• 216’da Güney Hunlar Çin hakimiyetine girdi

Göktürk İmparatorluğu

• 552’de Avarlar’ın yıkılması sonucu Bumin Kağan tarafından kuruldu.
  Merkez Ötüken.
• “ TÜRK” adıyla kurulan ilk devlet.
• 582’de Doğu – Batı olarak ikiye ayrıldı .
• 630’da Doğu , 659’da Batı Göktürk Çin hakimiyetine girdi.

2. Göktür Devleti ( KUTLUK )

• 681’de Kutluk Kağan tarafından kuruldu.
• 38 harfli Göktürk alfabesi icat edildi .
• Türk tarihinin ilk yazılı belgesi “ Orhun Abideleri” yapıldı .
• 745’te Uygurlar tarafından yıkıldı .

Uygur Devleti

• 745’te Kutluğ Bilge Kül Kağan tarafından kuruldu.
• Merkez Karabalasagun( Ordubalık).
• İlk yerleşik Türk devletidir.
• Gök tanrı inancı ve Uzakdoğu dinleri de yayılmıştır.
• 751 Talas Savaşı’ndan sonra İslamiyet ile tanıştılar.
• Karluk ,Yağma, Çiğil İslamiyeti kabul eden ilk Türk boyları.
• 18 harfli Uygur alfabesini kullandılar.
• Kırgızlar tarafından yıkılmıştır.

Kırgızlar

• 840’ta Ötüken’de kuruldu.
• Günümüze ulaşan “Manas” destanı tarihi belge niteliği taşır.
• Moğollar tarafından yıkılmıştır.

Sibirler

• Volga ‘dan Kafkaslara kadar uzanan bölgede 6.yy da kuruldu.
• Bugünkü Sibirya adını buradan alır.
• Avarlar tarafından yıkılmıştır.

Avarlar

• Göktürklerin baskısıyla bugünkü Macar topraklarına yerleştiler.
• Sasaniler ile işbirliği yaparak İstanbul’u kuşatmışlardır.
• İstanbul’u kuşatan ilk Türk boyu.
• 845’te franklar tarafından yıkılmıştır.

Türgişler

• Merkezi Balasagun olup Türkistan’da kuruldu.
• Emevilerle mücadele etmişlerdir.
• İlk para basan Türk devletidir.
• Karluklular tarafından yıkılmıştır.

Hazarlar

• Kafkaslar da kurulmuştur.
• Hazar Denizi adını buradan almıştır .
• İslamiyet’ in Kafkaslara yayılmasını engelle mişlerdir.
• Yönetici kesim Musevi, halk arasında ise her dinden insan görülmüştür.
• Müslümanlarla mücadele etmişlerdir.

Karluklar

• Talas savaşından sonra İslamiyeti kabul eden ilk Türk boyu.
• Karahanlı devletinin etnik temelini oluşturmuşlardır.

Bulgarlar

• Göktürklerin yıkılmasından sonra kurulmuştur.
• Hazarların baskısıyla Tuna ve İtil-Volga Bulgarları olarak ikiye ayrılmıştır.
• Tuna Bulgarları Hıristiyanlığı kabul ederek Slavlar içinde eriyip yok olmuşlardır.
• İtil-Volga Bulgarları Müslüman tüccarların etkisiyle İslamiyeti resmi din olarak kabul edip benliklerini koruyabilmişlerdir.
• 1237’de Moğollar tarafından yıkılmalarına rağmen bugün de Kazan Türkleri adıyla yaşamaktadır.

Macarlar

• Peçenek baskısı sonucu Ural-İtil’den bugünkü Macaristan’a yerleşmişlerdir.
• Hıristiyanlığı benimsediklerinden Türk ırkının özelliğini koruyamamıştır.
• Türk tarihi ile ilgili araştırmalar yapan “Budapeşte Türkoloji Enstitüsü”nü kurmuşlardır.

Peçenekler

• Oğuzların baskısıyla Aral Gölü civarında Karadeniz’in kuzeyine gelmişlerdir.
• Slavlarla mücadele etmiş ve bağımsız bir devlet kuramamışlar.
• 11.yy da Bizans egemenliğine girerek paralı asker olarak görev yapmışlardır.
• 1071’de Malazgirt Savaşında Büyük Selçuklularla birleşmişlerdir.

Oğuzlar

• En kalabalık Türk Boyudur.
• Orta Asya’da kalan kolu Selçuklu ve Osmanlı gibi önemli devletler kurmuşlardır.
• Küçük bir bölümü ise Balkanlara gelerek devlet kuramamış ancak Bizans ordusunda ücretli olarak görev yapmışlardır.
• 1071 Malazgirt savaşında Büyük Selçuklularla birleşmiştir.

Kıpçaklar

• Türk ırkının fiziki olarak en güzel boyudur.
• Dede Korkut Destanı’na konu olmuşlardır.
• Moğolların Türkleşmesinde etkili olmuştur.
• 1239’da Moğol ve Bizans etkisi ile yıkılmışlardır.

Akhunlar

• Kuzey Hunların soyundandır.
• Çin hakimiyetini kabul etmeyip Göktürk-Sasani toprakları arasında kuruldu.
• Göktürk ve Sasani saldırılarıyla 567’de yıkılmıştır.

MÜSLÜMAN TÜRK DEVLETLERİ

Karahanlı Devleti

• Bilge Kül Kadir Han tarafından merkez Balasagun olmak üzere 840’da kuruldu.
• Karluk,Yağma,Çiğil boyları etnik temeli oluşturur.
• İlk kervansaray örnekleri görülür.