MUSTAFA KEMÂL’İN SAMSUN’A ÇIKMASI (19 MAYIS 1919)
Mondros Mütârekesi imzalandığı sırada Yıldırım Orduları komutanı olan M. Kemâl İstanbul’a çağırılmıştır. İstanbul’da kurtuluş çareleri aramış, bunun, Anadolu’da başarılacağına inandığı için, oraya geçme yollarını aramıştır. Orta ve Doğu Karadeniz’de katliama başlayan Rum çetelerine karşı Türklerin direnişe geçmesi üzerine, İngilizlerin, bölgede düzenin sağlanması adına, Türklerin ellerindeki silahları toplaması için İstanbul Hükümeti’ne baskı yapması ona fırsat vermiştir. İstanbul Hükümeti tarafından kendisine 9. Ordu Müfettişliği (sonradan 3. Ordu oldu) önerilmiş, kabûl etmiştir. Resmî görevi ile gerçek niyeti tamamen zıt şekilde Samsun’a çıkmıştır ki, sonradan, bu târihi, doğum târihi olarak benimsediğini belirtmiştir (doğum târihi bilinmiyor).
M. Kemâl, daha Samsun’da iken İstanbul’a yazdığı raporda, İtilâf Devletleri ile ters düşerek, direnişi haklı bulmuş, manda yönetiminin Türk halkının bünyesine uygun olmadığını belirtmiştir.