MÜKELLEF NE DEMEKTİR?
Dînin emirlerini yerine getirmek ve yasaklarından kaçınmakla sorumlu tutulan kimseye “mükellef” denir. Yüce Allâh insanı kendisine kulluk edebilecek kâbiliyetlerle donatmıştır. Akıllı ve ergenlik çağına ulaşmış her mü’mini farz ibâdetleri yapmakla sorumlu tutmuştur.
İSLÂM’A GÖRE HERKES HER HAL VE ŞARTTA İBÂDET ETMEKLE YÜKÜMLÜ MÜDÜR?
Kişinin ibâdetle mükellef olması, ibâdete güç yetirebilmesine bağlıdır. İslâm, hiç kimseyi gücünün yetmediği ibâdetlerle sorumlu tutmamıştır. İslâm’a göre “akıl” ve “irâde”, ibâdetle mükellef olmanın şartlarıdır. Kişinin, akletme ve irâde kâbiliyetinin bulunmadığı uyku, baygınlık, delilik gibi durumlarda ibâdet mükellefiyeti yoktur. Yine kişi, yanılma, unutma ya da başkası tarafından zorlanma sebebiyle yerine getiremediği ibâdetlerden de sorumlu tutulmamıştır. Çünkü burada da kişinin irâdesini kullanamaması söz konusudur.
EF’ÂL-İ MÜKELLEFÎN NE DEMEKTİR? Sözlükte “mükelleflerin fiilleri” anlamına gelir. Terim olarak da dînen yükümlü sayılan insanların davranışları ve bunlarla ilgili hükümler anlamındadır. 19.
MÜKELLEFLERİN FİİLLERİ İLE İLGİLİ KAVRAMLAR HANGİLERİDİR?
Akıllı ve ergenlik çağına gelmiş her Müslüman yaptıklarından sorumludur. Bu sorumluluk bazı davranışları yapmayı, bazılarını da yapmamayı gerektirir. “Farz”, “vâcip”, “sünnet”, “mendûp” kavramlarıyla İslâm’ın yapılmasını istediği davranışlar kastedilir.
Yapılmaması istenen davranışlar ise “haram” ve “mekrûh” kavramlarıyla belirtilir. “Mubâh” kavramı da yapılmasında dînî açıdan bir sakıncanın olmadığı davranışlar için kullanılır.