Koşula bağlı cümleler

KOŞULA (ŞARTA) BAĞLILIK:

Bir eylemin gerçekleşmesi, daha önceden başka bir eylemin gerçekleşip gerçekleşmediğine bağlı ise burada koşula (şarta) bağlılık söz konusudur. Örneğin;

Yağmur yağmazsa pikniğe gideceğiz. Cümlesinde pikniğe gitme eylemi yağmurun yağıp yağmayacağına bağlı olduğu için burada koşula bağlılık vardır.

Bu tip cümlelerde genellikle iki yargı vardır ve bunlardan ilkinde –se, -sa şart eki bulunur. (Yağmur yağmazsa)

Ayrıca bu tip cümle anlamlarında ikinci yargıya “hangi şartla” sorusunu sorduğumuzda cevap alabiliyorsak koşula (şarta) bağlılık söz konusudur.

Yağmur yağmazsa pikniğe gideceğiz. Hangi şartla pikniğe gideceğiz? (Yağmurun yağmaması şartı ile)

ÖRNEK:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin gerçekleşmesi şarta bağlıdır?

A) Zamanında geleceğim diyorsun ama geç kalıyorsun.

B) Çalışıyorsun ama bu tempoyla zamanında bitiremezsin.

 C) Günlerdir aradı ama bir türlü izine rastlamadı.

D) Sinemaya giderim ama sen de gelirsen.

ÇÖZÜM:

A seçeneğinde hangi şartla geç kalıyorsun? Sorusuna cevap almayız. Yani geç kalmasının bir şartı yok. –se, -sa eki de yok.

B seçeneğinde hangi şartla bitiremezsin? Sorusuna cevap yok. Bitirememesinin bir şartı yok. –se, -sa eki de yok.

C seçeneğinde hangi şartla izine rastlamadı diye sorduğumuzda cevap alamadığımız için şarta bağlılık yoktur. Ayrıca –se, -sa eki de yok.

D seçeneğinde hangi şartla sinemaya gidecekmiş? “Sen de gelirsen” cevap aldığımız için burada şarta bağlılık vardır. Ayrıca “sen de gelirsen” de –se, -sa var.