DESTEK VE HAREKET
Canlıların ortak özelliklerinden biri de hareket etmeleridir.
İnsanın hareketini sağlayan yapılar; iskelette yer alan bazı kemikler, kemikleri saran kaslar ve de eklemlerdir.
Vücudumuza şeklini veren sert yapılara kemik denir.
Kemik çeşitleri:
Yetişkin bir insanın iskeletinde yaklaşık olarak 206 kemik bulunur.
İskeleti oluşturan kemikler şekil ve büyüklük bakımından farklıdır.
Bu kemikler uzun,kısa ve yassı kemikler olmak üzere üç çeşittir.
Uzun kemikler :
İki ucu şişkin, boyları uzun, silindirik şekilli kemiklerdir.
Kol ve bacaklarda bulunur.
Koldaki pazu kemiği, bacağımızdaki uyluk kemiği uzun kemiklerdendir.
Kısa kemikler :
Boyları enlerinden kısadır. El ve ayak bilek kemikleri ile omurga kemikleri kısa kemiklerdir.
Yassı kemikler :
Geniş yüzeylidirler. Kalınlığı az, levha şeklindeki kemiklerdir.
Kafatası kemiği, kalça kemiği, kaburgalar ve göğüs kafesi kemiği yassı kemiklerdir.
Eklemler:
Kemiklerin birbirine bağlandığı yere eklem denir.Eklemler olmazsa hareket edemez ve dik dururduk.
Eklemleri hareket etme yeteneğine göre 3 grupta toplayabiliriz.
Oynar eklemler:
Bu eklemler kol ve bacak kemikleri arasında bulunur.
Kol ve bacak kemikleri gövde iskeletine oynar eklemlerle bağlanır.
Yarı oynar eklemler :
Omurgayı oluşturan omurlar arası eklemler ile alt çene kemiği yarı oynardır.
Oynamaz eklemler :
Kafatası kemikleri, kalça kemikleri birbirine oynamaz eklemlerle bağlıdır.
İskelet:
Kemiklerden oluşan ve eklemlerle bağlanan güçlü destek yapıya iskelet denir.
İskeletin görevleri
1. Vücuda şekil verir.
2. Vücudun dik durmasını sağlar
3. Eklem ve kaslarla birlikte hareketi sağlar.
4. Kan hücrelerini üretir.
5. İç organları dış etkenlerden korur.
6. Bazı mineralleri depolar.
İskeletin bölümleri :
İskeletimiz dört temel bölümden oluşur.
A) Kafatası
B) Omurga
C) Göğüs kafesi
D) Kollar ve bacaklar
Kafatası:
Vücudumuzun baş kısmında bulunan beyin ve beyincik gibi kısımları koruyan, genellikle yassı kemiklerden oluşan bölümdür.
Bu yassı kemikler birbirlerine oynamaz eklemlerle bağlanmıştır. Sadece alt çene kemiğinde yarı oynar eklem bulunur
Omurga:
Boynun bitiminden kuyruk sokumuna kadar uzanır.Omur adı verilen 33 tane kemiğin arka arkaya dizilmesiyle oluşur. Omurganın içindeki kanaldan omurilik geçer.
Göğüs kafesi :
Sırt omurları,12 çift kaburga kemiği ve göğüs kemiğinden oluşur.
Kalp ve akciğer göğüs kafesinin içinde bulunur ve göğüs kafesi tarafından korunur.
Kollar ve bacaklar:
Hareketimizin büyük bir kısmını bu kemiklerle yaparız.
Kol ve bacaklar gövde iskeletine kemik köprülerle bağlanır.
Kaslar
Vücudumuza biçim kazandıran, iskeletimizi ve iç organlarımızı hareket ettiren yapılara kas denir.
Kaslar kasılıp gevşeyebilirler. Kasılınca boyları kısalır ve kalınlaşır. Gevşeyince boyları uzar ve incelir.
Kaslar lifli bir yapıya sahiptirler. Lifler bir araya gelerek kas demetlerini oluşturur. Kas demetleri, kemikleri birbirine bağlayan sağlam bir yapıya sahiptir.
Kaslar kol ve bacakların hareketini, bel, sırt ve boynun eğilip dönmesini, bütün vücut hareketlerini eklem ve kemiklerle bir arada yaparlar.
Kasların Görevleri
- Vücudumuza şeklini vermek
- İskeletin dış kısmını örtmek
- Eklemler ve kemikler ile birlikte hareket etmemizi sağlamak
- Soluk alıp vermeye yardımcı olmak
Kasların Çalışması
Kemiklerin hareketi genellikle birbirine zıt çalışan kaslarla sağlanır. Kolun ön kısmındaki kaslar kasıldığında arka kısmındakiler gevşer. Böylece kol yukarı doğru bükülür. Kolun arka kısmındaki kaslar kasılıp öndekiler gevşediğinde kol düzleşir. Kasın gevşemesi (dinlenme) normal pozisyonudur.
İskelet ve Kas Sağlığı
Hareket sisteminin sağlığı için düzenli olarak spor yapmalı ve düzenli beslenmeliyiz. İskelet ve kas sağlığı, sağlıklı bir yaşam için çok önemlidir.
İskelet ve Kas Sağlığı için;
Kontrollü hareket etmeliyiz. Ani hareketlerden kaçınmalıyız.
Düzenli olarak spor yapmalıyız. Spor iskelet ve kas gelişimini olumlu etkiler.
Dengeli beslenmeliyiz.Et, süt yumurta ve taze sebze ve meyvelerin tüketilmesi iskelet ve kas sağlığı için önemlidir.
Kemik gelişimi için güneşlenmeliyiz. Güneş ışıklarının kemik gelişimine olumlu etkileri vardır.
Dik oturmalı ve dik yürümeliyiz. Duruş bozuklukları iskelet ve kas sağlığını bozar. Otururken, doğrulurken, yük taşırken doğru teknikler kullanmalıyız.