Yenisey Yazıtlarının Türk tarihi açısından önemi

Göktürk yazıtları yada kitabeleri (Göktürk ve yenisey yazıtları) Türk dünyası için birçok yönden önem taşır. Bunların başında yazıtların Türkçenin ilk yazılı belgeleri olması gelir. Gerçekten de günümüze dek yapılan araştırmalara göre Göktürk alfabesiyle yazılmış yazıtlar ve belgeler, Türk dili tarihinin ilk somut verilerini oluşturur. Bu yazıtların dili incelendiği zaman Türkçenin o döneme göre oldukça gelişmiş bir dil olduğu sonucu çıkarılabilir. Gerek dilbilgisi birimlerinin çeşitliliği, gerek sözcük dağarcığının kullanarak uygulanması, bu belgelerdeki dilin sözlü ve yazılı anlatıma büyük yatkınlık gösterdiğini açıklamaktadır.

Yenisey Yazıtları, Rusya’da Hakasya, Tuva ve Altay özerk cumhuriyeteleri içinden geçen Yenisey Irmağı boyunca bulunmuş olan toplam 158 adet Türkçe yazıt kurgan (mezar) ve kaya taşlarından oluşmaktadır. Yazıtlar Orhun Alfabesi diye bildiğimiz Türkçe Damgalar ile yazılmıştır.

Günümüzde Hakasya, Tıva, Dağlı Altay cumhuriyetleri bölgesinden, Krasnoyarsk ilinden, Lena akarsuyu boyundan, Yenisey, Abakan, Kemçik, Kem, Oya, Elegest akarsuları boyundaki kurganlarda bulunmaktadır.

Yenisey Yazıtları’nın Yenisey bölgesinde yaşayan değişik Türk boylarına ait oldukları kabul edilmektedir. Bu yazıtların Göktürk Kitabeleri’nden önce oluşturulduğu kabul edilir. Genellikle mezar taşı olarak dikilen bu yazıtların bazıları birkaç kelimelik, çoğu 5-10 satırlıktır. Bu yazıtlar yalın abartısız bir dille yazılmıştır. Çoğunlukla yazı sahibinin bu dünyaya doymadan ayrıldığını samimi bir dille anlattığı görülür.

Orhun Yazıtları’ndaki yüksek heyecan ve lirizmden uzaktır. Kullanılan yazı Orhun Yazıtları’ndaki kadar gelişmemiştir. Mezarların dikiliş tarihleri belli değildir.

Türk tarihi, Türk dili ve Türk toplumsal yapısı bakımlarından pek önemli olan bu yazıtlar konusunda, hiç kuşkusuz çok şey söylenebilir. Ama belki de en kısa ve en özlü söylenebilecek şey, onlarla günümüz okuyucusunu doğrudan doğruya yüz yüze getirmektir. Bunu sağlamanın en kestirme yolu ise o şiirsel metinleri, Anadolu Türkçesi’ne kazandırmaktır. Yazıtların özüne elden geldiğince bağlı kalarak işte bunu yapmaya çalıştık ve de yaptığımız işin akademik bir dilsel çalışma değil, sav yükü bulunmayan bir yazınsal çaba olduğunu unutmadık. Çabamızın tek amacı, Yenisey Yazıtları’nın özgün havasını, gönenç verici iklimini ve özlü içeriğini az da olsa daha geniş kitlelere iletebilmekten ibarettir.
yenisey yazıtları kime aittir, yenisey yazıtları hakkında bilgi, yenisey yazıtları özellikleri, yenisey yazıtları kimin, yenisey yazıtları hangi devlete aittir, yenisey yazıtları hangi döneme aittir,yenisey yazıtları önemi