Tüketici Haklarının Bilinmesinin Önemi
Alışverişlerde tüketici haklarını bilmemiz bize önemli avantajlar kazandırır. Satın aldığımız ürünlerde bir problem çıktığında, veya bize tanıtılan, gösterilen ürünle satınaldığımız ürün aynı özellikler taşımıyorsa veya üründe bir takım eksiklikler, kusurlar varsa kısaca ayıplı ürünse, bu gibi zamanlarda nerelere, nasıl başvuru yapacağımız hakkımızı nasıl arayacağımız konularında bilgi sahibi olmamız gerekir.
Satıcı Zorluk çıkarırsa veya probleme yardımcı olmazsa, hakem heyetine başvuracağımızı bildirmeniz bile satıcının, Tüketici Haklarını Bildiğimizin, haklarımızın peşinde olduğumuzun farkına varmısını, ürünü yenisi ile değiştirip yada para iadesi yapmasına sebep olur.
Bir malı satın aldıktan sonra ayıplı (kusurlu) yada arızalı olduğunu fark ederseniz; Satın aldığınız tarihten sonra 15 gün süresi içinde haklarınız şunlardır:
Ayıplı (kusurlu) malın yeni bir ürünle değiştirilmesini talep edebilirsiniz.
Ödediğiniz paranın iadesini isteyip paranızı geri alabilirsiniz. Veya Senetli alışverişlerinizde senetlerinizi geri alabilirsiniz.
Üründeki ayıbın sebep olduğu değer kaybının aldığınız fiyattan indirilmesini talep edebilirsiniz.
Ürünün garanti süresi kapsamında ücretsiz olarak tamirini yaptırabilirsiniz.
Ayıplı mal hile varsa iade hakkınız 15 gün değil 2 yıla kadar uzamaktadır. Garanti Belgesi şartlarına göre arızalı ürünün tamir süresi en fazla 30 iş günüdür. Bunun yanında 15 gün içinde ürün tamir gerçekleşmezse, satıcı tamir süresi boyunca kullanacağı, benzer ürünü alıcının kullanımına vermesi gerekir.
Alışverişlerde kesinlikle fiş yada fatura almalısınız. Ürünlerde ileride yaşayacağınız problemlerde bu belge ile haklarınızı talep edebilirsiniz. Resmi evrak niteliğindedir.
Eğer bir konuda Haklı olduğunuzu biliyorsanız, hakkınızı aramak için tüm yolları öğrenin ve bu yollara da başvurun. Tüketici haklarının bilinmesin bilen başta sorunun çözümünde büyük kolaylık sağlayacaktır.
TÜKETİCİ HAKLARI
Konuya girmeden önce tüketicinin tanımını yapmak gerekir. Tüketici nedir? Tüketici
mal ve hizmeti alıp kullanan kişidir. Tüketici aldığı mal ve hizmetin kötü ürün olması durumunda tüketici hakları araya girer. Yani tüketicinin hakları tüketicinin kaklarını istismar edilmesi durumunda ortaya çıkar. Örneğin, bir ayakkabı aldık bu durumda para karşılığında mal almış bulunmaktayız. Yani tüketici konumundayız. Eğer aldığımız mal ayıplı ve kusurlu ise o zaman tüketici olarak ortaya haklarımız girer.
Tüketici Hakları Tarihçesi
Batılı kaynaklar tarafından 1800 yıllarda ABD’de başladığı kabul edilen bir görüşe göre
ilk kez 1502 Bursa kanunnamesi ile Osman coğrafyasında kendini gösteren tüketici hareketinin günümüzdeki en son ifadesi 1985 tarihli Birleşmiş Milletler evrensel tüketici hakları bildirgesidir.
Tüketiciyi korumaya yönelik ilk yasal düzenlenme İngiltere’de 1972 tarihli gıda ve ilaçları
karşılaştırılması kanunundur. Daha sonra bunu takip eden ABD’deki yasalardır.
Bizim kültürümüzde ise tüketici her zaman gözetilmiştir. Bunun en güzel örneği ahilik
teşkilatıdır. Ahilik teşkilatı esnafların tüketici koruyup korumadığı konusunda denetlemektedir. Bunun en güzel örneği dilimize giren “pabucu dama atılmaktır”. Bu sözün dilimize girmesinin nedeni yapılan bir denetleme esnasında Bağdat’taki bir esnafın iyi mal satmadığı tespit edilmiş ve ceza olarak pabucu bir haftalığına dükkanın damına atılmış. Bunu gören halk ise kimin iyi mal satıp satmadığını anlarmış. Bizim kültürümüzde müşteri velinimet olarak görülmüş hakları daima gözetilmiştir. Daha sonra bu güzel adet kalkmış ve müşteri istismar edilmeye başlamış ve müşterinin aldatılması yoluna gidilmiştir. Dinimiz ise müşterinin korunmasına yönelik emirler vermektedir. Alışverişlerinizde dosdoğru olun tartıda hile yapmayın gibi emirlerle tüketicinin korunmasına çalışmıştır.
Türkiye’de ise tüketicinin korunmasına yönelik çalışmalar gönüllü kuruluşlar aracılığıyla yapılmıştır. Bunların başında tüketici koruma dernekleri gelir. Bu konudaki yasal düzenleme ise tüketicinin korunması konusundaki kanundur. Bu kanun 23.02.1995 tarih 4077 sayılı kanun ile kabul edilmiştir. 2003 yılında yapılan tüketici sürecinin tüm süreçlerinde tüketiciler örgütler aracılığıyla hazır bulundular ve katkı sağladılar.
Tüketici Hakları Kavramı
Tüketici hakları tüketicinin alışverişle ortaya çıkan haklarıdır. Tüketici hakları malın
kalitesinde söz verilen süreye kadar dayanıp dayanmamasından tüketicinin isteğinin karşılayıp karşılamaması durumunda ortaya çıkar. Eğer tüketici aldığı mal ayıplı ve kusurlu ise tüketici mal aldığı yere gidip satıcıdan:
ØAldığı malı geri vererek parayı alabilir.
ØAldığı malı yenisi ile değiştirmesini isteyebilir.
ØMaldaki ayıbın giderilmesini isteyebilir.
ØAyıp oranında maldan indirim yapılmasını isteyebilir.
Tüketici yukarıdaki haklardan herhangi birsini isteyebilir. Tüketici bu haklarını malın
teslim tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ya da maldaki ayıp gizli ise iki yıl içersinde yukarıdaki haklarını talep edebilir. Tüketici hakları bunlarla sınırlı kalmayıp taksitli satışlarda ve kapıdan satışlarda garanti belgesi satışlarda hakları vardır.
Taksit sayışlarda ne gibi haklar vardır?
Öncelikle tüketiciye yapılan sözleşmenin örneği verilmelidir. Malı satış fiyatı toplam borç miktarı ödeme tarihleri gibi bilgilerin verilmesi gerekir. Tüketici borçlarını vadesinden önce ödediği takdirde faiz miktarından indirim yapılması zorunludur.
Kapıdan satışlardaki haklar nelerdir?
Kapıdan satış yapılması halinde satıcının tüketiciye cayma bildirim belgesi vermelidir. Bu belge 7 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeden malı geri verebileceği ve parasını geri alabileceğine dair taahhüt hükmündedir.
Garantili satışlardaki haklar nelerdir?
Satıcı garanti belgesini doldurup tüketiciye vermelidir. Bir arza çıkmışsa tamiri mümkün değilse mal değiştirilir. Garanti süresi en az bir yıl olmalıdır.
Yukarıdaki haklar yerine getirilmezse tüketicinin yapması gerekenler?
Bu isteklerin yerine getirilmesi için tüketici sorunları hakem heyetine gidilebilir. Bu heyetler her valilik ve kaymakamlık bünyesinde kurulmuştur. Sadece bir dilekçe ile ya da aldığı malın faturası ile başvurulabilir. Başvuruda hiçbir masraf alınmamaktadır. Bu heyetin verdiği karar bağlayıcı olmaz ise ya da tüketici karartı beğenmez ise tüketici mahkemelerine dava açabilir. Bulunduğu yerin asliye hukuk mahkemesine dava açabilir. Davada hiçbir harç alınmamaktadır. Davayı açmak için dava dilekçesi ve malla ilgili fiş ve fatura veya garanti belgesi eklenerek başvurabiliriz.
Evrensel Tüketici Hakları
Tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını korumak aydınlatmak zararlarını
temin etmek çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı önlemler almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlemeleri teşvik etmek amacıyla çıkarılan 4077 sayılı tüketicinin korunması hakkındaki kanun. 08.03.1995 tarihi ve 22221 sayılı resmi gazetede yayınlanmış ve bu kanun ile uluslar arası tüketici birlikleri örgütü tarafından ilan edilen 8 hak Türk tüketicisine de tanınmış oldu.
Tüketiciyi Koruyan Örgütler ve İşlevleri
Adından da anlaşılabileceği gibi tüketiciyi anlaşılacağı gibi tüketiciyi koruyan örgütlere
tüketici örgütleri denir. Bunların gayesi tüketiciyi üreticilere karşı korumak ve haklarını tanzim edilmesini sağlamak bunların başlıca görevleridir.
4077 sayılı kanuna göre tüketici örgütleri üçe ayrılmıştır.
1.Tüketici Konseyi
Tüketicinin sorunlarının ihtiyaçlarını ve çıkarlarının korunmasını sağlamak sorunların
tüketici lehine çözümlenmesi için çaba harcayan kurumlardır.
2.Tüketici sorunları Hakem Heyeti
İli ve ilçe merkezlerinde tüketiciler ile satıcılar arasında çıkan uyumsuzlukları çözmek
için kurulmuştur.
3.Tüketici Mahkemeleri
Tüketici ile üretici arasındaki uyuşmazlıkları çökurumlardır.
4.Tüketici sorunları Hakem Heyeti
İli ve ilçe merkezlerinde tüketiciler ile satıcılar arasında çıkan uyumsuzlukları çözmek için kurulmuştur.
5.Tüketici Mahkemeleri
Tüketici ile üretici arasındaki uyuşmazlıkları çözen mahkemelerdir.
•Tüketicinin Korunmasında Basın ve Yayının Önemi
Tüketicinin haklarını canlı ve önemli yer tutan diğer bir öğe ise basın ve yayındır.
Basın ve yayın tüketiciyi malların gerçek fiyatları ile ilgili bilgi verir ve onun fazla para ödenmesini önler. Reklamlar aracılığıyla alışverişe çıkan haklarını izleyiciye aktarır. Bunun en güzel örneğini TRT 3’deki reklamlarda görmekteyiz. Burada Erman ERMANTOROĞLU tüketici haklarını söylemektedir. Tüketiciyi korumanın silahla ve diğer yollarla değil yasayla olacağını anlatmaktadır. Bunun yanında gazeteler de tüketicileri aydınlatmak ve sorunlarına çözüm bulmak amacıyla tüketici köşeleri oluşturulmakta ve tüketiciler bilinçlendirilmektedir. Bunun yanı sıra basın ve yayında tüketiciyi yanıltıcı reklamlarda görmek mümkündür. Buna karşı ise tüketiciler RTÜK e şikayet edebilirler.
Tüketici Hakları Neden Önemli Tüketici Hakları Neden Korunmalı? Hakkında Bilgi
Tüketicinin korunması ve tüketici haklarının iyi bir şekilde sağlanması yalnız fert planındaki ekonomik ve sosyal açıdan değil, aynı zamanda ülke planındaki ekonomik ve sosyal acıdan da çok önem taşır. Ürün ve hizmetlerde genel kalite seviyesinin yükselmesi, özellikle dış rekabet gücünün artması, üretimin sağlıklı bir şekilde geliştirilmesi, ürün ve hizmetlerin güvenlik ve sağlık açısından güvenirliliğinin ve verimliliğin artması, haliyle ülke ekonomisini müspet yönde etkileyecektir. Ülke içerisinde tam rekabet sağlanarak ve tröstleşme önlenerek hem tüketiciler korunacak, hem de ülke ekonomisinin verimliliği artacaktır. Kaliteli ve güvenilir mallar ile ihracat imkanı artacak, böylece tüketicinin korunması yanında ülke ekonomisinin kalkınmasına önemli katkı sağlanacaktır.
KONU: TÜKETİCİ HAKLARIN KORUNMASININ ÖNEMİ
HİPOTEZ:TÜKETİCİ HAKLAR KORUMADA