TANZİMAT EDEBİYATI İLKLER
• İlk yerli roman: Şemsettin Sami’nin “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” adlı eseridir.
• İlk çeviri roman: Yusuf Kâmil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği “Telemak” adlı eserdir.
• İlk tarihi roman: Namık Kemal’in “Cezmi” adlı eseridir.
• İlk edebi roman: Namık Kemal’in “İntibah” adlı eseridir.
• İlk tarihi roman denemesi: Ahmet Mithat Efendi’nin “Yeniçeriler” adlı eseridir.
• İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ek¬rem’in “Araba Sevdası” adlı eseridir.
• İlk köy romanı: Nabizade Nazım’ın “Karabibik” adlı eseridir.
• İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf’un “Eylül” adlı eseridir.
• İlk natüralist roman: Nabizade Nazım’ın “Zehra” adlı eseridir.
• İlk köy şiiri: Muallim Naci’nin “Köylü Kızların Şarkısı” adlı şiiridir.
• İlk pastoral şiir: Abdulhak Hamit’in “Sahra” adlı şiiridir.
• Kafiyesiz şiir: Abdulhak Hamit Tarhan. Şiiri ise “Validem”dir.
• İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi’nin “Şair Evlenmesi” adlı yapıtıdır.
• İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı : Ahmet Vefik Paşa’dır.
• Aruz ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri: Abdulhak Hamit Tarhan’ın “Eşber” adlı eseridir.
• Hece ölçüsüyle yazılan ilk tiyatro eseri: Abdulhak Hamit Tarhan’ın “Nesteren” adlı eseridir.
• Sahnelenen ilk tiyatro eseri: Namık Kemal’in “Vatan Yahut Silistre” adlı eseridir.
• İlk resmi Türkçe gazete: Takvim-i Vakayi’dir.
• İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis’tir.
• İlk özel Türkçe gazete: Tercüman-ı Ahval’dir.
• İlk şiir çevirisi yapan şair: Şinasi’dir. (Tercüme-i Manzume)
• İlk Makale: Şinasi’nin “Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi’dir.
• Noktalama işaretlerini kullanan ilk yazar: Şinasi’dir.
• İlk antoloji: Ziya Paşa’nın “Harabat” adlı eseridir.
• İlk röportaj örneği: Ziya Paşa’nın “Rüya” adlı eseridir.
• İlk edebi bilgiler kitabı: Recaizade Mahmut Ekrem’in “Talim-i Edebiyat” adlı eseridir.
• İlk atasözleri kitabı: Şinasi’nin “Durub-i Emsal-ı Osmaniye” adlı sözlüğüdür.
• İlk hikâye eseri: Ahmet Mithat Efendi’nin “Letâif-i Rivayat” adlı yapıtıdır
• Batılı anlamda ilk eleştiri yazarı: Namık Kemal’dir.
• İlk mizah dergisi: Teodor Kasap’ın çıkardığı Diyojen adlı dergidir.
• Batılı anlamda ilk öykü örnekleri: Samipaşazade Sezai’nin “Küçük Şeyler” adlı eseridir.
• İlk dergi örneği: Münif Paşa’nın çıkardığı “Mecmua-ı Fünun”dur.
