Devşirme olan Sokullu Mehmet Paşa, Kanuni’nin son zamanlarında sadrazam olmuştur. Kanuni’den sonra tahta geçen II. Selim ve III. Murat zamanlarında devlet işlerini yürüten asıl kişi Sokullu Mehmet Paşa olduğundan bu döneme Sokullu Mehmet Paşa Dönemi denir.
1- Sakız Adasının Alınması (1568):
Cenevizlerin elinde bulunan ada Sokullu döneminde, Kaptan-ı Derya Piyale Paşa tarafından alınmıştır. Böylece Ege Denizindeki Türk hakimiyeti pekişmiştir.
2- Kıbrıs Adası’nın Fethi (1571)
Kıbrıs Adası Venediklilerin elinde bulunuyordu. Venedikliler Mısır’ın fethinden sonra bu ada için Osmanlıya vergi ödemeye başladılar.
Nedenleri:
☺ Kıbrıs’ın jeopolitik olarak önemli bir konumda
bulunması
☺ Kıbrıs’taki korsanların Osmanlı ticaret gemilerine
zarar vermesi
☺Venediklerin Kıbrıs için ödedikleri vergiyi kesmeleri
II. Selim adanın fethini istemesine rağmen Sokullu, buna karşı çıktı. Adanın alınması halinde Osmanlılara karşı büyük bir haçlı seferinin düzenleneceğini ileri sürmüştür. Vezir Lala Mustafa Paşa komutasındaki donanma Kıbrıs Adasını fethetmiştir (1571).
Sonuçları:
– Doğu Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliği altına
girdi. Böylece Mısır yolunun güvenliği sağlandı.
– Türk aileleri Kıbrıs’a yerleştirildi.
– İnebahtı Deniz Savaşına neden olmuştur.
3- İnebahtı Deniz Savaşı (1571):
Nedenleri:
♦ Avrupalıların Kıbrıs Adasını geri almak istemeleri
♦ Papa’nın kışkırtmaları
Oluşturulan haçlı donanması, Osmanlı donanmasını İnebahtı körfezinde yaktı. Yalnızca Uluç Ali Reis bir kısım gemileri alarak İstanbul’a dönebildi.
Sonuçları:
● Uluç Ali Reis’in adı, Kılıç Ali Reis olarak
değiştirilmiş ve Kaptan-ı Deryalığa getirilmiştir.
● Osmanlı Devletinin aldığı ilk büyük deniz
yenilgisidir.
● Bu yenilgi,Türklerin yenilmezliği inancını yıkmıştır.
● Osmanlı Devleti kısa sürede daha güçlü bir donanma
hazırlayarak denizlere tekrar açıldı.
4- Tunus’un Fethi (1574):
Yeni oluşturulan donanma ilk iş olarak İspanyolların elindeki Tunus seferine çıktı. Tunus kolayca alınarak Beylerbeyilik haline getirilmiştir.
Not: Tunus’un fethi hem İspanyol-Osmanlı savaşlarını, hem de İspanyolların Kuzey Afrika da ki işgal politikalarını sona erdirmiştir.
5- Fas Sultanlığının Osmanlı Himayesine Alınması
Fas’ta taç kavgaları başlamıştı. Bir kısım Faslılar Portekiz kralından, bir kısmı da Osmanlı Padişahından yardım istediler. Sokullu, Cezayir Beylerbeyi Ramazan Paşa’yı Fas üzerine gönderdi. Portekizliler ile yapılan Vadi-üs Sebil Savaşı’yla Portekizlilere çok ağır bir darbe vurularak Fas Osmanlı himayesine alındı. (1577)
6- Sokullu’nun Kanal Projeleri
a- Don -Volga Kanal Projesi’nin Amaçları:
– Orta Asya Türkleri ile ilişki kurmak
– Rusya’nın güneye inmesini ve büyümesini önlemek
– Donanmayı Hazar denizine geçirerek İran’ı doğudan sıkıştırmak
– İpek yolunun canlanmasını sağlamak
Don ve Volga nehirlerinin birbirlerine yaklaştığı yerde 10 km lik kanal açılması için çalışmalar başladı (1569). Ancak Rusya’nın saldırıları, Kırım hanının projeye destek vermemesi yüzünden proje yarım kalmıştır.
b- Süveyş Kanalı Projesinin Amaçları
● Akdeniz ticaretini canlandırmak
● Portekiz’in Hint Okyanusundaki faaliyetlerini önlemek
● Güney Asya’daki Müslümanlar üzerinde Avrupalı devletlerin baskısını kaldırmak
İlk kez Yavuz döneminde, gündeme gelen Akdeniz ile Kızıl Deniz’in birleştirilmesi projesi yeniden düşünülmüş ama gerçekleştirilememiştir.
7-Sokullu’nun Ölümü (1579)
Sokullu, III. Murat döneminde eski itibarını kaybetti ve öldürüldü.
Not: Sokullu’nun ölümü ile Osmanlı Devletin de Yükselme Dönemi sona ermiş ve Duraklama Dönemi başlamıştır.