Osmanlıcılık: Osmanlı topraklarında yaşayan herkesi din, dil ve ırk ayrımına tabi tutmadan, eşit haklar vererek, devletin bütünlüğünü korumayı amaçlamışlardır.
İslamcılık: Hangi milletten olursa olsun bütün Müslümanların halifenin etrafında toplanılması gerektiğini savunmuştur. Hicaz ve Yemen Cephelerinde Arapların Osmanlı’ya karşı İngilizleri desteklemesi ile uygulanabilirliğini kaybetmiştir.
Türkçülük: Bu fikir akımını savunanlar devletin ancak dini, dili, soyu ve ülküsü bir olan topluma dayanarak ayakta kalabileceğini ileri sürmüşlerdir.
Batıcılık: XVIII. yüzyıl ıslahatlarında bu fikir akımının varlığı görülmektedir. Bu yüzyılda daha çok askeri ıslahatlarda kendini göstermiştir. 1909 II. Meşrutiyet’le birlikte bir düşünce akımı haline gelmiştir.
Âdemimerkeziyetçilik: Merkezi hükümetin yetkilerinin azaltılarak yerel güçlerin yetkilerinin arttırılmasını savunmuşlardır. Bu akım Liberal ekonomi modelini savunmuştur. Önemli savunucusu Prens Sabahattin’dir.
Fikir akımlarının başarısız olmasında milliyetçiliğin gelişmesi ve halkın bu fikirleri sahiplenmemesi etkili olmuştur.
Milliyetçilik Osmanlı Devleti’nin dağılmasını hızlandırırken, Cumhuriyetin kurulmasında ve Türk Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasında önemli etken olmuştur.
SORU: Hangi milletten olursa olsun bütün Müslümanların halifenin etrafında toplanılması gerektiğini savunmuştur.
Yukarıdaki metinde Osmanlı Devletini kurtarmak için hangi fikir akımından bahsedilmektedir?
A) Osmanlıcılık B) Türkçülük C) Batıcılık D) İslamcılık E) Turancılık
Cevap: D