Karbon ve Azot Döngüsü

Karbon Döngüsü
Kara, hava, su ve canlılar karbonun dört büyük deposudur. Karbon at¬mosferde karbon dioksit hâlinde; suda karbon dioksit ve bikarbonat hâlinde,
karada kömür, doğal gaz, petrol ve kireç taşı hâlinde bulunur. Canlılarda ise tüm organik moleküllerin temel yapısını oluşturur.
Havadaki karbon dioksit, su ve besleyici tuzlarla birlikte fotosentez işleminde kullanılır. Bu işlem sonucu oksijen ve organik maddeler üretilir.
Solunumda ise bunun tersi olur. Yani organik maddeler oksijen eşliğinde parçalanır. Bu işlemde karbon dioksit ve su üretilir.
Oksijensiz ortamda yaşayan bazı mikroorganizmalar mayalanma(fermantasyon) yoluyla glikozu alkol ve karbondioksite dönüştürürler. Bu yolla elde ettikleri enerjiyi metabolik işlemlerde kullanırlar.

Glikoz Alkol Karbon dioksit
Organik maddelerin parçalanması sonucu serbest kalan karbon dioksit çevirime yeniden girer. Böylece karbon döngüsü tamamlanmış olur .Atmosferdeki karbon dioksit ile sudaki karbon dioksit denge halindedir. Karbondioksitin karadaki doğal kaynağı yanardağlardır. Ancak insan fosil yakıtları gömülü oldukları yerden çıkararak fazla kullanmaktadır. Kömür, doğal gaz ve petrol gibi fosil yakıtların ve kireç taşının yakılması sonucunda atmosfere atılan karbon dioksit miktarı artmaktadır. Havadaki karbon dioksitin büyük bir kısmı denizdeki canlılar tarafından yakalanır. Yeryüzündeki doğal bitki örtüsünün azalması da(orman yangınları gibi sebeplerle) karbon dengesini önemli ölçüde etkiler. Bu durum insan eliyle atmosferdeki karbon dengesinin bozulabileceğini göstermektedir. Bazı araştırmacılar atmosferdeki karbon dioksit artışının iklimi olumsuz yönde etkileyeceği görüşündedirler.

AZOT DÖNGÜSÜ
Azot (N2) canlı vücudunun temel maddelerindendir. Proteinlerin, nükleik asitlerin, hormon ve vitaminlerin yapısında bulunur. Atmosferin yüzde sek¬sene yakın bir kısmını azot oluşturur.
Azot bitkiler tarafından inorganik nitrat(NO3)- , bazı bitkiler tarafından da amonyum tuzları(NH4)+ hâlinde kullanılır. Hayvanlar azot ihtiyaçlarını beslenme yoluyla diğer bitki ve hayvanlardan karşılarlar. Canlılar tarafından kullanılan azotun büyük bir kısmı atmosferdeki azotun biyolojik olarak tespit edilmesi yoluyla çevirime girer. Çeşitli bakteriler,,bazı mavi-yeşil yosun cinsleri havadaki serbest azotu inorganik nitratlara, bazı mik¬roorganizmalar ise amonyum tuzlarına dönüştürürler. Azot, örneğin fasülye ve bezelye gibi bitkilerin köklerinde yaşayan bakteriler tarafından toprağa bağlanır. Havadaki azot şimşek ve yıldırım .gibi atmosferik olaylarla fi¬ziksel olarak da nitratlara çevrilerek çevirime girer. Biyolojik ya da fiziksel olarak tespit edilen azot, inorganik nitratlar hâlinde topraktan alınır, bitkinin bünyesinde organik azota çevirilir.
Bitki, hayvan ve insanların ölümünden sonra proteinler toprakta çeşitli ayrıştırıcılar tarafından parçalanır. Çeşitli mikroorganizmaların ve bak¬terilerin de etkisiyle azotun bir kısmı suda çözünmüş nitrat tuzları şeklinde toprakta kalır. Bir kısmı da azot gazına indirgenmiş olarak yeniden atmosfere döner