Halk Edebiyatı

İslamiyet öncesi Türk edebiyatının bir devamı niteliğindedir. Geniş halk kitlelerin edebiyatıdır.Kendi içinde üç gruba ayrılır.

a)Anonim Halk Edebiyatı

Söyleyeni belli olmayan,halkın ortak ürünü olarak kabul edilen bir edebiyattır.Biçim ve içerik bakımından aşık edebiyatına benzer. Mani,ağıt destan.türkü,tekerleme,atasözleri,fıkra,masal,halk oyunları,karagöz oyunu, halk hikayeleri,ninniler,bilmeceler,ortaoyunu bu edebiyatın ürünleridir.
-En çok yarım kafiye kullanılmıştır.
-Dili yalın akıcı bir dildir.
-Mecazlara ve diğer söz sanatlarına fazla yer verilmez.
-Aşk,ölüm,ayrılık acısı,tabiat sevgisi,yiğitlik,Toplumsal aksaklık gibi konuları işlenir.
-Nazım birimi dörtlüktür
-Hece ölçüsü kullanılır.Hece ölçüsünün 11,12,ve 8’li kalıpları kullanılır.

b)Aşık Edebiyatı

13.yy dan günümüze kadar süren aşık edebiyatı ozanlar tarafından gerçekleştirilir. Aşıklık geleneğinde usta-çırak ilişkisi ağır basmaktadır.
-Nazım birimi dörtlüktür.
-Yarım kafiye ve redif kullanılır.
-Hece ölçüsünün 7,8 ve 11’li kalıpları kullanılmıştır.
-Dil sadedir
-Uslup doğal, sade ve yapmacıksızdır.
-Eserlerin son dörtlüklerinde şairlerin adı veya ‘mahlas’ ları bulunur.
-Eserler genellikle yazıya geçirilmez,sözlü bir şekilde yaşatılır ancak yazıya geçirilen eserler cönk adı verilen not defterlerinde toplanmıştır.
-İşlenen konular;aşk,doğa,yiğitlik,ayrılık,yoksulluk ve ölüm gibi konular işlenmiştir.

Aşık edebiyatı türleri:

1-KOŞMA:11’li hece ölçüsüyle söylenir.Lirik şiirlerdir.Aşık edebiyatının temel nazım birimidir.Aşk,doğa,güzellik,yiğitlik ölüm ve eleştiri gibi konuları işler.Yarım,tam ve zengin uyaklar en çok kullanılan uyaklardır. Dört tane türü vardır. Bunlar:
Güzelleme: sevgi aşk konularını işler
Koçaklama: Kahramanlık konusunu işler
Ağıt :Sözlü edb. sagu
Taşlama: Divan edebiyatında hiciv günümüzde eleştiri denir. Kişi ve toplumun aksak yanlarını dile getirir.

2-SEMAİ: 8’li hece ölçüsüyle söylenen lirik şiirlere denir.Koşma ile konuları aynıdır.Karacaoğlan bu türün en büyük ustasıdır..

3-VARSAĞI :8’li hece ölçüsüyle söylenen lirik şiirlerdir.Konuları koşma ve semai ile ortaktır.Bre!hey!be hey! Gibi ünlemlerin kullanılması bu türü düğerlerinden ayırır . Bu tür Güneydoğu Anadolu’da yaşayan Varsak Ailesine aittir. Karacaoğlan bu türün en önemli ustalarındandır.

4-DESTAN: Genellikle 11’li hece ölçüsüyle söylenir,epik şiirdir. Kahramanlık,sosyal ve doğal olaylar temel konusudur..Ancak doğal destanlardan ayrılırlar.Doğal destanlar halk tarafından ,destanlar ise ozanlar tarafından oluşturulur.Doğal destanlar uzundur ancak bu destanlar 15-20 dörtlükten oluşurlar.(Kayıkçı Kul Mustafa- Genç Osman buna örnektir)