Sonunda ders verme amacı güden, genellikle manzum öykülerdir. Fablların kahramanları genellikle hayvan- lardır. Ama bu hayvanlar insanlar gibi düşünür, konu- şur ve tıpkı insanlar gibi davranır.
Dünyanın en ünlü fabl yazarları Ezop ve Jean de La Fontaine’dir. Ezop’un fablları İ.Ö. 300 yılında derlene- rek yazıya geçirilmiştir. ABD’li James Thurber ve İngiliz George Orwell çağdaş fabl yazarlarıdır. Fablı ilk olarak yazanlar Hititlerdir. Hititler fablları taş tabletlere yazıp resimliyorlardı.
Özellikleri:
İnsanlar arasında cereyan eden olayları hayvanlar bitkiler ya da cansız varlıklar arasında geçiyormuş gibi göstererek bu yolla insanlara ahlak ve ibret dersi vermek örnek göstermek ya da bir düşünce- ye güç kazandırmak isteyen bir çeşit masaldır.
Teşhis ve intak sanatları üzerine kurulmuştur.
Dünya edebiyatında ilk ve önemli fabllar Hint yaza- rı Beydeba’ya aittir. Beydeba’nın fablları “Kelile ve Dimne” adlı bir eserde toplanmıştır.
Fransız Edebiyatı’ndan La Fontaine, fabl türünün en önemli sanatçısıdır.
Türkçedeki ilk örneği Şeyhi’nin 17.yy.’da yazdığı
“Harname”dir.
Fabllar manzum (şiir) veya nesir (düzyazı) biçimin- de yazılabilirler.
Fabllar hem nazım, hem nesir biçiminde olurlar.
Fablın sonunda her zaman bir ahlak dersi (kıssa- dan hisse) vardır. Bu ders kısa, açık ve doğru ol- malıdır ve mutlaka öykünün doğal bir neticesi gibi görülmelidir.
Fabllarda öğretici (didaktik) bir amaç güdülür, gün- delik hayatla ilgili dersler ve öğütler verilir. Okurlar çoğu zaman verilen dersin veya öğüdün ne oldu- ğunu anlamakta zorluk çekmezler. Çünkü bu ders veya öğüt eserin bir yerinde, çoğu defa sonunda, bir atasözü ya da özdeyiş biçiminde açıkça belirti- lir. Fabllarda basit ahlak ilkelerine değinildiği gibi insanların birçok kusurlu yönüne de dikkat çekilir.
Fabllar aracılığıyla kanaatkârlık, özveri, yardımse- verlik, iyi niyet gibi olumlu davranışlar çocuğa ka- zandırılabilir. Özellikle 8-12 yaş grubu çocuklar fabl okumaktan ve dinlemekten büyük zevk alırlar. Ka- naatkârlık, tamahkârlık, kıskançlık, paylaşımcılık gibi çocuklar tarafından anlaşılması güç kavramla- rın somut olaylarla anlatılması sebebiyle çok önemli bir eğitim aracı olarak kabul edilmelidir.
Fabllar insan belleğinde çok kolay saklanabilen ve ortaya çıkarılabilen özelliklere sahip olduğu için sözlü gelenek içinde de yaşatılabilmektedir.
Çoğu manzum olan fablların başlıca amacı, belli bir ana fikrin yalın veya birkaç olayın yardımıyla en kısa yoldan açıklamaktır.
Fabllar olay anlattıkları için bir başka şiiri okumak- tan ya da ezberlemekten daha çok çocukların ilgi- sini çeker.
Bundan dolayı fabllar kısadır ve şu dört bölümden
oluşur:
a. Olayın ve kahramanların tanıtıldığı giriş bölümü b. Olayın entrikalarla düğümlendiği gelişme bölümü c. Düğümün çözüldüğü sonuç bölümü
d. Olay ve olayların arkasında yatan ana fikrin açık- landığı ders bölümü (kıssadan hisse bölümü)
Batılı anlamda ilk fabl örneklerini Şinasi vermiştir. Ah- met Mithat, Kıssadan Hisse adlı eserini ahlakî gaye güderek yazmıştır. Bu eserde yazar, Ezop’tan, La Fontaine’den yapmış olduğu çevirilere ve kendi yazmış olduğu fabllara yer vermiştir Recaîzade Mahmut Ek- rem, La Fontaine’den Horoz ile Tilki, Kurbağa ile Öküz, Karga ile Tilki, Meşe ile Saz, Ağustos Böceği ile Karın- ca gibi birçok çeviriler yaparak bu alanda Türk Edebi- yatına katkıda bulunuştur. Ali Ulvi Elöve “Çocuklarımı- za Neşideler” adlı şiir kitabında La Fontaine, Victor Hugo, Lamartine’den yaptığı çevirilerin yanında, yine bunlardan esinlenerek yazdığı fabl türü şiirlere de yer vermiştir. Nabizade Nazım’ın “Bir Sansar ile Horoz ve Tavuk” adlı eseri vardır Nurullah Ataç, Orhan Veli Ka- nık, M. Fuat Köprülü, Vasfi Mahir Kocatürk, Sabahattin Eyüboğlu fabl türü ile ilgilenmiş çeviri yapmış, araştır- malarda bulunmuşlardır.