Ses: Günlük yaşantımızda çeşitli sesler duyarız. İnsanlar ses yoluyla birbirleri ile anlaşırlar. Çeşitli çarpma ve sürtünmeler sonucunda cansız varlıklardan da sesler çıkar.
Harf: Seslerin belli işaretlerle gösterilmesi sonucu harfler oluşmuştur. Dilimizde 29 harf vardır. Bunlardan 8 tanesi ünlü, 21 tanesi ise ünsüzdür.
ÜNSÜZ HARFLERLE İLGİLİ ÖZELLİKLER
- Türkçe kelimelerin sonunda “b, c, d, g” ünsüzleri bulunmaz.
Yanlış Doğru
kitab kitap
cild cilt
ağaç ağaç
çorab çorap
sebeb sebep
band bant
- Türkçe kelimelerin başında iki ünsüz bulunmaz:
“Spor, plân, program, tren …” kelimeleri Türkçe değildir.
- Türkçe kelimelerde iki ünlü yan yana bulunmaz:
“Saat, maaş, fiil, menfaat…” kelimeleri Türkçe değildir.
HECE
Hece: Bir solukta çıkarılan ses ya da ses birliğidir. Tek harften oluşan heceler olduğu gibi iki, üç ve dört harften oluşan heceler de vardır. Her hecede mutlaka bir ünlü vardır. Bir kelimedeki hece sayısını bulmak için, o kelimenin ünlü harflerini saymak yeterlidir.
Hece Çeşitleri
Türkçe’de altı çeşit hece vardır.
Örnekler:
- Tek harfli heceler: (a, e, i, i, o, ö, u, ü)
A-li, E-lif, l-şık, i-ki, o-kul, Ö-zer, U-mut, ü-züm ….
- Bir ünlü bir ünsüz harften oluşan heceler:
(as, es, ip, iz, ot, öt, uç, üç) as-ker, es-mer, ır-mak, iz-ci, ot-lak, öt-tü, uç-mak, üç-ler…
- Bir ünsüz, bir ünlü harften oluşan heceler:
(ba, ca, de, ki, ki, so, yö, mu, mü) ba-kan, ca-hil, de-mir, kı-lıç, ki-tap, so-ğan, yö-rük, Mu-rat, mü-zik…
- Bir ünlü, iki ünsüzden oluşan heceler: alt, erk, ırk, ilk, org, ört, ürk…
- Bir ünsüz, bir ünlü, bir ünsüzden oluşan heceler:
bal, sel, yıl, bin, bol, böl, bul, sür…
- Bir ünsüz, bir ünlü, iki ünsüzden oluşan heceler:
park, teyp, film, boks, sörf, yurt, Türk, sert, kurt.