4. sınıf milli mücadele dönemi konu özeti

MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ ÖZET

Dünya Savaşı 

1914 – 1918 yıllarında büyük devletlerin katıldığı bir savaş yapılmıştır. Savaşın sonuçları bütün dünyayı etkilediği için bu savaşa I. Dünya Savaşı adı verilmiştir.

Savaşın Çıkış Nedeni

Güçlü devletlerin, güçsüz devletlerin topraklarını ele geçirme arzusu.

* 1. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti, Almanya yanında yer almıştır.

* 1. Dünya Savaşı sonunda Almanya yenilince Osmanlı Devleti de yenik sayılmıştır.

İTİLAF DEVLETLERİ

İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya, Yunanistan ve Ermenistan ( İtalya daha önce İttifak devletleri arasında iken daha sonra İtilaf devletleri arasına katılmıştır. )

İTTİFAK DEVLETLERİ

Almanya, Osmanlı Devleti, Avusturya- Macaristan İmparatorluğu ve Bulgaristan.

Sömürgeci Avrupa devletleri Osmanlı toprakları­nı paylaşma konusunda anlaşmış­lardı. Bu devletlerden İtalya’ya karşı 1911’de Trablusgarp’ta savaşan Mustafa Kemal, 1914’ten 1918 yılına kadar süren Birinci Dünya Savaşı’nda da çeşitli cephelerde görevler üstlendi. Çanakkale Cephesi’nde kazandığı zaferden dolayı halk arasında “Anafartalar Kahramanı” olarak tanındı.

Osmanlı Devleti 30 Ekim 1918’de imzaladığı Mondros Ateşkes Anlaşması’yla bağımsızlığını ve kendini savunma imkânlarını kaybetti. İngiltere, Fransa ve İtalya ateşkes anlaşmasına dayanarak terhis edilen ordumuzun silahlarına el koydu. Limanlarımızı, demir yollarımızı ve telgrafhanelerimizi denetimleri altına alıp topraklarımızı işgal ettiler.

Mustafa Kemal 

19 Mayıs 1919’da Millî Mücadele’yi başlatmak üzere Samsun’a ayak bastı.

İlk iş olarak arkadaşlarıyla millî bilinci uyandırmaya çalıştı.Havza ve Amasya’dan genelgeler yayımladı. Bu genelgelerde Türk milletine yurdumuzun içinde bulunduğu durumu ve kurtuluş yolunu anlattı. Halktan işgallere karşı protesto mitingleri düzenlemesini ve mücadele etmesini istedi.

Erzurum Kongresi’nde vatanın bölünmez bir bütün olduğunu vurguladı.“Vatan bir bütündür bölünemez”

Sivas Kongresi’nde ise millî cemiyetleri tek çatı altında toplayarak birlik ve beraberliği sağladı.

Ankara’ya geldi.
23 Nisan 1920’de Türk milletinin kendi içinden seçerek Ankara’ya gönderdiği vekillerle birlikte Büyük Millet Meclisini açtı. Böylece Ankara, Millî Mücadele’nin merkezi hâline geldi.

Mustafa Kemal Büyük Millet Meclisi başkanlığına seçilerek Millî Mücadele’nin lideri oldu.

Doğu Cephesi

Komutanı Kimdir ?          : Kâzım Karabekir

Kiminle savaşıldı ?          : İtilaf Devletleri’nin desteğiyle Doğu Anadolu’ya giren Ermenilerle savaşıldı.
Hangi birlikler savaştı ?   : 15. Kolordu
Savaşın sonucu nedir ?    : Ermeniler yenildi. Bugünkü doğu sınırımızın ötesine atıldılar.
Yapılan Anlaşma nedir ? :  Gümrü Anlaşması ( 3 Aralık 1920 )
Bu anlaşma kimler arasında yapılmıştır ?  Ankara hükümeti ile Ermenistan arasında

Bu anlaşmanın önemi nedir ? : Ankara hükûmetinin uluslararası alanda kazandığı ilk siyasi başarıdır.

Güney Cephesi

* Fransızlar, Adana, Maraş, Antep ve Urfa’yı işgal ettiler.
* Bölgede yaşayan Ermeniler’i silahlandırdılar.

* Kuvayımilliye birlikleri kuruldu.

Güney Cephesi Kahramanları

*Adana’da Osmaniyeli Tayyar Rahmiye Hanım  – Şehit oldu.
* Maraş’ta düşmana ilk kurşunu atarak kurtuluş mücadelesini başlatan Sütçü İmam’dır
* Urfa’da Ali Saip Bey

* Antep’te Şahin Bey

SONUÇ

Fransızlar 20 Ekim 1921’de TBMM hükûmeti ile Ankara Anlaşması’nı imzalayarak çekildiler.

Batı Cephesi

* Yunanlar 15 Mayıs 1919’da İzmir’e asker çıkardılar.
* Yunanlarla savaşıldı.

Batı Cephesi Kahramanları

* İzmir’in işgaline karşı ilk tepki gazeteci Hasan Tahsin’den geldi. Kendisi şehit oldu.

* Yörük Ali Efe, Yunan işgaline karşı Aydın’da ilk Kuvayımilliye teşkilatını kurarak silahlı mücadeleyi başlattı. Düzenli ordunun kurulması üzerine savaş tecrübesine sahip grubu ile birlikte BMM ordusuna
katıldı. İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi.

* Kuvayımilliye’nin yetersiz kalması üzerine BMM tarafından Batı Cephesi Komutanlığı adıyla düzenli ordu birlikleri kuruldu. Batı Cephesi Komutanlığına önce Ali Fuat Paşa daha sonra da Albay İsmet Bey atandı.

Albay İsmet Bey ( İnönü )
* İnönü soyadını aldı.

*  Mudanya  Mütarekesi görüşmelerinde ve Lozan Barış Konferansı’nda  Türkiye’yi temsil etti.

*  Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk başbakanıdır.

* Albay İsmet Bey komutasındaki düzenli ordu birlikleri Batı Cephesi’ndeki ilk başarılarını İnönü Savaşlarında ( I. İnönü ve  II. İnönü ) kazandı.
Mustafa Kemal bunun üzerine İsmet Paşa’ya  “Siz orada yalnız düşmanı değil milletin ters giden talihini de yendiniz.” demiştir.
İnönü zaferlerinin önemi : Türk milletinin TBMM’ye ve düzenli orduya güvenini artırdı.

* İnönü Savaşlarında geri püskürtülen Yunan Ordusu, 10 Temmuz 1921’de Ankara’ya doğru yeniden hücuma geçti. TBMM Başkanı Mustafa Kemal, güçlü Yunan taarruzu karşısında kayıp vermemek için ordumuzu Sakarya Nehri’nin doğusuna çekti.

Kütahya-Eskişehir Savaşlarında Türk ordusu geri çekilmek zorunda kaldı.Bunun üzerine Afyon, Kütahya ve Eskişehir Yunan işgaline uğradı.

Sakarya Meydan Muharebesi 23 Ağustos 1921’de Yunan Ordusunun hücumuyla başladı. 22 gün geceli gündüzlü devam eden bu büyük savaş Türk Ordusunun zaferiyle sonuçlandı. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa askerlere emir verdi:
“Hattı müdafaa yoktur, sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz.”

Sakarya Zaferi yurdun her yerinde büyük coşkuyla kutlandı. TBMM, kazandığı bu zafer
nedeniyle Mustafa Kemal Paşa’ya “Mareşal” rütbesini ve “Gazi” unvanını verdi.Sakarya Zaferi’nin kazanılmasında cephedeki Mehmetçik kadar cephe gerisinde mermi
taşıyan insanlarımızın da önemli payı vardır.  O günlerde İstanbul’dan gizlice ele geçirilen silah
ve cephaneler Kastamonu’nun Karadeniz kıyı­sındaki ilçesi İnebolu’ya oradan da Ankara’ya
taşınıyordu. Mermi taşıyanlardan biri de Kastamonulu Şerife Bacı idi.

Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Sakarya Zaferi’ni kazandıktan sonra düşmanı yurttan kesin olarak atmak için harekete geçti. Türk Ordusunu asker sayısı, silah ve cephane bakımından güçlendirerek taarruz hazırlıklarına hız verdi. Bu hazırlıklar sırasında onun en yakın yardımcılarından biri Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa oldu.

Başkomutan Mustafa Kemal, hazırlıkların tamamlanmasının ardından 26 Ağustos 1922’de taarruz (saldırı) emrini verdi. 30 Ağustos’ta Yunan birliklerini Dumlupınar’da kuşattı. Tarihe Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak geçen bu savaş Yunan ordusunun ağır yenilgisiyle sonuçlandı. Bundan sonra Mustafa Kemal’in “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” emrini alan Türk ordusu 9 Eylül’de İzmir’e girdi. Oradan da Boğazlar bölgesine ve İstanbul’a doğru yürüyüşe geçti. Bunun üzerine savaşı göze alamayan İtilaf Devletleri Türk hükûmetine ateşkes teklifinde bulundu.

Bursa’nın Mudanya kasabasında yapılan görüşmeler 11 Ekim 1922’de ateşkes  anlaşmasının imzalanmasıyla sonuçlandı. Bu anlaşmayla işgal altındaki Boğazlar bölgesi, İstanbul ve Doğu Trakya savaş yapılmadan kurtarıldı.