Ettirgen Fiillere Örnek Cümleler

Ettirgen Fiiller: Zaten geçişli iken   “ –( )r ,  –dır,  –t ”  ekleri getirilerek geçişlilik derecesi artırılan fiillere ettirgen fiil denir.

NOT:  Ettirgen fiillerin yüklem olduğu cümlelerde,  özne işi yapan değil başkasına yaptırandır.

• Çocuğu dövdü. (Geçişli)
• Çocuğu dövdürdü. (Ettirgen)

Çocuğu dövdürttü. (Katmerli ettirgen)

Not:  Bazı kaynaklarda “oldurgan” ve “ettirgen”  fiiller diye bir sınıflandırmaya yer verilmez ve fiiller, nesneleri bakımından sadece  “geçişli” ve  “geçişsiz” olarak incelenir.

Ben de oldurgan ve ettirgen fiiller başlıklarını sadece ek bilgi olması için açtım.  Sınavlarda konuyla ilgili soru sorduğumda sadece geçişlilik ve geçişsizlik açısından değerlendirmenizi istiyorum.

*Günler zor geçiyor.(geçişsiz) ——————  Günlerini zor geçiriyor.  (oldurgan)

*Bu kitapları okudum (geçişli) ——————–Bu kitapları okuttum.  (ettirgen)

*Her şeyi kırdım (geçişli) —————————Her şeyi kırdırdım.   (ettirgen)

*Araba durdu.(geçişsiz) ————————— Arabayı durdurdu.    (oldurgan)

*Yeni aldığım daireyi boyadım.(geçişli) ——–Yeni aldığım daireyi boyattım.   (ettirgen)

*Saçları uzamış (geçişsiz) ————————Saçlarını uzatmış.   (oldurgan

Geçişli bir fiile “-r-,-t-, -dır-” ekleri getirilerek fiilin geçişlilik derecesi arttırılır.İşte böyle geçişli iken aldığı eklerle geçişlilik derecesi arttırılan fiillere “ettirgen fiiller” denir. Bir fiilin ettirgen olabilmesi için ilk şart, o fiilin geçişli olmasıdır.

• Ettirgen fiiller geçişli fiillere  “-t-,-r-, -dır-” ekleri getirilerek yapılır. Ettirgen eylemlerde özne işi başkasına yaptırır.ÖRNEK: Evin kapısını kırdırdı.
  yüklem

  Neyi kırdırdı?Evin kapısını     (nesne)

  kırdı (GEÇİŞLİ) –  kırdırdı (ETTİRGEN)

  ÖRNEK: yazmak (geçişli fiil) —  yazdırmak  (ettirgen fiil)

  okumak (geçişli fiil) —  okutmak     (ettirgen fiil)

  Masayı bir güzel yıkattı.

  Soruyu ablasına çözdürdü.

  ÖRNEK: O, defteri yazdı (geçişli)

  O ,defteri yaz-dır-dı (ettirgen):İş başkasına yaptırılıyor.

  O,defteri yaz-dır-t-tı. (katmerli ettirgen) iş üçüncü bir kişiye yaptırılıyor.

DİKKAT: Fiil Çatılarıyla İlgili Bazı Hususlar:

1- Fiil çatı ekleri üst üste getirilebilir. Ancak bu işlemde bir sıralama kuralı vardır. Eğer farklı çatı ekleri üst üste getirilecekse edilgenlik eki en sonda bulunmalıdır. Edilgenlik eki diğer çatı eklerinden önce getirilemez.

Örnek: sev-in-dir-il-         sev-il-in-dir-

(Doğru)                  (Yanlış)

2- Dönüşlülük, edilgenlik fiillerinin hiçbiri, işteş fiillerin ise pek çoğu nesne almaz. Yani geçişsizdir.

Örnek:

Ali eve gider gitmez yıkandı. (Geçişsiz)

Masalar temizlendi. (Geçişsiz)

Kuzular bahçede meleşiyordu. (Geçişsiz)