Büyük ünlü uyumuna örnekler

Büyük Ünlü Uyumu nedir?

Türkçede 8 tane ünlü harfin 4 tanesi kalın, 4 tanesi ince ünlüdür. Büyük ünlü uyumu bir kelimedeki ünlü harflerin ince veya kalın olmasıyla ilgilidir.

Kalın Ünlüler: a, ı, o, u

İnce Ünlüler: e, i ,ö, ü

Türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde kalın ünlü varsa, diğer hecelerdeki ünlüler de kalın olmalı; ilk hecede ince ünlü varsa diğer hecelerde de ince ünlü bulunmalıdır. Bu kurala büyük ünlü uyumu veya kalınlık-incelik uyumu denir.

Büyük Ünlü Uyumuna Örnekler

» Türkçemiz       →        Türk     -çe        -miz

» vatanım          →        va         -ta        -nım

Yukarıdaki sözcükler büyük ünlü uyumuna uymaktadır. Çünkü “Türkçemiz” sözcüğünde ince ünlülerden sonra ince ünlüler, “vatanım” sözcüğünde ise kalın ünlülerden sonra kalın ünlüler gelmiştir.

» tiyatro            →        ti          -yat       -ro

» kalemlik          →        ka         -lem      -lik

Yukarıdaki sözcükler ise büyük ünlü uyumuna uymaz; çünkü ince ünlülerle kalın ünlüler bir arada kullanılmıştır.

Büyük ünlü uyumuna uyan bazı sözcükler:
• Ayak
• Pencere
• Okyanus
• Çatı
• Araba
• Koltuk
• Aslan
• Bebek
• Tekne
• Balıkçı
• Gözlükçü
• Acılı
• Saygı
• Parmaklık
• Demir
• Çelik
• Makarna
• Pantolon
• Üzüm
• İnek
• Maymun
• Kapı
• Kablo
• Çekmece

Büyük ünlü uyumuna uymayan bazı sözcükler:

• Kalemlik
• Bilgisayar
• Kitap
• Telefon
• Selam
• Keman
• Gitar
• Matematik
• Biyoloji
• Taktik
• Karizma
• Çita

Daha fazlasını burada öğren: Eodev.com – https://eodev.com/gorev/1232236#readmore

UNUTMA :  Tek heceli ve birleşik kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

Örnek(ler)

» Başaksehir ve Beylikdüzü yeni kurulan ilçelerdendir.

» Yeryüzünde birçok canlı yaşar.

Yukarıdaki altı çizili kelimeler birleşik kelime olduğu için bu kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

» Bu beldenin sokakları her zaman temizdir.

Yukarıdaki altı çizili kelimeler tek heceli olduğu için bu kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.

NELER ÖĞRENDİK?

Yorum yapın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.