4. Sınıf Milli Mücadele Dönemi Konu Özeti

İçerik Adı: 4. Sınıf Milli Mücadele Dönemi Konu Özeti

MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ

Trablusgarp Savaşı

Tarih:1911

Savaşan devletler: Osmanlı Devleti—İtalya

Savaşın nedeni: İtalya’nın, güçsüz duruma düşen Osmanlı topraklarını almak istemesi.

Not: Osmanlı Devleti Trablusgarp’a asker gönderecek durumda değildi. Bu nedenle bu savaşa gönüllü olan subaylar katılmıştır. Mustafa Kemal’de gönüllü olan subayların arasındadır. Bu onun vatanseverliğini göstermektedir.

Önemli: Mustafa Kemal’in Trablusgarp Savaşı’nda binbaşı olarak görev yapmıştır. Savaşta Derne ve Tobruk’ta başarılı savunma savaşları yapıldı.

Savaşın sonucu: Savaşı Osmanlı Devleti kaybetti, İtalya kazandı.

Bu savaşı sonunda İtalya ile Uşi Antlaşması yapıldı. Uşi Antlaşması’na göre Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya verildi.

1.Dünya Savaşı (1914-1918)

1914 yılında 1. Dünya Savaşı çıktı.

Savaşın nedenleri;

  • Ülkeler arasında ekonomik ve siyasal rekabet.
  • Ekonomik Yayılma ve Sömürgecilik Faaliyetleri (Sanayi İnkılabının etkileri)
  • Sanayileşmenin hızlanması sonucunda devletler hammadde ve pazar arayışı.
  • Sömürgecilik yarışı ülkeler arasında problemlerin yaşanmasına sebebiyet vermiştir.
  • Fransız İhtilali ile ortaya çıkan Milliyetçilik Akımı siyasal bir nitelik kazanmıştır.

Osmanlı Devleti 1. Dünya Savaşı’nda pek çok cephede mücadele etti. Çanakkale cephesinde Çanakkale Savaşları’nda düşman gemilerini boğazdan geçirmeyerek büyük bir zafer kazandı. Mustafa Kemal, Çanakkale’deki başarısıyla adını duyurdu. Fakat diğer cephelerde başarı gösteremedik.

Çanakkale Savaşı

Tarih:18 Mart 1915

Savaşan Devletler: İngiltere, Fransa—Osmanlı Devleti

Savaşın nedeni: Osmanlı Devleti’nin topraklarının paylaşılmak istenmesi.

İngiltere ve Fransa’nın Çanakkale Boğazı’nı geçmek istemesiyle savaş başladı.

  1. Tümen komutanı Yarbay Mustafa Kemal ve arkadaşları düşman askerlerini ilerleyişini durdurmayı başardı. Bu savaşta 500.000’den fazla insan hayatını kaybetmiştir.

Savaşın sonucu: İngiltere ve Fransa geri çekilmiştir.

Not: Çanakkale Cephesi, Osmanlı Devleti’nin 1.Dünya Savaşı’nda düşmanı püskürtmeyi başardığı tek cephedir.

Not: Çanakkale Savaşı, 1.Dünya Savaşı’nın parçası olan bir savaştır. Bu savaşta itilaf ve ittifak devletleri savaşmıştır.

Osmanlı Devleti ve İttifak Devletleri 1. Dünya Savaşı’ndan yenik ayrıldı ve 1918 yılında Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzaladı.

Mondros Ateşkes Antlaşması

Tarih:30 Ekim 1918

Antlaşmanın önemi: Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalayarak 1.Dünya Savaşı’ndan çekilmiştir.

Bu antlaşmanın bazı maddeleri şunlardır:

  • Çanakkale ve İstanbul Boğazları İtilaf devletlerine açılacak.
  • Osmanlı ordusu terhis edilecek.
  • Bütün ulaşım ve haberleşme araçları itilaf devletlerinin kontrolü altına girecek.
  • Bu antlaşmanın 7.maddesine göre; galip devletler güvenliklerini sağlamak için istedikleri yerleri işgal edebilecek. (Antlaşanın en ağır maddesi 7.maddedir)

Not: Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti bağımsızlığı kaybetti.

Not: Savaşı kazanan itilaf devletleri bu antlaşmaya dayanarak yurdumuzu işgal etmeye başladılar.

Önemli: Mustafa Kemal İstanbul’un ve Anadolu’nun işgalleri karşısında ümidini kaybetmedi. Kurtuluşa olan inancını şu sözlerle ifade etti: ’Geldikleri gibi giderler.’’

MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKMASI VE MİLLİ MÜCADELENİN BAŞLAMASI

Yurdumuzun işgal altında olduğunu gören Mustafa Kemal, bir şeyler yapılması gerektiğini farkındaydı. Halkın bir olup milli mücadeleyi başlatması gerektiğine inandığı için 19 Mayıs 1919’da Bandırma Vapuru ile Samsun’a gitti.

 Not: Mustafa Kemal, bu hareketiyle milli bilinci uyandırmaya çalıştı.

Mustafa Kemal sırasıyla aşağıdaki illeri gezerek genelgeler yayımlamış ve kongreler(toplantılar)yapmıştır.

Genelgeler

 Samsun’a Geliş

Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a gelmesi ile Millî Mücadele başlamış. Samsun Millî Mücadelenin başlangıç şehri olmuştur.

Havza Genelgesi

 19 Mayıs 1919’da Samsun’a giden Mustafa Kemal 2 hafta Samsun’da kalmış ve oradan Havza ‘ya geçmiştir. Havza’da diğer ordu komutanları ile iletişime geçmiştir.

Amasya Genelgesi

Mustafa Kemal Havza’dan Amasya’ya geçmiş. 22 Haziran 1919’da Amasya Genelgesi yayınlanmıştır. Genelgede Vatanın bütünlüğü, milletin istiklalini tehlikede olduğu belirtilmiş, işgalcilere karşı mücadele çağrısı yapılmıştır.

Erzurum Kongresi

23 Temmuz’da Erzurum Kongresi düzenlenmiştir. Mustafa Kemal Erzurum kongresine sivil olarak katılmıştır, bu kongrede; “Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür bölünemez” denmiş, manda ve himaye reddetmiştir.

Sivas Kongresi

Mustafa Kemal Erzurum’dan Sivas’a geçmiştir. 4 Eylül 1919 tarihinde Sivas kongresi düzenlenmiş. Erzurum Kongresi kararları kabul edilmiş. Temsil Heyeti oluşturulmuş, başkanlığına da Mustafa Kemal getirilmiştir.

Temsil Heyetinin Ankara’ya Gelmesi (27 Aralık 1919)
Millî Mücadelenin merkezi olarak Ankara seçilmiştir. Ankara’nın seçilme sebebi; Güvenli olması, işgale uğramamış bir yer olması ve Kolordu’nun burada bulunmasıdır.

Türkiye Büyük Millet Meclisinin (TBMM) Açılışı

Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da törenle açıldı.

TBMM’nin açılmasıyla yeni Türk devletin temelleri atılmış oldu. Devleti yönetme yetkisi halk tarafından seçilen milletvekillerine verildi. Böylece Türk milleti verdiği kararlar ile geleceğine karar verme hakkına sahip oldu. Düzenli ordunun kurulmasıyla yurdun her yerinde düşmanı atmak için uzun ve zorlu savaşlar başladı.

Kurtuluş Savaşı

DOĞU CEPHESİ

Doğu cephesinde Kazım Karabekir komutasındaki askerlerle Ermeniler savaşmıştır. Savaşı Kazım Karabekir ve ordusu kazanmıştır. Bu savaş sonunda, Ermenilerle 3 Aralık 1920’de Gümrü Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma, TBMM’nin imzaladığı ilk antlaşmadır.

GÜNEY CEPHESİ

Şahin Bey liderliğindeki yerel kuvvetler ve Kuvayı Milliye birlikleri Antep, Maraş ve Urfa’da Fransızlara karşı kahramanca savaşmıştır.   Maraş’taki ilk direniş, Sütçü İmam başlatmıştır.

Urfa’da Ali Saip Bey halkı örgütlemiş ve halktan oluşan 3000 kişilik bir askeri güç oluşturmuş ve Urfa’nın kurtuluşunda önemli rol oynamıştır.
Güney Cephesi, Fransızlarla yapılan Ankara Anlaşması ile son bulmuştur. 20 Ekim 1921 tarihinde Fransızlarla imzalanan bu anlaşma ile Güney Cephesi tamamen kapanmıştır.
Halkın gösterdiği bu kahramanlıklar nedeniyle TBMM tarafından;

  • Antep’e Gazi
  • Maraş’a Kahraman
  • Urfa’ya da Şanlı unvanları verildi.

BATI CEPHESİ

Batı Cephesi’ndeki savaş, Yunanlıların İzmir’i işgal etmesiyle başlamıştır. Bunun üzerine TBMM tarafından oluşturulan düzenli ordu, bu cephede 5 savaş yapmıştır.

BATI CEPHESİ SAVAŞLARI

1- . İnönü Savaşı
2- 2. İnönü Savaşı
3- Eskişehir- Kütahya Savaşı
4- Sakarya Savaşı
5- Büyük Taarruz

Batı Cephesinde yapılan savaşlar şunlardır:

a) 1. ve 2. İnönü Savaşları (1921)

  • Düzenli ordu ilk başarısını Batı Cephesindeki İnönü Savaşlarında kazandı.
  • ve 2. İnönü Savaşlarını Yunanistan kaybetti.
  • ve 2. İnönü Savaşlarının ardından halkın düzenli orduya güveni arttı ve moraller yükseldi.
  • Mustafa Kemal Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa’ya şöyle bir kutlama telgrafı çekti:

    ‘’Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin ters giden tarihini de yendiniz.’’

b) Sakarya Meydan Muharebesi(Savaşı)

Tarih:23 Ağustos 1921—13 Eylül 1921

Yunanistan 10 Temmuz 1921’de yeniden hücuma geçti. Mustafa Kemal ordumuzu Sakarya Nehri’nin doğusuna çekti. Ordumuzun geri çekilmesiyle Kütahya, Eskişehir ve Afyon Yunanistan’ın eline geçti. Bu zor durum karşısında Mustafa Kemal T.B.M.M.’den Başkomutanlık yetkisini aldı.

          Önemli: Mustafa Kemal’e Başkomutanlık yetkisi Sakarya Savaşı’ndan önce verilmiştir.

Ordumuz çok zor durumda olduğu için halkın orduya yardım etmesi gerekliydi. Bunun için Mustafa Kemal, Tekâlif-i Milliye (Milli Yükümlülükler) emirlerini yayımladı. Bu emriler ile halktan orduya yardımlar gelmeye başladı. Ordumuz savaş için gereken hazırlıkları yaptı.

23 Ağustos 1921’de Yunan ordusu saldırıya başladı.22 gün ve 22 gece süren savaşı Mustafa Kemal’in komutanlığını yaptığı Türk ordusu kazandı.

Önemli: Sakarya Savaşı’nda ki kahramanlıklarından dolayı Mustafa Kemal’e   ‘’Gazi’’ unvanı  ve   ‘’Mareşal’’  rütbesi verildi

Savaşın Sonucu: Sakarya Savaşı’nı Yunanlılar kaybetti, Türk ordusu kazandı.

c) Büyük Taarruz ve Başkumandan Meydan Muharebesi

  • Mustafa Kemal Sakarya Zaferi’nin ardından yeni bir savaşın hazırlıklarına başladı.
  • Orduyu güçlendirdi.
  • 26 Ağustos 1922’de taarruz (Savaş) emrini verdi.
  • 30 Ağustos 1922’de Yunan birlikleri Dumlupınar’da kuşatıldı.
  • Büyük Taarruz Savaşı tarihte Başkumandan Meydan Muhaberesi diyerek te adlandırılır.
  • Bu Savaş Yunan ordusunun ağır yenilgisiyle sonuçlandı.
  • Savaşın ardından Mustafa Kemal: ‘’Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri’’ emrini verdi.

Bu emri alan ordularımız 9 Eylül 1922’de İzmir’e girdi. Burada ki düşmanlar yenilgiye uğratıldıktan sonra ordumuz Boğazlara ve İstanbul’a doğru yola çıktılar. Türk ordusuyla savaşı göze alamayan İngiltere, Fransa ve İtalya Türk hükümetine ateşkes teklifinde bulundular. Bunun üzerine Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı.

Mudanya Ateşkes Antlaşması

Tarih: 11 Ekim 1922

Bu antlaşmada Türkiye’yi İsmet Paşa (İsmet İnönü) temsil etti.

Bu antlaşma ile savaşlar sona erdi.

  • Boğazlar, İstanbul ve Doğu Trakya savaş yapılmadan kurtarıldı.
  • Vatanımızın kurtuluşu başta Mustafa Kemal olmak üzere Fevzi Çakmak, İsmet İnönü, Kazım Karabekir gibi başarılı askerlerin eseridir.

Lozan Barış Antlaşması

Tarih: 24 Temmuz 1923

  • Barış Antlaşması İsviçre’nin Lozan Şehrinde başladı.
  • Lozan Barış Antlaşması’nda ülkemizi İsmet Paşa temsil etti.
  • Lozan Barış Antlaşması ile vatanımızın bugünkü sınırları büyük ölçüde çizildi.
  • Yeni Türk devletini bütün dünya tanıdı.
  • Lozan Barış Antlaşması’nın ardından düşman askerleri İstanbul’dan ayrıldılar.

Cumhuriyetin İlanı

Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasından sonra artık yeni devletimizin başkentini ve yönetim biçimini belirlemeye sıra gelmişti.

       Önemli: 13 Ekim 1923’te çıkarılan bir yasayla Ankara başkent oldu.

Önemli: Yeni kurulan devlete yakışan en güzel yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğuna karar verildi ve 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi ve Mustafa Kemal Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı seçildi. İlk başbakan ise İsmet İnönü oldu.

Bazı Önemli Olayların Tarihleri ve Kronolojik Sırası

  • Trablusgarp Savaşı—– 1911
  • Çanakkale Savaşı—- 18 Mart 1915
  • Mondros Ateşkes Antlaşması—- 30 Ekim 1918
  • Atatürk’ün Samsun’a çıkması—- 19 Mayıs 1919
  • Amasya Genelgesi’nin yayımlanması—- 22 Haziran 1919
  • Erzurum Kongresi —- 23 Temmuz-7 Ağustos 1919
  • Sivas Kongresi—- 4-11 Eylül 1919
  • Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (T.B.M.M.) açılması—- 23 Nisan 1920
  • İnönü Savaşı—- 9-11 Ocak 1921
  • İnönü Savaşı—-23 Mart 1921
  • Sakarya Meydan Muharebesi—- 23 Ağustos-13 Eylül 1921(22 gün)
  • Büyük Taarruz ve Başkumandan Meydan Muharebesi—- 30 Ağustos 1922
  • İzmir’in kurtuluşu —- 9 Eylül 1922
  • Mudanya Ateşkes Antlaşması—- 11 Ekim 1922
  • Lozan Barış Antlaşması—- 24 Temmuz 1923
  • Ankara’nın başkent olması—- 13 Ekim 1923
  • Cumhuriyet’in ilanı—- 29 Ekim 1923

ÖNEMLİ NOT: Atatürk’ün Samsun’a çıktığı 19 Mayıs (1919) —Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı ilan edildi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (T.B.M.M.) açıldığı 23 Nisan (1920) —Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ilan edildi.

Cumhuriyetin kurulduğu 29 Ekim (1923) — Cumhuriyet Bayramı ilan edildi.

NELER ÖĞRENDİK?

“4. Sınıf Milli Mücadele Dönemi Konu Özeti” üzerine bir yorum

  1. Çok güzel olmuş.Yaklaşık 1 hafta sonra sınavım var.Bu site sayesinde sosyale ve diğer derslere çok güzel hazırlandım.Teşekkürler.

    Cevapla

Yorum yapın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.