KOMPOZİSYON NASIL HAZIRLANIR?

Belli bir konu hakkındaki duygu ve düşüncelerin ya da bilimsel verilerin aktarıldığı yazılara kompozisyon adı verilmektedir. Kompozisyonlarda akıcı bir dil kullanmak ve TDK’ya uygun bir yazı biçimi uygulamak son derece önemlidir. Yazılan kompozisyonun okuyucuyu sıkmaması, anlaşılır olması ve bilgilenmesi gerekmektedir. Kompozisyon dili oldukça önemli olduğu için ve topluluğa aktarım sağlarken kullanıldığı için, küçük yaşlarda, okullarda öğretilmeye başlanır. İlköğretim yıllarında çocuklara bol bol kompozisyon yazdırılarak, bu yeteneğin aşılanması hedeflenir.

Kompozisyon yalnızca yazılı değil, aynı zamanda sözlü de olmaktadır. Ancak daha çok yazılı kompozisyon için, Kompozisyon nasıl hazırlanır? Sorusu sorulmaktadır. Kompozisyon yazma kurallarından önce, kompozisyonun anlatım türlerini bilmek gerekir. Bunlar şöyledir

• Tasvirleme yolu ile kompozisyon yazma ya da anlatma,
• Emredici şekilde kompozisyon hazırlama,
• Kanıtlayıcı, yani ispat göstererek kompozisyon hazırlama,
• Söyleşi üzerine kompozisyon yazma,
• Şiirsel bir dil ile kompozisyon hazırlama,

Bunlar konuşmaya bağlı kompozisyonlar için de geçerli türlerdir. Konuşmacı dilerse kompozisyonu okuma dili ile de dinleyicilere aktarabilmektedir.

Yazılı Kompozisyon Nedir?

Kompozisyon konusu hemen her şey olabilir. Yazılı kompozisyondaki en önemli nokta, iyi ve doğru yazı yazmak, istenileni tam anlamı ile karşıya iletmektir. Genellikle bilimsel konuların ele alındığı yazılar kompozisyon değeri görse dahi, herhangi tarihsel bir vaka, sanatsal bir yorum, şiirsel bir yaklaşım da kompozisyon değeri görebilmektedir. Yazan kişi kompozisyonda araştırdığı bilgileri, kendi yorumlarını da katarak okuyucuya iletebilmektedir. Önemli olan kullanılan dilin, kompozisyon yazma konusuna uygun olması ve TDK kuralları çerçevesinde yazılmasıdır.

Sözlü Kompozisyon Nedir?

Aslında yazıya dökülecek her türlü bilgi, duygu ve düşüncenin sözlü olarak iletilmesine sözlü kompozisyon adı verilir. Özellikle siyasette, propaganda konuşmalarında sıkça karşılaşılan durumdur. Ancak bunun yanı sıra herhangi bir konusu bilimsel olarak ele almak da bir sözlü kompozisyon türüdür. En sık karşılaştığımız sözlü kompozisyonlar ise demeçler, sempozyumlar, forumlar, oturumlar, tebliğler, konferanslar ve münazaralardır.

Kompozisyon Hazırlarken Dikkat Edilecekler

Kompozisyon yazma konusu önemli 3 temel üzerine kuruludur. Bunlar giriş, gelişme ve sonuç bölümleridir. Bu bölümleri kısaca ele alacak olur ise,

Kompozisyonda Giriş Aşaması

Kompozisyonun giriş aşaması aslında açıklama aşamasıdır. Yani okuyucular bu aşamada kompozisyonun hangi konu hakkında yazıldığını öğrenirler. Bazı sübjektif kompozisyonlarda giriş aşaması, yazarın hangi noktadan olaylara baktığını da göstermektedir. Giriş aşaması kısa, net ve açıklayıcı cümleler ile ele alınmalıdır. Giriş aşamasının sıkıcı olması ve anlaşılabilir olmaması okuyucuyu sıkacağı için daha net ve sade tutulmalıdır.

Kompozisyonda Gelişme Aşaması

Gelişme aşaması bir kompozisyonun en can alıcı, en önemli aşamasıdır. Okuyucu giriş aşamasında haberdar olduğu konunun tüm ayrıntılarına gelişme bölümünde hâkim olacaktır. Yani aslında giriş bölümünde bahsi geçen konu, gelişme bölümünde her hali ile ele alınır. Kompozisyonun gelişme bölümünde dikkat çeken ayrıntılara, örneklere ve liste içeriklere bolca yer verilmelidir. Anlatım dilinin gelişme bölümünde daha ilgi çekici tutulması okuyucunun sıkılmamasını sağlayacaktır.

Kompozisyonda Sonuç Aşaması

Sonuç bölümü, adından da anlaşılacağı üzere, bahsi geçen konunun belli bir sonuca yönlendirildiği ve bağlandığı aşamadır. Okuyucu giriş aşamasında haberdar olduğu konu hakkında, geliş aşamasında derin bir bilgiye ulaşır ve sonuç aşamasında yorum yapacak denli bir birikim elde etmiş olur. Bazı sübjektif kompozisyon yazma örneklerinde, sonuç aşamasında yazar kendi duygularına da yer verebilir.

İyi bir kompozisyon yazma işlemi yapılabilmesi için bu üç aşamasın incelikle işlenmesi gerekmektedir. Sözlü kompozisyonlarda da aslında bu üç aşama önce yazılı olarak hazırlanıp, sözlü olarak aktarılmaktadır.