Düşünceyi Geliştirme Yolları

TANIMLAMA

Bir varlık ya da kavramın tanıtıldığı, tarif edildiği cümlelerdir. “Nedir?” sorusunun yanıtıdır.
ÖRNEK: Yiğitlik, kahramanlık, savaş temalarını işleyen şiirlere epik şiir denir. (Nesnel Tanımlama) Yaşam, güçlükleri yenebilme sanatıdır. (Öznel Tanımlama)

KARŞILAŞTIRMA

Birden fazla varlık ya da kavramın benzerlik ya da farklılıklarının ortaya konulmasıdır. Genellikle “oysa, ise, daha, en” gibi ifadeler kullanılır.

ÖRNEK: Cömert insan ay gibidir, parlar. Etrafındaki insanları da aydınlatır. Derin merhamet gücüyle kalabalık içinde bile derhal fark edilir. Yüzü de ruhu gibi aydınlıktır çünkü. Cimri insan kapkara taşa benzer. Çevresini aydınlatmak şöyle dursun, etrafındaki ufacık ışık belirtilerini de kendi koyu karanlığında yok eder. Yardım etmenin, paylaşmanın yüceliğinden bir şey anlamaz. (cömert insan ile cimri insan karşılaştırılmıştır.)

ÖRNEKLEME

İleriye sürülen soyut düşüncenin somutlaştırılmasıdır. Söylenmek istenilenin okuyucunun kafasında canlandırılmasını sağlayan bir yöntemidir. Yerinde verilen bir örnek bazen söylenecek birçok sözden daha etkili ve kalıcı olabilir.

ÖRNEK: Toplumda insanlar arası güvensizlik, iletişimsizlik ve bencillik artarak devam ediyor. İnsanlar arsındaki uçurum her gün artıyor. Bu tablo karşısında derin bir ümitsizliğe düştüğümüzde bazen öyle insani olaylarla karşılaşıyoruz ki birden bire yüreğimizdeki kireçler çözülüyor; umutsuzluklar çiçek açan umutlara dönüyor. Bir sanatçımız için düzenlenen konser de bunlardan biri. Amansız bir hastalığa yakalanan bu müzisyeni iyileştirmek, onun tedavi masraflarını karşılamak için bütün müzisyen arkadaşları seferber olmuşlar.(Bir sanatçı için düzenlenen konser örneklendirilmiştir.)

TANIK GÖSTERME

Bir yazarın, düşüncesini açıklarken tanınmış birinin görüşlerini olduğu gibi okuyucuya aktarmasına “tanık gösterme” diyoruz. Tanık göstermede söz ve söyleyen birlikte verilir.

ÖRNEK: Çocuğunuz bilim insanı mı olsun istiyor; o halde ona önce edebiyatı sevdirin. Bilim insanının amacı insanların yaşamını kolaylaştırmak; dünyayı daha güzel, daha yaşanası hal aldırmaktır. Bu amaca ulaşmak için insanları sevmek; onların acılarını ve sevinçlerini yüreğimizde duyumsamak gerekir. Balzac: “Bilim insanı olmak için, insanları sevmek, dolayısıyla edebiyatsever olmak gerekir.” diyor.

UYARI!!! Tanık göstermenin yapılabilmesi için bir kişiden alınan söz, hiç bir değişikliğe uğratılmadan kullanılmalıdır. Eğer değişiklik yapılırsa, o söz tırnak içinde yazılmaz, tanık gösterme yapılmamış olur.

SAYISAL VERİLERDEN YARARLANMA

Düşüncenin kanıtlanabilmesi için istatistiksel bilgilerden, anketlerden ya da grafiklerden yararlanmaya denir.

ÖRNEK: GÜN boyu kurduğumuz cümleler, aynı sözcükler etrafında dolanıp duruyor. Bir üniversitenin yaptığı araştırmaya göre, lise düzeyinde bir öğrencinin 24 saat boyunca kullandığı (farklı) sözcük sayısı 125, üniversite öğrencisinin ise 170. Üniversitede görevli akademisyenlerde bu sayı 350 ile 500 arasında değişiyor. Bir Türkçe sözlükte 10.000’in üzerinde sözcük var. Biz toplum olarak sadece 150 -200 sözcükle iletişim kurmaya devam ediyoruz.

BENZETME

Bir kavramı ya da varlığı başka bir kavram ya da varlığın özellikleriyle anlatmaya benzetme denir.
ÖRNEK: Birikimsiz yazarlık saman alevi gibidir. Saman alevi çabucak tutuşup yine çabucak söner. Yazmak için yeterli donanıma sahip olmayan birikimsiz yazarlar da parlamış olsalar bile elbet bir gün saman alevi gibi sönüp giderler.