PARALELLER
• Ekvator’a paralel olarak geçtiği düşünülen dairelere paralel denir.
• Başlangıç paraleli 0 derece olan ekvatordur.
• Ekvator’un kuzeyindeki paralellere kuzey paralelleri, güneyindekilere ise güney paralelleri denir.
• Ekvator yıl boyunca gece gündüz eşitliğinin yaşandığı, çizgisel hızın en fazla, yer çekiminin en az olduğu paralel dairesidir.
• Paraleller ekvatora doğru birer derece aralılarla çizilir.
• 90 tane kuzeyde, 90 tane de güneyde olmak üzere toplam 180 paralel vardır.
• Dünya’nın ekvatordan şişkin, kutuplardan basık olması nedeniyle (geoit) ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe paralellerin boyları kısalır ve kutuplarda nokta şeklini alır.
• Birbirini takip eden iki paralel arası uzaklık her yerde 111 km’dir.
MERİDYENLER
• Bir kutup noktasından diğerine uzanan, Ekvator ve paralelleri dik olarak kesen yarım çemberlerdir. Meridyenler 360 derece olan ekvator çemberinin birer derece aralıklara ayrılmasıyla oluşmuştur.
• Başlangıç meridyeni, İngiltere’nin başkenti Londra yakınlarındaki Greenwich Gözlemevinden geçer (0 derece).
• Başlangıç meridyeninin doğusunda kalanlara doğu, batısında kalanlara batı meridyeni denir.
• 180 tane doğuda, 180 tane batıda olmak üzere toplam 360 meridyen yayı vardır.
• Dünyanın şeklinden dolayı bütün meridyenler kutup noktalarında birleşirler ve birbirlerini kesmezler. Buna bağlı olarak tüm meridyenlerin uzunlukları aynıdır.
• İki meridyen arası uzaklık sadece Ekvator’da 111 km’dir. Bu uzaklık; ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır.
• İki meridyen arası uzaklık 4 dakikadır. Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe meridyenler arası uzaklık azaldığı halde zaman farkı değişmez.
• Türkiye’nin matematik Konumu: 26–45 Doğu Meridyenleri, 36–42 Kuzey Paralelleri
• Türkiye’nin matematik Konumunun sonuçları;
• Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla gelmez
• Cisimlerin gölgesi öğlen vakti daima kuzeyi gösterir.
• Dört mevsim belirgin olarak yaşanır.
ÖZEL KONUM
• Dünya üzerindeki bir yerin; kıtalara, okyanuslara, denizlere, boğazlara, ulaşım yollarına, sanayi bölgelerine ve yeryüzü şekillerine göre konumuna özel konum denir.
• Türkiye’nin özel konumunun sonuçları;
• Aynı anda farklı iklimler görülür
• Yetiştirilen tarım ürünlerinin çeşitliliği fazladır.
• Turizm etkinlikleri gelişmiştir.
• Ortalama yükseltisi fazladır ve yükselti batıdan doğuya artar.
