5.Sınıf Doğal Afetler ve İnsan Üzerindeki Etkileri Konu Anlatımı

Doğal afetlerin insan yaşamı üzerindeki etkileri nelerdir?
Türkiye’deki doğal afetlerin %61’ini deprem %15’ini erozyon, %14’ünü sel, %5’ini heyelan, %4’ünü orman yangını, %1’ini çığ oluşturuyor.
Can ve mal kaybına neden olan deprem, sel, erozyon, çığ gibi olaylara "doğal afet" denir.

Deprem

Yer kabuğundaki ani kırılmalar nedeniyle yer yüzeyinde meydana gelen sarsıntılara deprem adı verilir. Deprem ülkemizde en fazla can ve mal kaybına neden olan doğal afettir. Depremleri inceleyen bilim dalına sismoloji, süresini ve şiddetini kaydeden alete de sismograf denir.
Depremden Korunma Yolları:
» Yapıların depreme dayanıklı olması için düzenli olarak denetlenmesi ve güçlendirilmesi.
» Aile bireyleri ve iş yerleri için acil durum planları hazırlamak ve tatbikatlar yapmak.
» Gıda, su, ilaç, giysi ve diğer temel ihtiyaçları içeren bir deprem çantası hazırlamak.
» Ev ve iş yerinde deprem sırasında sığınılabilecek güvenli alanları belirlemek.
» Deprem ve ilk yardım konularında bilgi ve beceri edinmek, eğitimlere katılmak.

Sel

Aşırı yağış ve karların erimesi sonucu oluşan su baskınlarına sel denir. Her bölgede görülebileceği gibi En fazla Karadeniz, Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde görülür. Sel, eriyen kar suları ve aşırı yağışlara bağlı olarak oluşur.
Selden Korunma Yolları:
» Sel riski olan bölgelerden uzak durarak, yüksek ve daha güvenli alanlarda yerleşmek.
» Etkili drenaj sistemleri ve su yönlendirme yapıları ile sel riskini azaltmak.
» Hava durumu raporlarını ve sel uyarılarını düzenli olarak takip etmek.
» Aile bireyleri ve iş yerleri için sel durumunda ne yapılması gerektiğine dair planlar yapmak ve uygulamak.
» Sel sularının içeri girmesini önlemek için kapı ve pencereleri güçlendirmek, eşyaları yüksek yerlere taşımak ve önemli belgeleri su geçirmez kaplarda saklamak.

Çığ

Kar yağışının fazla olduğu bölgelerde kar kütlelerinin koparak aşağı doğru akmasına çığ denir. Çığ, en fazla kar yağışının çok ve yükseltinin fazla olduğu Doğu Anadolu Bölgesinde görülür.
Çığdan Korunma Yolları:
» Çığ riski olan bölgeleri bilmek ve bu alanlarda seyahat etmekten kaçınmak.
» Hava durumu ve çığ tahmin raporlarını düzenli olarak takip ederek, riskli günlerde dağlık bölgelere gitmemek.
» Çığ tehlikesi ve güvenliğine yönelik eğitimlere katılarak, doğru hareket tarzlarını öğrenmek ve uygulamak.
» Çığ bölgesine girildiğinde, çığ dedektörü, kürek ve sonda gibi çığ güvenlik ekipmanlarını kullanmak.
» Dağlık ve karlı alanlarda grup halinde hareket ederek, birinin başına bir şey geldiğinde yardım etmek için diğerlerinin hazır olmasını sağlamak.

Heyelan

Eğimin fazla olduğu yerlerde aşırı yağışlara bağlı olarak toprağın kütle halinde aşağı doğru kaymasına heyelan denir. Heyelan, aşırı yağış ve arazinin fazla eğimli olmasından dolayı en fazla Karadeniz Bölgesi’nde görülür.
Heyelandan Korunma Yolları:
» Heyelan riski taşıyan bölgelerde zemin analizi yaparak, zeminin stabilitesini değerlendirmek ve uygun önlemler almak.
» Yamaçlardaki su akışını kontrol altında tutarak, heyelan riskini azaltmak için drenaj sistemleri ve su yönlendirme yapıları kullanmak.
» Yamaçları stabil hale getirmek için bitki örtüsünü artırmak ve ağaç dikerek kök sistemlerinin toprağı tutmasını sağlamak.
» Heyelan bölgelerinde yapılar için güçlendirme ve destek sistemleri kullanarak, yapıların heyelanlara karşı daha dayanıklı hale getirmek.
» Erken uyarı sistemleri kullanarak, heyelan tehlikesi konusunda halkı bilgilendirmek ve gerekli önlemleri zamanında almak.

Erozyon

Toprağın üst bölümündeki verimli kısmın rüzgar ve akarsular ile taşınmasına erozyon denir. En çok İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde görülür.
Erozyondan Korunma Yolları:
» Ağaçlandırma çalışmaları yapılmalı,
» Eğimli arazilere teraslama yapılmalı,
» Tarlalar eğimin tersi yönünde sürülmeli
» Mevcut bitki örtüsü korunmalıdır.

Ani hava değişimlerine bağlı olarak oluşan, kendi ekseni etrafında dönerek hareket edebilen, yüksek hızlara ulaşabilen ve yıkıcı etkileri olan şiddetli bir rüzgar çeşidine hortum adı verilir.

Doğal afetlerin insan yaşamı üzerindeki etkileri nelerdir?

❖ Doğal afetler can kaybına neden olur: Doğal afetler, depremler, seller, tsunamiler, kasırgalar ve diğer felaketler nedeniyle can kaybına yol açabilir.

❖ Doğal afetler yaralanmalara neden olur: Doğal afetler sırasında insanlar, çeşitli yaralanmalar yaşayabilir ve kalıcı sakatlıklara maruz kalabilirler.

❖ Doğal afetler evlere ve iş yerlerine zarar verir: Doğal afetler, insanların evlerini ve barınaklarını yok ederek evsiz bırakabilir ve geçici ya da kalıcı yerinden edilme durumlarına neden olabilir.

❖ Doğal afetler altyapıya hasar verir: Doğal afetler, ulaşım, enerji, su temini ve atık yönetimi gibi temel altyapı sistemlerine zarar vererek, yaşam koşullarını olumsuz etkileyebilir.

❖ Doğal afetler ekonomik zararlara neden olur: Doğal afetler, ekonomik faaliyetlerin durmasına, iş kayıplarına ve maddi hasarlara yol açarak, bireylerin ve toplumların ekonomik refahını etkiler.

❖ Doğal afetler gıda güvenliği ve su temini zorlaştırır: Doğal afetler, tarım alanlarını ve su kaynaklarını etkileyerek gıda üretimini ve su teminini olumsuz yönde etkileyebilir.

❖ Doğal afetler insanlar üzerinde psikolojik etkiler yapar: Doğal afetlerin yol açtığı travma ve stres, insanların ruh sağlığı üzerinde ciddi etkilere neden olabilir, özellikle travma sonrası stres bozukluğu gibi durumlar ortaya çıkabilir.

❖ Doğal afetler hastalık yayılımını hızlandırır: Doğal afetler sonrası, sağlık hizmetlerine erişimin azalması, su ve gıda temininde yaşanan sorunlar ve hijyen koşullarının bozulması, hastalıkların yayılmasını hızlandırabilir.

❖ Doğal afetler eğitimin sürdürmesini engeller: Doğal afetler nedeniyle okulların tahrip olması, öğrencilerin eğitime devam edememesine ve eğitimde aksamalar yaşanmasına yol açabilir.

❖ Doğal afetler çevresel sorular yaratır: Doğal afetler, ekosistemler üzerinde zararlı etkiler yaparak biyolojik çeşitlilik ve doğal kaynakların tükenmesine yol açabilir.

Doğal afetlerin insan yaşamı üzerindeki etkileri, felaketin türüne, büyüklüğüne ve insanların o bölgedeki hazırlıklı olma durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir.