Bir cismin hareketini engelleyecek yönde, cisimle yüzey arasında oluşan kuvvete sürtünme kuvveti denir. Sürtünme kuvveti temas gerektiren bir kuvvettir. Boşlukta sürtünme kuvveti oluşmaz.
● Sürtünme kuvveti hareket yönüne zıttır: Sürtünme kuvveti, bir cismin hareket yönüne zıt yönde etki eder. Örneğin, bir arabayı ileri doğru sürdüğünüzde, lastiklerin yola temas ettiği yüzeyde sürtünme kuvveti, arabanın hareket yönüne zıt yönde etki eder.
● Sürtünme kuvveti temas gerektiren bir kuvvettir: Sürtünme kuvveti, iki yüzeyin temas etmesiyle oluşur. Örneğin, bir cismin yerle temas eden yüzeylerinde sürtünme kuvveti oluşur.
● Sürtünme kuvveti hareket eden cisimleri yavaşlatır ve durdurur: Sürtünme kuvveti, hareket eden cisimlerin hareketini yavaşlatır ve durdurur. Örneğin, bir arabayı frenlemede sürtünme kuvveti, arabanın hareketini yavaşlatır ve durdurur.
● Duran cisimlerin hareket etmesini zorlaştırır: Sürtünme kuvveti, duran cisimlerin hareket etmesini zorlaştırır. Örneğin, bir kitabın bir masanın üzerinde durması, sürtünme kuvveti nedeniyle hareket etmesini zorlaştırır.
● Sürtünme kuvveti cisimleri hareket ettirebilmek için sürtünme kuvvetini yenmesi gerek.: Bir cisim, sürtünme kuvvetini yenmek için bir kuvvet uygulamalıdır. Örneğin, bir araba hareket etmek için, lastiklerin yolda oluşan sürtünme kuvvetini yenmek için bir motor kuvveti uygular.
● Sürtünme kuvveti pürüzlü yüzeylerde daha fazladır, kaygan yüzeylerde sürtünme kuvveti azdır: Sürtünme kuvveti, yüzeyin pürüzlülüğüne ve temas kuvvetine bağlı olarak değişir. Pürüzlü yüzeylerde sürtünme kuvveti daha yüksek olabilirken, kaygan yüzeylerde sürtünme kuvveti daha düşük olabilir.
● Sürtünme kuvveti yüzeyin cinsine bağlı olarak değişir: Sürtünme kuvveti, yüzeyin cinsine, temas kuvvetine ve yüzeylerin şekline bağlı olarak değişir.
● Sürtünme kuvveti cisimleri hareket ettirebilir veya durdurabilir, ancak yüksek sürtünme kuvveti, hareketi engelleyebilir veya imkansız hale getirebilir.
Sürtünme kuvveti, hareketi etkileyebilir ve hareket eden cisimlerin hareketini durdurabilir. Ancak yüksek sürtünme kuvveti, hareketi engelleyebilir veya cisimleri hareket ettirmeyi imkansız hale getirebilir. Örneğin, bir çekişme kuvveti, bir nesnenin hareket etmesini tamamen engelleyebilir. Bu nedenle, sürtünme kuvveti, hareketi etkileyebilir veya durdurabilir, ancak hareketi tamamen engelleyebilir.
Sürtünme Kuvveti Günlük Hayatta Örnekler
✔ Ayakkabı tabanları: Ayakkabı tabanları, yere temas ederken sürtünme kuvvetine maruz kalır. Bu kuvvet, insanların yürümesini ve koşmasını sağlar.
✔ Araba frenleri: Araba frenleri, tekerleklerin dönmesini engelleyerek arabanın yavaşlamasını sağlayan sürtünme kuvvetine dayanır.
✔ Bisiklet zincirleri: Bisiklet zincirleri, dişlilere temas ederek bisikletin hareketini sağlar. Bu sürtünme kuvveti, bisikletin hareketine katkıda bulunur.
✔ Tenis topu: Tenis topu, kort yüzeyine temas ederken sürtünme kuvvetine maruz kalır. Bu kuvvet, topun zıplamasını sağlar.
✔ Süpürge: Süpürge, yerle temas ederken sürtünme kuvvetine maruz kalır. Bu kuvvet, süpürgeyle toz ve kirleri toplamayı sağlar.
✔ Araba lastikleri: Araba lastikleri, yolda sürtünme kuvvetine dayanarak arabanın hareketini sağlar.
✔ Tırmanma: Tırmanış yapan kişiler, kayalık yüzeylerdeki sürtünme kuvvetine dayanarak tırmanırlar.
✔ Paten: Paten kayan tekerlekleri, yere temas ederken sürtünme kuvvetine maruz kalır. Bu kuvvet, patenin hareketini sağlar.
Bu örnekler, günlük hayatta sürtünme kuvvetinin önemli bir rol oynadığını göstermektedir.
1
Sürtünme kuvveti ile ilgili,
I. Cismin hareketine zıt yöndedir.
II. Cismi hızlandıran bir etkiye sahiptir.
III. Yüzeyin cinsine göre değişir.
ifadelelerinden hangileri doğrudur?
- A ) I, II ve III
- B ) I ve III
- C ) II ve III
- D ) I ve II
2
Aşağıda verilenlerden hangisi kuvvet etkisi ile gerçekleşmez?
- A ) Yavaşlatma
- B ) İtme
- C ) Çekme
- D ) Akıl yürütme
3
Yukarıya fırlatılan bir cismin aşağıya düşmesine neden olan ............kuvvetidir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
- A ) itme
- B ) çekme
- C ) yer çekimi
- D ) çekim
4
Aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
- A ) Pürüzsüz yüzeylerde sürtünme kuvveti azdır.
- B ) Kapı menteşelerini yağlamak sürtünmeyi azaltır
- C ) Uçakların burnunun sivri olması sürtünmeyi artırmak içindir.
- D ) Araçların tekerleklerine zincir takılması sürtünmeyi artırmak içindir.
5
Aşağıdaki bilgiler doğru ise ‘'D'' yanlış ise ‘'Y'' yazınız.
(...) Kuvvetin birimini dinamometre ile ifade ederiz.
(...) Sürtünme kuvveti cismin hareketine zıt yöndedir.
(...) Pürüzsüz yüzeylerde sürtünme kuvveti daha fazladır.
(...) Dinamometrenin yapımında yay ya da lastik gibi esnek cisimler kullanılır.
(...) Araba lastiklerinin zamanla aşınmasının nedeni sürtünme kuvvetidir.
- A ) YDYYD
- B ) YDYDY
- C ) YDYDD
- D ) DDYDD
6
Aşağıdaki yüzeylerden hangisinde kayganlık en azdır?
- A ) Buzlu yüzey
- B ) Yağlı yüzey
- C ) Islak yüzey
- D ) Toprak yüzey
7
Kuvvet ölçen aracın ismi nedir?
- A ) Dinamometre
- B ) Terazİ
- C ) Baskül
- D ) Kantar
8
Aşağıdakilerden hangisi kuvvetin birimidir?
- A ) Gram
- B ) Kilogram
- C ) Newton
- D ) Ton
"5. Sınıf Sürtünme Kuvvetinin Özellikleri" konusunda bilgiler vermeye çalıştık. Bu dersle ilgili hazırladığımız
"5.Sınıf Sürtünme Kuvveti Konu Anlatımı" içeriğini de okuyarak öğrendiklerinizi pekiştirebilirsiniz.
