Öğrendiklerimizi Pekiştirelim-1
✔ Duran cismi hareket ettiren, hareket hâlindeki cismi durduran, cismi yavaşlatan ve hızlandıran, cismin yönünü ve şeklini değiştiren etkiye kuvvet denir.
✔ Kuvvet dinamometre ile ölçülür.
✔ Her dinamometre ile her ağırlık ölçülemez. Dinamometrenin içindeki yaya göre ölçebileceği maksimum kuvvet değeri vardır.
✔ Kuvveti ilk tanımlayan kişi "İsaac Newton" isimli bilim insanıdır.
✔ Kuvvetin birimi "Newton" dır ve "N" harfi ile gösterilir.
✔ Kuvvetin etkisi ile şekil değiştiren ve kuvvetin etkisi ortadan kalktığında eski haline geri dönen cisimlere "esnek" cisimler denir.
✔ Ağırlık bir "kuvvet" türüdür.
✔ Küçük kuvvetlerin ölçümünde "esnek" yay ile yapılmış dinamometre kullanılmalıdır.
✔ Büyük kuvvetlerin ölçümünde "sert" yay ile yapılmış dinamometre kullanılmalıdır.
Öğrendiklerimizi Pekiştirelim-2
✔ Dinamometre içinde kuvvet ölçümünü sağlayan "esnek" maddeye "yay" örnektir.
✔ Dinamometrede ölçüm çubuğu "ölçekli" bölmelere ayrılmıştır.
✔ Yüzey ile cisim arasındaki hareketi zorlaştıran etkiye sürtünme kuvveti denir.
✔ Sürtünme kuvvetinin yönü genellikle cismin hareket yönüne zıttır.
✔ Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü yüzeyin cinsine göre değişir.
✔ Pürüzlü yüzeylerde sürtünme kuvveti daha fazladır.
✔ Sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz sonuçları vardır.
✔ Sürtünme kuvveti katı maddelerde olduğu gibi sıvı ve gaz maddelerde de oluşur
✔ Sürtünme kuvveti, cisim ile cismin temas ettiği yüzey arasında oluşur.
Yüzeyler; su, sabun, yağ gibi maddeler ile kaplandığında yüzeydeki pürüzlülük ve sürtünme kuvveti azalır.
✔ Sürtünme kuvvetinin çok olduğu zeminlerde cisimler daha zor hareket eder.
✔ Yazıları sildikçe silginin bitmesi, sürtünme kuvvetinden kaynaklanır.
✔ Havanın sürtünme kuvveti hava direnci, suyun sürtünme kuvveti su direnci olarak ifade edilir.
✔ Esnek yaylı dinamometreler daha hassas ölçüm yapar.
✔ Sürtünme kuvveti olmasaydı yürüyemezdik.
✔ Kışın araba lastiklerine takılan zincir sürtünme kuvvetini artırır.
✔ Arabalar hava sürtünmesinden etkilenir.
✔ Cisimlerin temas yüzeylerinin pürüzlü olması "sürtünmeyi" artırır.
✔ Gemi ve denizaltı gibi araçlar su direncinden en "az" etkilenecek şekilde tasarlanır.
✔ Buzlu yollarda arabaların lastiklerine takılan zincir, yol ile lastik arasının "minimum engelleyecek" olmasını sağlar.
✔ Rüzgâra karşı uçan bir uçağı etkileyen sürtünme kuvveti ile rüzgârın yönü "zıt" yönlüdür.
✔ Araç lastiklerine zincir takılması sürtünme kuvvetini artırır.
✔ Yayın gerildikten sonra tekrar eski haline gelmesi yayın "esnek" olduğunu gösterir.
✔ Yüzücülerin suya atlarken ellerini birleştirmesi sürtünmeyi "azaltmak" içindir.
Öğrendiklerimizi Pekiştirelim-3
Sürtünme Kuvvetinin Olumlu Yönleri:
→ Bir yerin silinmesini sağlar.
→ Taşıtların virajda savrulmamasını sağlar.
→ Taşıtların hareketini sağlar.
→ Yağmur ve dolu tanelerinin yavaş düşmesini sağlar.
Sürtünme Kuvvetinin Olumsuz Yönleri:
→ Bir nesneyi tutmamızı sağlar.
→ Hava sürtünmesi araçların fazla yakıt tüketmesine neden olur.
→ Cisimlere enerji kaybettirir.
→ Motordaki sürtünmeler onun ısınmasına ve veriminin düşmesine neden olur.
→ Taşıtların durmasını sağlar.
→ Sürtünen cisimlerin yıpranmasına neden olur.
Sürtünmeyi Azaltır:
→ Araç lastiklerine kışın zincir takılması
→ Kalemin elimizden kaymaması için tırtıklı yüzeye sahip olması
→ Gemilerin burunlarının ‘V’ şeklinde olması
→ Kapı menteşelerinin yağlanması
→ Sıkışan yüzüğü çıkarabilmek için parmak sabunla kayganlaştırılması.
→ Kışın buzlu yollarda araçların tekerinin kaymasını engellemek için yola kum dökülmesi
→ Göçmen kuşların ‘V’ şeklinde uçması
→ Valiz ve çantalara tekerlek takılması
→ Halıların kaymasını önlemek için altlarına kaydırmaz ped konulması
→ Bisiklet sürücülerinin bisikleti eğilerek sürmesi
Sürtünme kuvveti artırıldığı durumlar:
→ Kışın karlı yollarda arabaların kaymaması için arabaların kış lastiği takması
→ Arabalarda ve bazı makinelerde yağ kullanılması
→ Yüzücülerin suya atlarken ellerini birleştirerek atlaması
→ Jet uçaklarının iniş esnasında iniş paraşütlerini açması
→ Ağır iş makinelerinin tekerleklerinin girintili çıkıntılı olması
→ Haltercilerin, jimnastikçilerin ve kaya tırmanıcılarının ellerinin aymaması için pudra sürmesi
1
Aşağıdakilerden hangisi sürtünme kuvvetini artırmak için yapılması gerekenlerden değildir?
- A ) Kapı menteşelerinin yağlanması
- B ) Futbol ayakkabılarının çivili olması
- C ) Arazi araçlarının tekerleklerinin büyük, geniş ve pürüzlü olması C
- D ) Kış aylarında araçların tekerlerine kar lastiği takılması
2
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
- A ) Cisimleri hareket ettirmek için yapılan etkiye kuvvet denir.
- B ) Cisimleri hareket ettiren kuvvetler ikiye ayrılır.
- C ) Ahmet' in topa vurması temas gerektirmeyen kuvvettir.
- D ) Mıknatısın çiviyi çekmesi temas gerektirmeyen kuvvettir.
3
Aşağıdakilerden hangisi sürtünme kuvvetinin olumlu yönlerinden biri değildir?
- A ) Yazı yazmamızı ve silmemizi sağlar
- B ) Durabilmemizi sağlar.
- C ) Araçların hareket edebilmesini ve durabilmesini sağlar
- D ) Metal parçaların birbirine sürtünmesi sonucu bu parçalar aşınır
4
Hangi seçenekteki kuvvetler doğru olarak ikiye ayrılmıştır?
- A ) Temas gerektirenler - Temas isteyenler
- B ) Etkili kuvvetler - Etkisiz kuvvetler
- C ) Temas gerektirenler - Temas gerektirmeyenler
- D ) Temas gerektirenler - Etkisiz kuvvetler
5
Çok hızlı uçan jet uçakları kısa pistlere inerken paraşüt açar. Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
- A ) Uçağın tekerlekleri pist yüzeyi ile daha az sürtünür.
- B ) Paraşüt uçağın pist yüzeyinde kaymasını önler.
- C ) Uçağın ağırlığı artar.
- D ) Paraşütün geniş yüzeyine çarpan hava daha büyük bir hava direnci oluşturarak uçağın durmasını kolaylaştırır.
6
Bir cisim, aşağıdaki yüzeylerin hangisinde diğerlerine göre daha kolay hareket eder?
- A ) Buz
- B ) Halı
- C ) Tahta
- D ) Beton
7
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
- A ) Sürtünme, temas gerektiren bir kuvvettir.
- B ) Sürtünme kuvveti cismin hareketini kolaylaştırır.
- C ) Farklı yüzeylerdeki sürtünme kuvveti de farklı olur.
- D ) Pürüzlü yüzeylerdeki sürtünme kuvveti, pürüzsüz yüzeye göre çoktur.
8
Kuvvet ölçen aracın ismi nedir?
- A ) Dinamometre
- B ) Terazİ
- C ) Baskül
- D ) Kantar
