4. Sınıf Kısaltmaların Yazımı Konu Anlatımı

Kısaltma Nedir: Özel ad, terim veya bir sözcüğün içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesidir.

Kısaltma, bir kelime, terim veya özel adın harflerinden biri veya birkaçı kullanılarak daha kısa bir şekilde ifade edilmesi ve sembolize edilmesidir.

➤ Kuruluş, ülke, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları her kelimenin ilk harfinin büyük olarak yazılmasıyla yapılır.
Örnekler. "TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil Kurumu), ABD (Amerika Birleşik Devletleri); KB (Kutadgu Bilig); TD (Türk Dili), TK (Türk Kültürü), TDED (Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi); B (batı), D (doğu), G (güney), K (kuzey); GB (güneybatı), GD (güneydoğu), KB (kuzeybatı), KD (kuzeydoğu) vb."

Ancak bazen kelimelerin, özellikle son kelimenin birkaç harfinin kısaltmaya alındığı da görülür. Bazen de aradaki kelimelerden hiç harf alınmadığı olur. Bu tür kısaltmalarda, kısaltmanın akılda kalabilmesi için yeni bir kelime oluşturma amacı güdülür: BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi), İLESAM (İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği), TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi) vb.

Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.

➤ Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır. Örnek: "m (metre), mm (milimetre), cm (santimetre), km (kilometre), g (gram), kg (kilogram), l (litre), hl (hektolitre), mg (miligram), m² (metrekare), cm² (santimetrekare) vb."

➤ Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarıyla ölçülerin dışında kalan kelime veya kelime gruplarının kısaltılmasında, ilk harfle birlikte kelimeyi oluşturan temel harfler dikkate alınır. Kısaltılan kelime veya kelime grubu; özel ad, unvan veya rütbe ise ilk harf büyük; cins isim ise ilk harf küçük olur.

Örnek: "Alm. (Almanca), İng. (İngilizce), Kocatepe Mah. (Kocatepe Mahallesi), Güniz Sok. (Güniz Sokağı), Prof. (Profesör), Dr. (Doktor), Av. (Avukat), Alb. (Albay), Gen. (General); sf. (sıfat), haz. (hazırlayan), çev. (çeviren), ed. (edebiyat), fiz. (fizik), kim. (kimya) vb."

Örnek Kısaltmalar
→ T.C. : Türkiye Cumhuriyeti
→ A.Ş. : Anonim Şirket
→ Ltd. Şti. : Limited Şirket
→ TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi
→ MEB: Millî Eğitim Bakanlığı
→ TSK: Türk Silahlı Kuvvetleri
→ KDV: Katma Değer Vergisi
→ ÖTV: Özel Tüketim Vergisi
→ ABD: Amerika Birleşik Devletleri
→ UNDP: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (İngilizce: United Nations Development Programme)
→ NATO: Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (İngilizce: North Atlantic Treaty Organization)
→ TÜİK: Türkiye İstatistik Kurumu
→ SGK: Sosyal Güvenlik Kurumu
→ YÖK: Yükseköğretim Kurulu
→ RTÜK: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
→ KYK: Kredi ve Yurtlar Kurumu