Kısaltma Nedir: Özel ad, terim veya bir sözcüğün içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesidir.
Kısaltma, bir kelime, terim veya özel adın harflerinden biri veya birkaçı kullanılarak daha kısa bir şekilde ifade edilmesi ve sembolize edilmesidir.
➤ Kuruluş, ülke, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları her kelimenin ilk harfinin büyük olarak yazılmasıyla yapılır.
Örnekler. "TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi), TDK (Türk Dil Kurumu), ABD (Amerika Birleşik Devletleri); KB (Kutadgu Bilig); TD (Türk Dili), TK (Türk Kültürü), TDED (Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi); B (batı), D (doğu), G (güney), K (kuzey); GB (güneybatı), GD (güneydoğu), KB (kuzeybatı), KD (kuzeydoğu) vb."
Ancak bazen kelimelerin, özellikle son kelimenin birkaç harfinin kısaltmaya alındığı da görülür. Bazen de aradaki kelimelerden hiç harf alınmadığı olur. Bu tür kısaltmalarda, kısaltmanın akılda kalabilmesi için yeni bir kelime oluşturma amacı güdülür: BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi), İLESAM (İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği), TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi) vb.
Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz.
➤ Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltmaları kullanılır. Örnek: "m (metre), mm (milimetre), cm (santimetre), km (kilometre), g (gram), kg (kilogram), l (litre), hl (hektolitre), mg (miligram), m² (metrekare), cm² (santimetrekare) vb."
➤ Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarıyla ölçülerin dışında kalan kelime veya kelime gruplarının kısaltılmasında, ilk harfle birlikte kelimeyi oluşturan temel harfler dikkate alınır. Kısaltılan kelime veya kelime grubu; özel ad, unvan veya rütbe ise ilk harf büyük; cins isim ise ilk harf küçük olur.
Örnek: "Alm. (Almanca), İng. (İngilizce), Kocatepe Mah. (Kocatepe Mahallesi), Güniz Sok. (Güniz Sokağı), Prof. (Profesör), Dr. (Doktor), Av. (Avukat), Alb. (Albay), Gen. (General); sf. (sıfat), haz. (hazırlayan), çev. (çeviren), ed. (edebiyat), fiz. (fizik), kim. (kimya) vb."
Örnek Kısaltmalar
→ T.C. : Türkiye Cumhuriyeti
→ A.Ş. : Anonim Şirket
→ Ltd. Şti. : Limited Şirket
→ TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi
→ MEB: Millî Eğitim Bakanlığı
→ TSK: Türk Silahlı Kuvvetleri
→ KDV: Katma Değer Vergisi
→ ÖTV: Özel Tüketim Vergisi
→ ABD: Amerika Birleşik Devletleri
→ UNDP: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (İngilizce: United Nations Development Programme)
→ NATO: Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (İngilizce: North Atlantic Treaty Organization)
→ TÜİK: Türkiye İstatistik Kurumu
→ SGK: Sosyal Güvenlik Kurumu
→ YÖK: Yükseköğretim Kurulu
→ RTÜK: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
→ KYK: Kredi ve Yurtlar Kurumu
1
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?
- A ) Keçiboynuzu topladık.
- B ) Gecekondular yıkıldı.
- C ) Bugün Eski şehir'e gitti.
- D ) Oyunu seyrettik.
2
Aşağıdaki hangi cümlede yazım yanlışı vardır?
- A ) İstanbul Türkler tarafından 15. yüzyılda fethedilmiştir.
- B ) Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde bu yasa kabul edildi.
- C ) Yakup Kadri Karaosmanoğlu ünlü bir yazarımızdır.
- D ) Ben bu haberi Milliyet'de okudum.
3
Hangi sözcükte düzeltme (inceltme) işareti kullanılmalıdır?
- A ) kağıt
- B ) fatih
- C ) tarih
- D ) tatil
4
Aşağıdakilerden hangisinde yazım yanlışı vardır?
- A ) Bir kahkaha daha attı.
- B ) Onunla gözgöze geldik.
- C ) Geçen gün kartı geldi.
- D ) Bana da sevmeyi, sevilmeyi öğretiniz.
5
Hangi cümlede yazım yanlışı yoktur?
- A ) Çocuk istedimi başarılı olur.
- B ) Ama onun da fikrini almalısın.
- C ) Bana öyle geliyorki başarılı olacak.
- D ) Koca bir yılında sonuna geldik.
6
Aşağıdaki kelimelerden kaç tanesinin yazımı doğrudur?
tırafik - ağaç - aslan - Türk dil kurumu - Aralık - ocak - Ak Deniz
7
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmıştır?
- A ) Arkadaşlarımla balık tutmaya gittik.
- B ) Balık tutmak insanı rahatlatıyor.
- C ) En çok balıkı Mehmet tuttu.
- D ) Tuttuğumuz balıktan anneanneme de verdik.
8
Hangi cümlede özel adın yazılışı yanlıştır?
- A ) Ayşe Murat'la oynuyor.
- B ) Türkiye'nin nüfusu 82 milyondur.
- C ) Dün ay tutulması oldu.
- D ) Sınıftaki Fatmalar ayağa kalksın.
