5. Sınıf Türkçe Yapım Ekleri ve Çekim Ekleri Konu Anlatımı

Kök nedir?
Kök, bir kelimenin temel anlamını taşıyan ve üzerine eklerin eklendiği en temel yapıdır. Kökler genellikle tek başlarına anlamlıdırlar ve dildeki kelimelerin temel yapı taşlarıdır. Bir sözcüğün ekleri atıldıktan sonra geriye kalan anlamlı en küçük parçasına kök denir.

Ek nedir?
Ek, bir kelimeye katılarak onun anlamını ve işlevini değiştiren veya genişleten sözcük veya harf dizisidir. Türkçede ve diğer dil ailelerinde, ekler, kelimelerin anlamını zenginleştirmek ve cümle içindeki rolünü belirlemek için kullanılır. Sözcük türetmek veya sözcüğün görevini belirtmek için kullanılan ses veya seslere ek denir.

Ekler iki grupta incelenir.
1- Yapım ekleri
2- Çekim Ekleri

Çekim Ekleri

Sonuna eklendiği sözcüğün anlamını değiştirmeyen, eklendiği sözcüğü cümle içinde biçimlendiren eklere çekim eki denir. Çekim eki, kelimelerin cümle içerisindeki işlevlerini, sayılarını, zamanlarını ve kişi özelliklerini belirleyen eklerdir.
» Çekim ekleri, eklendikleri kelimenin yapısını ve anlamını değiştirmez.
» Çoğul ekleri –ler, -lar kelimenin anlamını değiştirmez.
» -e, -de, -den ekleri kelimeye gelince anlam değişmez.
Başlıca Çekim Ekleri
➥ Adın durum ekleri
tatil-i , tatil-e , tatil-de , tatil-den
➥ Çoğul ekleri "ler. –lar" ekleri, sözcüğe çoğulluk anlamı kazandırır.
➥ Soru eki "mı, mısın" ekleri sözcüğe, soru anlamı katar ve sözcükten ayrı yazılır.
→ okur mu? → çalışır mısın?
➥ Olumsuzluk eki "-me, -ma" eklerdir.
sev → sev-me koş → koş-ma
➥ İyelik ekleri  (i)m – (i)n – (i)

Çekim Eklerine Örnekler

Odam	Arabası
Süsler	Yolda
Sabunu	Ağaçlar
Evimiz	Tavşandan
Pencerenin	Kağıtta
Silgiyi	Öğretmenim
Okulda	Sokaktan
Oyuncağım	Kalemi
Defterden	Çocuğu
Kalemler	Salonda
Kitaplar	Koşma
Girme

Yapım Ekleri

Eklendiği sözcüğün anlamını değiştirerek yeni anlamda sözcük oluşturan eklere yapım eki denir. Yapım eki, bir kelimeye eklenerek yeni bir kelime oluşturan eklerdir. Yapım ekleri sayesinde kelimelerin türü ve anlamı değişebilir. Örneğin, "güzel" (sıfat) kelimesine "-lik" yapım ekini ekleyerek "güzellik" (isim) kelimesini oluştururuz.

Yapım Eklerine Örnekler

başlık	arkadaş
evcil	öğrenci
güzelce	taşcık
gezgin	düşünce
gizem	bilinci
dağcı	sevgisiz
alışverişçi	güçlükle
yazgı	güçlendirme
zenginleş	öğretmen
zayıflık	güneşçi
yüzlük	yabancılaş
kırın	öğretir
uzunlaş	görece
anlamak	görmek
şekerli	güneşli
ağaçlık	sessiz
kirli	köylü
pazarlık	ketçaplı
çiçekçi	ormancı
kitaplık	beyinsiz
yolcu	kokusuz
susamlı	şekerli
güneşli	sulu
tuzluk	pulluk
taşlı	acılı
biberli