4. Sınıf Türkçe Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı

"Anlatım bozukluğu" Türkçede, yazılı veya sözlü iletişimde, dilbilgisi, sözcük seçimi, anlam bütünlüğü, anlatım akıcılığı ve benzeri unsurlarda meydana gelen hataların genel adıdır. Bu hatalar, mesajın doğru bir şekilde iletilememesine veya anlaşılamamasına neden olabilir.

Anlatım bozukluğu, bir kişinin yazılı veya sözlü olarak ifade ettiği mesajın anlaşılabilirliğini etkileyebilir ve bu nedenle, etkili iletişim için önemli bir konudur.

Duygu ve düşüncelerimizi başkalarına aktarırken kullandığımız cümlelerin, anlaşılır ve net olması önemlidir. Bu cümleler, gereksiz ve anlamsız sözcükler içermemeli, tutarlı olmalı ve doğru dil bilgisi kurallarına uygun olmalıdır.

En Çok Yapılan Anlatım Bozuklukları Nelerdir?

→ Gereksiz Sözcük Kullanılması
→ Yanlış Anlamda Sözcük Kullanımı
→ Anlamca Çelişkili İfadelerin Kullanılması
→ Virgül Eksikliğine Bağlı Anlatım Bozukluğu
→ Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanımı
→ Özne- Yüklem Uyumsuzluğu

Gereksiz Sözcük Kullanılması Anlatım Bozukluğu

Aynı anlama gelen sözcüklerin bir cümlede kullanılması anlatım bozukluğuna neden olur.
Gereksiz sözcük kullanılması nedeniyle kaynaklanan anlatım bozukluklarını tespit etmek için şu yöntemi kullanabilirsiniz. Anlatım bozukluğuna neden Bir sözcük cümleden çıkarıldığında, cümlenin anlam ve anlatımında bir bozulma, daralma olmuyorsa, o sözcük gereksizdir. Çıkarıldığında cümlenin anlamı ve anlatımı bozuluyorsa, o sözcük gereklidir.

Gereksiz Sözcük Kullanılmasına Örnek Cümleler

→ Bari hiç olmazsa sen sınava çalış. → Hiç olmazsa sen sınava çalış.
→ Yetkililer hala bir açıklama yapmadı henüz. → Yetkililer bir açıklama yapmadı henüz.
→ Nerdeyse az kalsın düşüyordum. → Az kalsın düşüyordum.
→ Boşuna beklemeyin, hemen yapın. (Doğru hali: Beklemeyin, hemen yapın.)
→ Benim fikrimce, seninle aynı düşüncedeyim. (Doğru hali: Ben de seninle aynı düşüncedeyim.)
→ Her gün düzenli olarak çalışmanız gerekiyor, böylece başarılı olabilirsiniz. (Doğru hali: Her gün düzenli olarak çalışın, başarılı olacaksınız.)
→ Bu konuda benim şahsi fikrimi söylemek istiyorum. (Doğru hali: Bu konuda fikrimi söylemek istiyorum.)
→ Şu anki durumda, gereksiz yere endişelenmenize gerek yok. (Doğru hali: Şu anki durumda endişelenmenize gerek yok.)
→ Açık söylemek gerekirse, bu işi yapabilirsiniz. (Doğru hali: Söylemek gerekirse, bu işi yapabilirsiniz.)
→ İlk önce şunu yapmanız gerekir, sonra da diğerlerini. (Doğru hali: İlk önce bunu yapın, sonra diğerlerini.)
→ Benim şahsi düşünceme göre, bu fikir oldukça ilginç. (Doğru hali: Benim düşünceme göre, bu fikir oldukça ilginç.)
→ Bana göre, sizin de aynı fikirde olduğunuzu düşünüyorum. (Doğru hali: Siz de aynı fikirde olduğunuzu düşünüyorum.)
→ Kesin olarak emin olmasam da, sanırım doğru yolda ilerliyoruz. (Doğru hali: Emin olmasam da, doğru yolda ilerliyoruz.)
→ Şu anda burada varım. (Doğru hali: Şu anda buradayım.)
→ Seninle aynı fikirde değilim aslında. (Doğru hali: Seninle aynı fikirde değilim.)
→ İlerleyen zaman içinde, bu konuda daha fazla bilgi sahibi olacağız. (Doğru hali: Zamanla, bu konuda daha fazla bilgi sahibi olacağız.)
→ Bu konuda benim şahsi fikrimi söylemek istiyorum. (Doğru hali: Bu konuda fikrimi söylemek istiyorum.)
→ Gerçek anlamda söylemek gerekirse, bugün oldukça yorgun hissediyorum. (Doğru hali: Gerçekten söylemek gerekirse, bugün oldukça yorgun hissediyorum.)

Yanlış Anlamda Sözcük Kullanımı Anlatım Bozukluğu

Yazılış veya anlamları birbirine benzer sözcükleri cümlede kullanmak anlatım bozukluğuna neden olur.

Yanlış Anlamda Sözcük Kullanımına Örnek Cümleler

→ Araba ile yürüyerek gitmeyi tercih ediyorum. (Yanlış: Araba ile yürüyerek gitmek mümkün değil. Doğru: Araba ile gitmeyi tercih ediyorum.)
→ Kitabı okudum ama anlamadım, tamamen bir çöp bana göre. (Yanlış: Kitap tamamen çöp. Doğru: Benim için kitap anlamsızdı.)
→ Güneş, dünyanın etrafında döner. (Yanlış: Güneş dünyanın etrafında döner. Doğru: Dünya, güneşin etrafında döner.)
→ Bugün güneş tutulması var, ay güneşi kapatacak. (Yanlış: Ay güneşi kapatacak. Doğru: Ay, güneşi örtecek.)
→ Kitap okumak zaman kaybıdır, hiçbir faydası yoktur. (Yanlış: Kitap okumak zaman kaybıdır. Doğru: Benim için kitap okumak zaman kaybıdır.)
→ Bu kitapta anlatılanlar gerçekten müthiş bir mitolojik öyküdür. (Anlatım bozukluğu: Mitolojik kelimesinin yerine mistik kullanılmış. Doğru hali: Bu kitapta anlatılanlar gerçekten müthiş bir mitik öyküdür.)
→ Sana güveniyorum, kesinlikle beni mahcup etmeyeceksin. (Anlatım bozukluğu: Mahcup etmek yerine utandırmak kullanılmalı. Doğru hali: Sana güveniyorum, kesinlikle beni utandırmayacaksın.)
→ Bu yıl tatil planlarımda dağlarda yürümek yerine şehir tatili yapmayı tercih ettim. (Anlatım bozukluğu: Yürümek yerine tırmanmak kullanılmalı. Doğru hali: Bu yıl tatil planlarımda dağlarda tırmanmak yerine şehir tatili yapmayı tercih ettim.)
→ Son zamanlarda sağlıklı beslenmeye özen gösteriyorum, her gün fast-food yerine evde yemek yapıyorum. (Anlatım bozukluğu: Fast-food yerine fast-food zincirleri kullanılmalı. Doğru hali: Son zamanlarda sağlıklı beslenmeye özen gösteriyorum, her gün fast-food zincirleri yerine evde yemek yapıyorum.)
→ Bu filmdeki sahneler gerçekten gerilimli ve gizemliydi, sonunda herkesin ağzı açık kaldı. (Anlatım bozukluğu: Ağzı açık kalmak yerine şaşırmak kullanılmalı. Doğru hali: Bu filmdeki sahneler gerçekten gerilimli ve gizemliydi, sonunda herkes şaşırdı.)

Anlamca Çelişen Sözcüklerin Kullanılması Anlatım Bozukluğu

Cümlede çelişen ifadeler kullanmak anlatım bozukluğuna yol açar.
Anlamca çelişen ifadeler, anlatım bozukluğuna neden olur çünkü bu tür ifadeler karşıt anlamları bir arada kullanarak tutarlı olmayan bir anlam oluştururlar. Bu da okuyucunun ya da dinleyicinin kafasını karıştırabilir ve iletişimin doğru şekilde aktarılmasını engelleyebilir.

Anlamca Çelişen Sözcüklerin Kullanılması Örnekler

→ Belki onun da gitmesinin bir nedeni vardır kesinlikle.
→ Onu mutlaka gördüğümü sanıyorum.
→ Bu görüşme tam olarak sona erdi, sayılır.
→Bu anlatılanlar kuşkusuz doğru olmalıdır.
→Kuşkusuz bütün bu çalışmanın ödülünü sonunda belki alacaksın.
→ Kesinlikle bu piknikten sonra bize gelebilir.
→Mutlaka benim parayı alan kardeşim olmalı.
→ Köyün nüfusu aşağı yukarı tam iki bindi.
→ Hiç düşünmeden beni anladığını söyleyebilir.
→ Babam, ormana gün aşırı her gün giderdi.
→ Belki bir gün çalışması gerektiğini mutlaka anlar.
→ Tabii ki sana vereceği ücreti beğeneceğini sanıyorum.
→ Sinemada tamına bine yakın seyirci bulunuyordu.
→ Hiç kuşkusuz bu söz Mustafa Kemal'e ait olabilir.
→ Annem hemen hemen tam saat 07.30’da okula geldi.
→ Şüphesiz hafta sonu işlerini şimdiye kadar bitirmiş olsa gerek.
→ Sanırım bu kalem onundur kesin.
→ Kesinlikle bu hafta kar yağabilir.
→ Bu projede kesinlikle sen birinci olabilirsin.

Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılması Anlatım Bozukluğu

Bir kelimenin cümle içerisinde doğru yerde kullanılmaması anlam bozukluğuna neden olur.

Sözcüğün Yanlış Yerde Kullanılmasına Örnek Cümleler

→ İlk aklıma gelen kişiyi söyledim. ~ Aklıma ilk gelen kişiyi söyledim.
→ Her sınava giren öğrenci bu kaygıyı yaşar. ~ Sınava giren her öğrenci bu kaygıyı yaşar.
→ Fazla bilgisayarla haşır neşir olmak insanı yoruyor. ~ Bilgisayarla fazla haşır neşir olmak insanı yoruyor.
→ Size kısaca bildiklerimi anlatmak istiyorum. ~ Size bildiklerimi kısaca anlatmak istiyorum.
→ Alınan karar, askerin daha çok ölmesine yol açtı. ~ Alınan karar, daha çok askerin ölmesine yol açtı.
→ Her Ankara’ya gelişimde hüzünlenirim. ~ Ankara’ya her gelişimde hüzünlenirim.
→ Doktor olarak doğduğu kasabaya döndü. ~ Doğduğu kasabaya, doktor olarak döndü.
→ İzinsiz çalışma salonlarına girmeyin. ~ Çalışma salonlarına izinsiz girmeyin

Virgül Eksikliğine Bağlı Anlatım Bozukluğu

Virgül eksikliği ya da virgülün yanlış yerde kullanılması cümlede anlam belirsizliğine yol açar.
Aşağıdaki cümlelerde virgülün yokluğunun cümlenin anlamına etkisini düşününüz.

Virgül Eksikliğine Bağlı Anlatım Bozukluğuna Örnek Cümleler

~ Genç kadını itti. → Genç, kadını itti.
~ Küçük masanın altına girdi. → Küçük, masanın altına girdi.
~ Genç polise şikâyette bulundu. → Genç, polise şikâyette bulundu.
~ Bakkal amcayla tartıştı. → Bakkal, amcayla tartıştı.
~ Yabancı çocuğu korkuttu. → Yabancı, çocuğu korkuttu.
~ Kadın doktora danıştı. → Kadın, doktora danıştı.
~ O arabaya bindi. → O, arabaya bindi.
~ İhtiyar kadını karşıya geçirdi. → İhtiyar, kadını karşıya geçirdi.
~ İhtiyar çobanla konuşmaya devam ediyordu. → İhtiyar, çobanla konuşmaya devam ediyordu.
~ Çocuk oyuncağını beğenmedi. → Çocuk, oyuncağını beğenmedi.
~ Genç doktorla görüşmek istedi. → Genç, doktorla görüşmek istedi
~ Sarhoş kadın ağzına geleni söyledi. → Sarhoş kadın ağzına geleni söyledi
~ Deli adamı öldüresiye dövdü. → Deli adamı öldüresiye dövdü.
~ Tahta evin önüne yığılmıştı. → Tahta evin önüne yığılmıştı