➠ Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır: alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek vb.
➠ Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
➠ Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar ayrı yazılır:: ada balığı, ateş balığı, dil balığı, fulya balığı, kedi balığı, saka kuşu, tarla kuşu, yağmur kuşu, uçuç böceği, uğur böceği; ağılı böcek, çalgıcı böcek, sümüklü böcek vb.
➠ Bitki türlerinden birinin adıyla kurulanlar ayrı yazılır: ayrık otu, beşparmak otu, çörek otu, lavanta çiçeği, mum çiçeği, yayla çiçeği, öd ağacı, pelesenk ağacı, tespih ağacı vb.
➠ Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır: alçı taşı, bileği taşı, çakmak taşı, dönme dolap, kesme kaya, toplu iğne, vurmalı çalgılar, nane ruhu, tuz ruhu vb.
➠ Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır: Arnavut kaldırımı; çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu, keçi yolu; köprü yol vb.
➠ Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır: açık oturum, açık öğretim, ana dili vb.
➠ Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır: anlam bilimi, dil bilimi, edebiyat bilimi, gök bilimi vb.
➠ Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır: irmik helvası, koz helva; acı badem kurabiyesi; çiğ köfte, içli köfte; dolma biber, sivri biber; esmer şeker, kesme şeker; süzme yoğurt; yarma şeftali; kuru yemiş vb.
➠ Gök cisimleri ayrı yazılır: Çoban Yıldızı, Kervan Yıldızı, Kutup Yıldızı, kuyruklu yıldız; gök taşı, hava taşı, meteor taşı vb.
➠ Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır: patlak göz, süzgün göz; aşık kemiği, elmacık kemiği; serçe parmak, şehadet parmağı vb.
➠ -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır: bakar kör, çalar saat, çıkar yol, döner sermaye, güler yüz, koşar adım, yazar kasa, yeter sayı; çıkmaz sokak, uçan daire vb.
➠ Renk sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk adları ayrı yazılır: bal rengi, duman rengi, gümüş rengi, safra yeşili, süt kırı vb.
➠ Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır: açık mavi, açık yeşil, kara sarı, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil vb.
➠ Yer adlarında kullanılan batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak kelimeleri ayrı yazılır: Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Yakın Doğu, Uzak Doğu vb.
➠ Kişi adlarından oluşmuş mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır: Yunus Emre Mahallesi; Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp Bulvarı; Nene Hatun Caddesi; Fevzi Çakmak Sokağı vb.
➠ Dış, iç, sıra sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: ahlak dışı, çağ dışı, din dışı, yanı sıra vb.
➠ Somut olarak yer belirten alt ve üst sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: deri altı, su altı, toprak altı, yer altı (yüzey); böbrek üstü bezi, tepe üstü (en yüksek nokta) vb.
➠ Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: alt kurul, alt yazı; üst kat, üst küme; ana bilim dalı, ana dili; ön söz, ön yargı; art damak, art niyet; arka plan, çift kanatlılar vb.
1
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?
- A ) Biber o kadar acıki yiyemedim.
- B ) Köşe başındaki dükkân bizimdir.
- C ) Sepetteki yumurtalar taze mi?
- D ) Sizin bahçeye göre bizimki daha büyük.
2
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?
- A ) Gökde bir sürü yıldız gördüm.
- B ) Yaşlılıkta bu sporu yapmak çok zor.
- C ) Babamla havuza gittik.
- D ) Ders, saat 12.45'te başlayacak.
3
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yapılmamıştır?
- A ) Okullar 15 eylül pazartesi günü açıldı.
- B ) 28.11.2005' te Ankara' da doğdum.
- C ) Dünyamız, güneşten aldığı ışıkla aydınlanır.
- D ) Okullar haftaya tatil olurmu?
4
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesine uyulmayarak yazım yanlışı yapılmıştır?
- A ) Şu kitabı rafdan alır mısın?
- B ) Gezmeye düşkün biri değildi.
- C ) Tastaki çorbayı sen içiver.
- D ) Saatçi saatimi ayarlayıverdi.
5
Hangi cümlede yazım yanlışı yoktur?
- A ) 23 Nisan 1920'de TBMM açıldı.
- B ) Cumhuriyet, 29 ekimde ilân edildi.
- C ) Yeni seçilen milletvekilleri TBMM'de toplandılar.
- D ) Atatürk, Öğretmenlere çok değer verirdi.
6
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı yoktur?
- A ) Ben de sizinle gelebilir mi yim?
- B ) Beni dinleyecek misiniz?
- C ) Ne olduda sesiniz artık çıkmıyor?
- D ) Adananın havası kışın çok kirli.
7
Aşağıdaki sözcüklerin hangisine -in eki eklendiğinde kesme işareti kullanılmalıdır?
- A ) Aycanlar
- B ) Adanalılar
- C ) Okullar
- D ) Ali
8
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?
- A ) Kedim pamuk hastalandı.
- B ) Bu daireyi Antepliler aldı.
- C ) Fransa'nın başkenti Paris'tir.
- D ) Amcam Antalya'da oturuyor.