5. Sınıf Sosyal Bilgiler Temel Haklarımız Konu Anlatımı

Temel haklar, insanların doğuştan sahip olduğu ve insan onuruna uygun bir yaşam sürdürebilmeleri için gerekli olan haklardır.
Temel Haklarımızın Özellikleri
➥ İnsanlar doğar doğmaz bu hak ve özgürlüklere sahip olurlar.
➥ Temel haklar vazgeçilemez ve başkalarına devredilemez niteliktedir.
➥ Bu haklar, devlet tarafından anayasa ile koruma altına alınır ve devletin görevi bu hakların güvence altında olmasını sağlamaktır.

Temel haklar, her bireyin yaşam hakkı, özgürlük, eşitlik ve güvenlik gibi temel değerlere sahip olmasını garanti eder. Bu hakların korunması, demokratik toplumların temel ilkesidir ve insan haklarına saygı duyan tüm ülkelerde, devletin en önemli görevlerinden biridir.

Anayasada Bulunan Bazı Temel Haklarımız

✔ Haberleşme Özgürlüğü
MADDE 22 – Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır. Kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; haberleşme engellenemez ve gizliliğine dokunulamaz.

✔ Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü
MADDE 23. – Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir. Devlet gerekli gördüğü durumlarda yerleşme ve seyahat özgürlüğünü sınırlandırabilir.

✔ Din ve Vicdan Özgürlüğü
MADDE 24. – Herkes vicdan, dini inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. Kimse ibadete, dini ayin ve törenlere katılmaya, dini inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dini inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz.

✔ Düşünce ve Kanaat Özgürlüğü
MADDE 25. – Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz.

✔ Kişi Dokunulmazlığı Hakkı (Yaşama Hakkı)
MADDE 17 – Herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı hâller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz. Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tâbi tutulamaz.

✔ Özel Hayatın Gizliliği Hakkı
MADDE 20 – Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.

✔ Konut Dokunulmazlığı Hakkı
MADDE 21 – Kimsenin konutuna dokunulamaz. Kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya el konulamaz

✔ Eğitim ve Öğrenim Hakkı
MADDE 42 – Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Eğitim ve öğretim, devletin gözetim ve denetimi altında yapılır.

✔ Sağlık Hakkı
MADDE 56 – Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir.

✔ Seçme ve Seçilme Hakkı
MADDE 67 – Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir. On sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme, seçilme ve halk oylamasına katılma haklarına sahiptir.

Savaş hali, sıkıyönetim, olağanüstü hal, kamu düzeninin bozulması, milli güvenliğin tehlikede olması, bulaşıcı ve salgın hastalıkların ortaya çıkması gibi durumlarda insanların hak ve özgürlükleri belli ölçülerde sınırlandırılabilir.