5. Sınıf Resmi ve Sivil Toplum Kuruluşları Konu Anlatımı

Kurumlar ikiye ayrılır.
1- Resmi Kurumlar
2- Özel Kurumlar

Resmi Kurumlar

Devletin temel görevleri arasında toplumun ihtiyaçlarını karşılamak, insan haklarına saygı göstermek, vatandaşların güvenliğini sağlamak, adaleti sağlamak, eğitim, sağlık, barınma ve sosyal hizmetler gibi temel ihtiyaçları karşılamak yer alır. Bu görevleri yerine getirmek için devlet, kanunlar ve resmi kurumlar aracılığıyla hareket eder. Devletin kurduğu kurumların giderleri de devlet tarafından karşılanır. Ayrıca, çalışma saatleri ve kuralları önceden belirlenmiştir ve devlet işçi haklarını korumakla sorumludur.

Devletin, toplumun temel ihtiyaçlarını karşılamak için kurduğu kurumlara resmi kurum denir. Bu kurumlar, eğitim, sağlık, güvenlik, barınma, beslenme ve sosyal hizmetler gibi alanlarda hizmet verirler ve devletin bu alanlarda sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olurlar. Resmi kurumların kuruluş amacı, toplumun refahını ve insanların hayat kalitesini artırmak, ihtiyaçlarını karşılamak ve güvenliğini sağlamaktır. Kurumların finansmanı, genellikle devlet bütçesi tarafından karşılanır ve çalışanları devlet memuru olarak kabul edilir.

Resmi kurumlar, devletin halkın temel ihtiyaçlarını karşılamak, düzeni sağlamak ve kamu hizmetlerini sunmak amacıyla kurulan yapılanmalardır. Bu kurumlar, devletin yönetim ve işleyişine katkıda bulunarak toplumun refah ve gelişimini destekler.

Resmi Kurumların Özellikleri Nelerdir?

❖ Maaşlı çalışırlar: Resmi kurum çalışanları, devlet tarafından belirlenen maaşlarla istihdam edilirler. Bu maaşlar, çalışanların deneyimine, eğitim seviyelerine ve görevlerine göre farklılık gösterebilir.

❖ Çalışma saatleri kanun ve yasalarla belirlenmiştir: Resmi kurumların çalışma saatleri, devlet tarafından çıkarılan kanunlar ve yasalarla düzenlenmiştir. Genellikle hafta içi sabahın erken saatlerinde başlayıp akşam saatlerinde sona eren iş saatleri uygulanır. Resmi tatiller ve hafta sonları genellikle izinli günlerdir.

❖ Giderler devlet tarafından karşılanır: Resmi kurumların tüm giderleri, devlet bütçesinden karşılanır. Bu giderler, personel maaşları, ofis ve çalışma alanlarının masrafları, hizmet ve malzeme alımları gibi kalemleri içerir.

❖ Çalışanlar arasında hiyerarşi farkı vardır: Resmi kurumlar, hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Bu yapıda, üst düzey yöneticilerden alt kademe çalışanlara kadar farklı mevkiler ve yetkiler bulunur. Çalışanların yetkileri ve sorumlulukları, mevkilerine bağlı olarak değişkenlik gösterir.

❖ Yasal dayanakla kurulurlar: Resmi kurumlar, devlet veya hükümet tarafından oluşturulan yasalar, tüzükler veya yönetmeliklerle düzenlenir ve yönlendirilir.

❖ Tarafsızlık ve eşitlik ilkesine uyarlar: Resmi kurumların hizmetlerini sunarken tarafsız ve eşit muamele etmesi beklenir. Bu, herkesin aynı hizmetlere ve fırsatlara erişebilmesini sağlar ve adaleti teşvik eder.

❖ Şeffaftırlar: Resmi kurumlar, karar alma süreçlerinde ve faaliyetlerinde şeffaf olmalıdır. Bu, halkın güvencesini sağlamaya ve kurumların hesap verebilir olmasına yardımcı olur.

Resmi kurumlar, devletin etkin bir şekilde işlemesine ve toplumun ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olur. Bu nedenle, bu tür kurumların sağlıklı bir işleyişe sahip olması ve toplumun faydasına hizmet etmesi önemlidir.

Eğitim İhtiyacımızın Karşılanması İçin Hizmet Veren Kurumlar: Ülkemizde Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı Kreşler, anaokulları, ilkokullar, ortaokullar, liseler, yabancı dil kursları, sürücü kursları, üniversiteler, halk eğitim merkezleri eğitim ihtiyacımızı karşılayan kurumlara örnektir

■ Sağlık İhtiyacımızın Karşılanması İçin Hizmet Veren Kurumlar: Sağlık Bakanlığı, Aile Sağlık Merkezleri, Devlet Hastaneleri

■ Ulaşım İhtiyacımızın Karşılanması İçin Hizmet Veren Kurumlar: T.C. Devlet Demiryolları, Karayolları Genel Müdürlüğü, Devlet Denizyolları ve Limanları İşletme Genel Müdürlüğü ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü

■ Adalet İhtiyacımızın Karşılanması İçin Hizmet Veren Kurumlar: Adalet Bakanlığı, Yargıtay, Danıştay, Adliyeler, Cezaevleri

■ Güvenlik İhtiyacımızın Karşılanması İçin Hizmet Veren Kurumlar: Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, il ve ilçe emniyet müdürlükleri, polis merkezleri,

■ Barınma İhtiyacımızın Karşılanması İçin Hizmet Veren Kurumlar : Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TOKİ

E-DEVLET nedir?

E-Devlet, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına hizmet sunan, dijital kamu hizmetlerinin verildiği bir elektronik platformdur. E-Devlet üzerinden vatandaşlar, resmi işlemlerini internet üzerinden yapabilirler. E-Devlet sistemi, 2004 yılında Türkiye'de faaliyete geçti ve o tarihten bu yana sürekli olarak geliştiriliyor.

E-Devlet üzerinden sağlanan hizmetler arasında vergi ödeme, SGK işlemleri, ehliyet yenileme, nüfus kayıt işlemleri, tapu işlemleri, seçmen bilgileri sorgulama, askerlik işlemleri, sağlık işlemleri ve daha birçok işlem bulunmaktadır. Bu sayede vatandaşlar, evlerinden çıkmadan birçok resmi işlemlerini kolayca yapabilirler.

E-Devlet sistemi, vatandaşların resmi işlemlerini daha hızlı, daha güvenli ve daha kolay bir şekilde yapmalarını sağlamaktadır. Bu sayede zaman ve iş gücü kaybı da önlenmektedir.

E-Devlet sistemi üzerinden Mahkeme dava dosyası sorgulama, Trafik cezası sorgulama, Adli sicil kaydını sorgulama, Vergi borcu öğrenme, Cep telefonu ile IMEI numarasını eşleştirme, MEB sınav yeri ve sonucu sorgulama, Doğal afet sigortası poliçe sorgulama gibi işlemleri yapabilirsiniz. Bunun yanı sıra E-Devlet sistemi üzerinden birçok resmi işlemi yapabilir ve hizmetleri kullanabilirsiniz. E-Devlet sistemi, vatandaşların resmi işlemlerini daha kolay ve hızlı bir şekilde yapmalarını sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir sistemdir.

Sivil Toplum Kuruluşları

Gönüllü insanların insanlara yardım etmek amacıyla kurdukları dernek, vakıf, sendika ve odalar gibi
oluşumlara sivil toplum kuruluşu denir.
Sivil Toplum Kuruluşları (STK), toplumun farklı alanlarında faaliyet gösteren ve toplumun ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlayan gönüllü kuruluşlardır.

Sivil Toplum Kuruluşlarının Özellikleri

✦ Gönüllük esasına göre çalışırlar: STK'lar, gönüllü katılım ve desteğe dayalı olarak faaliyet gösterir. Üyeler ve çalışanlar, kuruluşa katılmak ve destek sağlamak için kendi istekleriyle hareket ederler.

✦ Amaçları topluma hizmet etmek, toplumun sorunlarına çözüm bulmaktır: STK'ların temel amacı, toplumun ihtiyaçlarını karşılamak ve toplumsal sorunlara çözüm üretmek için çalışmaktır.

✦ Çalışanlar, hizmetlerinin karşılığında ücret almazlar: STK'larda çalışanlar genellikle gönüllüdür ve yaptıkları işin karşılığında maddi bir ücret talep etmezler.

✦ Her birey diğerleriyle dayanışma içindedir ve yardımlaşma ön plandadır: STK'lar, bireylerin birbirlerine destek olmalarını ve dayanışma içinde hareket etmelerini teşvik eder. Yardımlaşma ve işbirliği, bu tür kuruluşların temel değerlerindendir.

✦ Kuruluşlarında devletin katkısı yoktur: STK'lar, devletten bağımsız olarak kurulur ve çalışır. Ancak, faaliyetlerini devletin koyduğu yasalar çerçevesinde gerçekleştirirler.

✦ Masraflarını, çalışmalarına destek veren üyelerin bağışlarıyla karşılarlar: STK'ların mali kaynakları genellikle üyelerin ve destekçilerin bağışlarından oluşur. Bu bağışlar, kuruluşun faaliyetlerinin sürdürülmesi ve projelerinin hayata geçirilmesi için kullanılır.

Sivil Toplum Kuruluşları ve Resmi Kurumların Ortak Özellikleri

✱ Her ikisi de kar amacı gütmezler: Hem STK'lar hem de resmi kurumlar, kâr elde etmek amacıyla değil, toplumun yararına çalışır ve toplumsal sorunlarla ilgilenirler.
✱ Her ikisi de toplumsal sorunlarla ilgilenir: İki tür kuruluş da toplumun çeşitli sorunlarıyla ilgilenir ve bu sorunlara çözüm üretmeye çalışır.
✱ Her ikisinin de amacı topluma hizmet etmektir: Her iki kuruluş türü de insanların yaşam kalitesini artırmak ve toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için çalışır.
✱ Her ikisi de yasal kuruluşlardır: Hem STK'lar hem de resmi kurumlar, devlet tarafından tanınan ve yasalar çerçevesinde faaliyet gösteren kuruluşlardır.

Sivil Toplum Kuruluşları İle Resmi Kurumlar Arasındaki Farklar

» STK'lara katılım gönüllüdür, ancak resmi kurumlarda çalışma zorunlu olabilir.
» STK'larda çalışanlar genellikle gönüllüdür ve ücret almazlar, resmi kurumlarda ise çalışanlar ücret karşılığında görev yaparlar.
» STK'ların mesai saatleri değişken olabilirken, resmi kurumların mesai saatleri daha sabit ve düzenlidir.
» Resmi kurumların çalışanları arasında belirgin bir ast-üst ilişkisi bulunurken, STK'larda bu ilişki daha esnek ve az belirgindir.

Ülkemizdeki Bazı Sivil Toplum Kuruluşları
→ Türkiye Yeşilay Cemiyeti: Bağımlılıkla mücadele konusunda faaliyet gösteren önemli bir STK'dır. Sigara, alkol ve madde bağımlılığı gibi konularda toplumu bilinçlendirir ve bağımlılıkla mücadele çalışmalarına destek verir.

→ LÖSEV (Lösemili Çocuklar Vakfı): Lösemili çocukların ve ailelerinin yaşamlarını kolaylaştırmaya yönelik hizmetler sunan bir vakıftır. Tedavi, eğitim, psikososyal destek ve maddi yardım gibi alanlarda faaliyet gösterir.

→ TEMA Vakfı (Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı): Türkiye'nin doğal kaynaklarını ve çevreyi korumaya yönelik çalışmalar yapan bir vakıftır. Erozyonla mücadele, ağaçlandırma, su kaynaklarını koruma ve biyoçeşitliliği destekleme gibi alanlarda projeler gerçekleştirir.

→ Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı (TEGV): Eğitime yönelik projeler ve etkinlikler düzenleyen bir vakıftır. TEGV, dezavantajlı çocuklara ve gençlere eğitim fırsatları sunmayı amaçlar ve eğitimde fırsat eşitliğini destekler.

→ Darüşşafaka Cemiyeti: Annesi veya babası hayatta olmayan, maddi olanakları yetersiz, başarılı ve yetenekli öğrencilere karşılıksız eğitim imkanı sağlayan köklü bir eğitim kuruluşudur.

→ Mehmetçik Vakfı: Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının ve ailelerinin sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlayan bir vakıftır. Şehit ailelerine, gazilere ve ailelerine destek sunar.

→ Türk Eğitim Derneği (TED): Türkiye'nin eğitim sistemini iyileştirmeyi ve eğitimde fırsat eşitliğini sağlamayı amaçlayan bir dernektir. Burslar, eğitim projeleri ve öğretmen eğitimi gibi alanlarda çalışmalar yürütür.

→ Türkiye Eğitim Vakfı (TEV): Eğitime erişimde fırsat eşitliğini sağlamaya yönelik çalışmalar yapan bir vakıftır. Burslar, eğitim projeleri ve eğitimde kaliteyi artırma çalışmaları düzenler.

→ Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL): Türkiye'nin kültürel ve tarihi değerlerini korumaya yönelik çalışmalar yapan bir vakıftır. Çevre ve kentsel dönüşüm projeleri ile tarihi alanların ve yapıların korunması ve restorasyonu gibi çalışmalar gerçekleştirir.

→ AKUT (Arama Kurtarma Derneği): Doğal afetler ve kazalar sonucu kaybolan veya mahsur kalan kişilerin arama-kurtarma faaliyetlerini yürüten gönüllü bir STK'dır. Ayrıca, afet bilinci ve afete hazırlıklı olma konularında toplumu bilinçlendirmeye yönelik çalışmalar yapar.

Bu sivil toplum kuruluşları, toplumun farklı alanlarındaki ihtiyaçlara yanıt vererek, Türkiye'nin sosyal ve ekonomik gelişimine katkıda bulunmaktadır.

Sonuç olarak, hem Sivil Toplum Kuruluşları hem de resmi kurumlar toplumun ihtiyaçlarını karşılamak ve sorunlarına çözüm bulmak için çalışır. Her ne kadar amaçları ve bazı işleyişleri benzer olsa da, katılım, ücret, mesai saatleri ve ast-üst ilişkisi gibi konularda önemli farklılıklar bulunmaktadır.