Doğal varlık nedir? Tarihi nesne nedir? Tarihi varlık nedir? Tarihi mekan nedir?
Doğal Varlıklar
Doğada insan eli değmeden oluşan, gezilip görülebilecek eşsiz güzellikteki yerler ve unsurlar doğal varlık olarak nitelendirilir.
"Doğal varlık" terimi genel olarak insan eliyle yapılmamış, doğal yollarla oluşmuş varlıkları ifade eder.
Türkiye'deki doğal varlıklar arasında vadi, göl, deniz, plato, dağ, orman, nehir, çöl, buzul, mağara, volkan, kayalık, kumsal gibi birçok farklı doğal alan bulunabilir.
Türkiye, zengin tarihi ve doğal güzellikleri ile turistler için popüler bir destinasyondur.
Ülkemizdeki Doğal Varlıklar
» Kapadokya: Benzersiz kaya oluşumları, yer altı şehirleri ve peri bacaları ile ünlü olan Kapadokya, Türkiye'nin en önemli turistik bölgelerinden biridir.
» Pamukkale: Beyaz traverten terasları ve antik Hierapolis kenti ile ünlü Pamukkale, dünya üzerinde eşsiz bir doğa harikasıdır.
» Ölüdeniz: Muğla iline bağlı Fethiye ilçesinde bulunan Ölüdeniz, turkuaz renkli denizi ve dünyaca ünlü plajı ile turistlerin ilgisini çeker.
» Antalya Körfezi: Türkiye'nin güney sahilinde yer alan Antalya Körfezi, dünya çapında ün yapmış plajları ve doğal güzellikleri ile öne çıkar.
» Kaçkar Dağları: Rize ve Artvin illeri arasında yer alan Kaçkar Dağları, yemyeşil ormanlar, yüksek dağlar ve göz alıcı vadiler ile doğaseverler için idealdir.
» Göreme Milli Parkı: Kapadokya bölgesinde yer alan Göreme Milli Parkı, tarihi kaya kiliseleri, manastırlar ve yerleşim alanları ile ünlüdür.
» Ihlara Vadisi: Aksaray iline bağlı Ihlara Vadisi, Melendiz Çayı'nın yarattığı doğal güzellikler, kaya oyma kiliseler ve yerleşim alanları ile ziyaretçi çeker.
» Nemrut Dağı: Adıyaman ilinde yer alan Nemrut Dağı, Kommagene Krallığı'na ait devasa heykeller ve anıtlarla ünlüdür.
» Salda Gölü: Burdur ilinde yer alan Salda Gölü, Türkiye'nin en derin ve en temiz göllerinden biri olarak bilinir. Beyaz kumlu plajları ve turkuaz renkli suları ile Mars yüzeyine benzetilir.
» Ayder Yaylası: Rize ilinde yer alan Ayder Yaylası, doğal güzellikleri, yeşil ormanları ve şifalı kaplıcalarıyla ünlüdür. Yayla turizmi için popüler bir destinasyondur.
» Eğirdir Gölü: Türkiye'nin en büyük ikinci tatlı su gölü olan Eğirdir Gölü, Isparta ilinde yer alır. Mavi ve yeşilin tonlarını yansıtan doğal güzellikleri ve balıkçılık olanaklarıyla turistleri çeker.
» Saklıkent Kanyonu: Muğla ilinde yer alan Saklıkent Kanyonu, Türkiye'nin en uzun ve derin kanyonlarından biridir. Trekking ve doğa sporları meraklıları için idealdir.
» Uzungöl: Trabzon ilinde yer alan Uzungöl, etrafını çevreleyen dağlar ve zengin bitki örtüsüyle büyüleyici bir doğal güzelliktir. Özellikle fotoğrafçılık ve doğa yürüyüşü için popüler bir yerdir.
» Ani Harabeleri: Kars ilinde yer alan Ani Harabeleri, tarihi kalıntıları ve etkileyici doğasıyla ünlüdür. Bir zamanlar büyük bir şehir olan Ani, şimdilerde ise büyüleyici bir doğal ve tarihi alan olarak ziyaretçileri kendine çeker.
Bu doğal varlıklar da Türkiye'nin doğal güzelliklerine, tarihi ve kültürel zenginliklerine katkıda bulunan önemli bölgelerdir. Türkiye'nin dört bir yanında bulunan bu alanlar, turistlerin keşfetmesi ve deneyimlemesi için çeşitli fırsatlar sunar.
Tarihi Varlıklar
Geçmişte yaşamış insanların farklı alanlardaki ihtiyaçlarını karşılamak için yaptıkları ve günümüze kadar ulaşan han, köprü, cami, kilise gibi yapıların tamamına "tarihi eser" adı verilir.
Geçmişte yaşamış insan topluluklarına ait kalıntıların bulunduğu yapı ve alanlara "tarihi mekan" adı verilir.
Geçmişte yaşamış insanların farklı alanlardaki ihtiyaçlarını karşılamak için yaptıkları ve günümüze kadar ulaşan han, köprü, cami, kilise gibi yapıların tamamına "Tarihî eser" adı verilir.
Tarihi varlık, geçmişte yaşayan insanların bıraktığı yapılar, eserler ve nesneleri ifade eder. Bu varlıklar, tarih boyunca insanlık tarihinin önemli dönemlerini ve kültürlerini yansıtan değerli yapı ve eserlerdir.
Ülkemizdeki Tarihi Mekanlar
Tarihi mekan, tarihi öneme sahip ve genellikle korunması gereken yapıların, alanların ve yerleşim yerlerinin bulunduğu yerdir. Tarihi olaylar, dönemler veya kültürel değerler ile ilişkilidir.
❖ Ayasofya (İstanbul)
❖ Efes Antik Kenti (İzmir)
❖ Topkapı Sarayı (İstanbul)
❖ Aspendos Antik Tiyatrosu (Antalya)
❖ Anıtkabir (Ankara)
❖ Sumela Manastırı (Trabzon)
❖ Çanakkale Şehitleri Anıtı (Çanakkale)
❖ Sümela Manastırı (Trabzon)
❖ Nemrut Dağı (Adıyaman)
Myra Antik Kenti (Antalya)
Ülkemizdeki Tarihi Eserler
Tarihi eser, tarih öncesi veya tarihi dönemlere ait olan ve kültürel, bilimsel, sanatsal veya tarihi değer taşıyan yapı, heykel, resim, yazıt gibi maddi ürünlerdir.
❖ İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndeki İskender Lahdi
❖ Bergama Müzesi'ndeki Pergamon Altarı
❖ İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndeki Kadeş Barış Anıtı
❖ Şanlıurfa Müzesi'ndeki Balıklıgöl Heykelleri
❖ Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi'ndeki "Çingene Kızı" mozaği
❖ İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndeki Siloam Yazıtı
❖ Bodrum Kalesi ve Sualtı Arkeoloji Müzesi'ndeki Batık Gemi Kalıntıları
❖ Mardin Müzesi'ndeki Dara Antik Kenti'nden çıkan eserler
❖ Konya Mevlana Müzesi'nde bulunan Mevlana'nın orijinal eserleri
❖ Hatay Arkeoloji Müzesi'nde bulunan Antakya Mozaikleri
Ülkemizdeki Tarihi Nesneler
Tarihi nesne, geçmişten günümüze kalan ve tarihî değeri olan küçük boyutlu eşya ve objelerdir. Tarihi nesneler, arkeolojik kazılar sırasında bulunan seramikler, mücevherler, silahlar ve benzeri objeleri içerebilir
❖ Hattuşaş'tan çıkan Hitit Tabletleri
❖ Alacahöyük'ten çıkan Hitit Kraliyet Kadehleri
❖ Ephesus Müzesi'ndeki Artemis Heykelcikleri
❖ Karatepe-Aslantaş Açıkhava Müzesi'ndeki Fenike Alfabesi Yazıtları
❖ Çatalhöyük'ten çıkan Neolitik döneme ait figürinler
❖ Gordion Müzesi'nde bulunan Frig Kralı Midas'a ait kalıntılar
❖ Antalya Müzesi'nde bulunan Likya dönemine ait sarkofajlar
❖ Sardis Antik Kenti'nden çıkan Lydialılara ait sikke örnekleri
❖ Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenen Hitit Güneş Kursu
❖ Van Müzesi'nde sergilenen Urartu dönemine ait taş ve metal eserler
Türkiye'nin tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olması nedeniyle, tarihi ve kültürel zenginliklerini sergileyen sayısız mekan, eser ve nesne bulunmaktadır. Bu örnekler, Türkiye'nin tarihine ve dünya kültür mirasına katkılarını göstermektedir.
Ülkemizdeki doğal varlıklar ve tarihi eserlerden bazıları tüm insanlığın ortak mirası olduğu için UNESCO tarafından koruma altına alınmışlardır.
➢ İstanbul'un Tarihi Alanları
➢ Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası(Sivas)
➢ Hattuşa (Çorum)
➢ Nemrut Dağı (Adıyaman)
➢ Troya Antik Kenti (Çanakkale)
➢ Edirne Selimiye Camii ve (Edirne)
➢ Göreme Milli Parkı ve Kapadokya(Nevşehir)
➢ Pamukkale-Hierapolis (Denizli)
➢ Bergama antik kenti (İzmir)
➢ Efes Antik Kenti (İzmir)
➢ Xanthos-Letoon antik kenti (Muğla)
➢ Cumalıkızık köyü (Bursa)
➢ Safranbolu evleri (Karabük)
➢ Çatalhöyük (Konya)
➢ Diyarbakır Surları (Diyarbakır)
➢ Ani Harabeleri (Kars)
1
Aşağıdakilerden hangisi bizim kültürümüze ait halk oyunlarından biri değildir?
- A ) Kaşık Oyunu
- B ) Çayda Çıra
- C ) Tango
- D ) Horon
2
Aşağıda verilen bayramlardan hangisi dini bir bayramdır?
- A ) Ramazan Bayramı
- B ) 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı
- C ) 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı
- D ) 19 Mayıs Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı:
3
Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y yazınız.
(...) Ali Nazik Kebabı ve Yuvalama Çorbası, Kırklareli'nden ülkemize yayılan meşhur lezzetlerdendir.
(...) Yeni doğan bebeği görmeye gitme, askere uğurlama, kız isteme, büyüklerin elini öpme, gelenek ve göreneklerimiz arasında yer alır.
(...) Osmanlı Devleti padişahlarından Fatih Sultan Mehmet'in Tuğrası, tarihi nesneye bir örnektir.
(...) Trabzon ili sınırlarında yer alan Sümela Manastırı doğal güzelliklerimizden biridir.
(...) Hıdırellez mevsimlik bayram olup 6 Mayıs tarihinde kutlanmaktadır.
- A ) DYYDD
- B ) DYYYY
- C ) DYYDY
- D ) DDYDY
4
Dilden dile nesilden nesile aktarılır.
Ortak acıları, sevgileri, düşünceleri anlatır.
Yukarıda özellikleri verilen kültürel öğe aşağıdakilerden hangisidir?
- A ) El sanatları
- B ) Türküler
- C ) Bayramlar
- D ) Orta oyunu
5
Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y yazınız.
(....) Mezopotamya ile Anadolu arasında uzanan ticaret yolunu Lidyalılar yapmışlardır.
(....) İlkçağ Anadolu Uygarlıklarından Bin Tanrı İli olarak bilinen uygarlık, Hititlerdir.
(....) Tarımı korumak için çok sert kanunlar yapan, en ünlü tanrıçaları bereket tanrıçası Kibele olan İlkçağ'da Anadolu'da kurulan uygarlık İyonlar'dır.
(....) Hititler'de devlet işlerinin görüşüldüğü ve soylulardan oluşan meclise Pankuş Meclisi adı verilir.
(....) Anadolu'da İlkçağ'da kurulan uygarlıklardan olan Sümerler, tarih yazıcılığını başlatmışlardır.
- A ) DYYDY
- B ) DDYDY
- C ) YDYDY
- D ) DDYDD
6
Şamran adı verilen kanalları yaparak tarımda sulamayı kolaylaştıran, inanışlarına göre ölülerini kaya mezarların içine koyan Anadolu uygarlığı aşağıdakilerden hangisidir?
- A ) İyonlar
- B ) Frigler
- C ) Lidyalılar
- D ) Urartular
7
........................özgür düşünce ve demokrasi ortamını oluşturdular.
Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
- A ) Frigler
- B ) İyonlar
- C ) Hititler
- D ) Asurlar
8
Aşağıdakilerden hangisi tarihi eser olarak görülemez?
- A ) Cami
- B ) Medrese
- C ) Türbe
- D ) Mağara