6. Sınıf Fen Bilimleri Güneş Sistemi Konu Anlatımı

Güneş Sistemi

Güneş ve Güneş’in etrafında elips yörüngelerde dolanan gezegen, uydu, kuyruklu yıldız, meteor, asteroit gibi gökcisimlerinin oluşturduğu topluluğa Güneş Sistemi denir.

Güneş Sistemi, Güneş'in etrafında dönen sekiz gezegenle birlikte, onların uyduları, cüce gezegenler ve sayısız asteroid ve kuyruklu yıldızlardan oluşan karmaşık bir sistemdir. Sistemin merkezinde yer alan ve enerji kaynağı olan Güneş, yaklaşık 4,6 milyar yıl önce oluşan dev bir yıldızdır.

Güneş, çoğunlukla hidrojen ve helyum gazlarından oluşan sıcak ve yoğun bir küredir. Bu gazlar, yıldızın devasa yerçekimi nedeniyle sürekli olarak sıkıştırılır ve ısıtılır. Güneş'in merkezindeki sıcaklık yaklaşık 15 milyon derece Celsius'a kadar ulaşırken, yüzey sıcaklığı yaklaşık 6.000 derece Celsius'tur.

Güneş ile Dünya arasındaki uzaklık yaklaşık 150 milyon km’dir. Bu uzaklık nedeniyle Güneş’ten yayılan ısı ve ışığın çok az bir kısmı Dünyamıza ulaşır. Güneş, Dünya’dan çok daha büyüktür. Yaklaşık olarak CGüneş’i basketbol topu büyüklüğünde kabul ettiğimizde Dünya da nohut tanesi büyüklüğüne yakın bir büyüklükte olur.

Güneşin Özellikleri

✦ Güneş, Güneş Sistemi'nin merkezinde yer alan ve enerji kaynağı olan büyük bir yıldızdır.
✦ Çoğunlukla hidrojen ve helyum gazlarından oluşur.
✦ Merkezindeki sıcaklık yaklaşık 15 milyon derece Celsius, yüzey sıcaklığı ise yaklaşık 6.000 derece Celsius'tur.
✦ Evrensel ölçekte orta büyüklükte bir yıldızdır.
✦ Dünya ve diğer gezegenlerin enerji ihtiyaçlarını karşılar, iklimlerini ve hava koşullarını etkiler.
✦ Doğrudan gözle veya optik aletlerle bakmak göz sağlığı için tehlikelidir.
✦ Dünya'ya en yakın yıldız Güneş'tir.
✦ Güneş küre şeklindedir.
✦ Güneş 4,6 milyar yaşındadır, 5 milyar yıl sonra sönecektir.

Güneş Sistemindeki Gezegenler

Uzayda bulunan gök cisimlerin her birine gök cismi adı verilir.

Güneş etrafında dolanan ancak kendi enerjisini üretmeyen farklı büyüklüklerdeki gök cisimlerine gezegen denir.

Gezegenlerin bazılarının etrafında dönen bir ya da daha fazla gök cismi bulunmaktadır. Bu gök cisimlerine uydu adı verilir. Örneğin, Dünya’nın uydusu Ay’dır.

Güneş sisteminde 8 gezegen bulunmaktadır.

Atmosfere girerek yeryüzüne ulaşabilen bu meteorlara gök taşı adı verilir.

Gök taşları Dünya atmosferine girdiklerinde meteor olarak adlandırılır

Dünya atmosferine girerek yandıktan sonra yeryüzüne ulaşabilen meteor parçalarına meteorit denir.

Meteorlar, düştükleri yerlerde ciddi hasarlara yol açabilir, çukurlar oluşturabilir. Oluşan çukurlara meteor çukuru denir.

Güneş sisteminin oluşumundan arta kalan büyük kaya ve metal parçaları asteroit kuşağını oluşturur.

Yörüngeleri genellikle Mars ve Jüpiter arasında kalan gök cisimlerine asteroit denilmektedir.

Gezegenlerin Büyükten Küçüğe Sıralanışı

Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün, Dünya, Venüs, Mars, Merkür

Gezegenlerin Güneşe Uzaklık Sıralaması

Yakından Uzağa Doğru ➠ Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün şeklindedir.

Gezegenlerin Uydu Sayıları

Uydusu Bulunmayan Gezegenler
→ Merkür
→ Venüs
Uydusu Bulunan Gezegenler
→ Dünya
→ Satürn
→ Mars
→ Uranüs
→ Jüpiter
→ Neptün

Gezegenleri yapısal özelliklerine göre iki grupta incelenir.
1- İç Gezegenler (Karasal Gezegenler)
2- Dış Gezegenler (Gazsal Gezegenler)

Karasal Gezegenler

Karasal Gezegenler şunlardır:
» Merkür
» Venüs
» Dünya
» Mars
Karasal Gezegenler Özelikleri
✦ Yapısında metaller bulunan yüzeyleri kayalık yapıda olan gezegenlerdir.
✦ Yörüngeler arası mesafeleri birbirine yakındır
✦ Güneş’e en yakın dört gezegen olan Merkür, Venüs, Dünya ve Mars bu grupta yer alır.
✦ Hiçbirinin halkası yoktur.
✦ Dünya’nın 1, Mars’ın 2 uydusu varken ;Merkür ve Venüs’ün ise hiç uydusu yoktur.
✦ Dünya, karasal gezegenlerin en büyüğüdür.

Gazsal Gezegenler

Gazsal Gezegenler Şunlardır:
» Jüpiter
» Satürn
» Uranüs
» Neptün
Gazsal Gezenlerin Özelikleri
✦ Yapısında bulunan hidrojen ve diğer gazların yoğunlaşmasından oluşan gaz yapılı gezegenlerdir.
✦ Yörüngeler arası mesafeleri birbirine uzaktır
✦ Güneş’e en uzak dört gezegen olan Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün bu grupta yer alır.
✦ Hepsinin halkası vardır.
✦ Hepsinin çok sayıda uydusu vardır.

Gezegenler ve Özellikleri

MERKÜR
✦ Güneş’e en yakın ve en küçük gezegendir.
✦ Uydusu ve halkası yoktur.
✦ Kütlesi Dünya’nın kütlesinin yirmide biri kadardır.

VENÜS
✦ Güneş’e en yakın ikinci gezegendir.
✦ Uydusu ve halkası yoktur.
✦ Dünya’nın ikizi olarak adlandırılır.
✦ Çoban Yıldızı, Akşam Yıldızı ve Tan Yıldızı olarak da bilinir.
✦ Karbondioksit (CO2 ) ten oluşan kalın bir atmosferi vardır. Bu nedenle yüzey sıcaklığı yüksektir.

DÜNYA
✦ Güneş’e yakınlık bakımından üçüncü sıradadır.
✦ Ay adında bir uydusu vardır
✦ Güneş sisteminden yaşam olduğu bilinen tek gezegendir. •
Atmosferi ve sıcaklığı canlılar yaşaması için uygundur.
✦ Yüzeyinin 4’te 3ü sularla kaplıdır.

MARS
✦ Güneş’e yakınlık bakımından dördüncü sıradadır.
✦ İki adet uydusu vardır.
✦ Yüzeyindeki demir oksitten dolayı Kızıl Gezegen olarak da bilinir.
✦ En çok uzay aracı gönderilen gezegendir.

JÜPİTER
✦ Güneş’e yakınlık bakımından beşinci sıradadır.
✦ Güneş sistemindeki en büyük gezegendir.
✦ Görünmeyen bir halkası vardır.
✦ 79 adet uydusu vardır.
✦ Güneş sistemindeki en büyük uyduya sahiptir (Ganymede Mars’tan büyüktür).
✦ Zehirli gazlardan oluşan bir atmosferi vardır.

SATÜRN
✦ Güneş’e yakınlık bakımından altıncı sıradadır.
✦ 82 adet uydusu vardır
✦ Zehirli gazlardan oluşan bir atmosferi vardır.
✦ Halkaları vardır.
✦ En büyük ikinci gezegendir.

URANÜS
✦ Güneş’e yakınlık bakımından yedinci sıradadır.
✦ 27 adet uydusu vardır
✦ Amonyaktan oluşan bir atmosferi vardır.
✦ Halkası vardır.
✦ En büyük üçüncü gezegendir.
✦ Güneş etrafında 900 ye yakın eksen eğikliği nedeniyle varil gibi döner.

NEPTÜN
✦ Güneş’e yakınlık bakımından sekizinci ve son sıradadır.
✦ Güneş’e en uzak gezegendir.
✦ 14 adet uydusu vardır.
✦ Zehirli gazlardan oluşan bir atmosferi vardır

Özetleyelim:
Merkür ➠ Güneş sistemine en yakın ve Güneş sistemindeki en küçük gezegendir.
Venüs ➠ Yapısındaki karbon gazları nedeniyle sıcaklığı çok yüksektir.
Dünya ➠ Üzerinde yaşadığımız gezegendir.
Mars ➠ Toprak renginden dolayı “Kızıl Gezegen” olarak bilinir.
Jüpiter ➠ Güneş sisteminin en büyük gezegenidir.
Satürn ➠ Belirgin halkaları olan gezegendir.
Uranüs ➠ Dönüşü yan yatmış bir varile benzetilen gezegendir.
Neptün ➠ Uranüs’ün ikizi olarak bilinir.