5.Sınıf Fen Bilimleri 2. Ünite Neler Öğrendik?

✔ Milattan önce canlıları ilk defa sınıflandıran bilim insanı Aristotales'tir.
✔ Günümüzde kabul görmüş olan sınıflandırmayı Carl Linnaeus (Karl Liniyus) gerçekleştirmiştir.
✔ Mikroskobik canlıların hem yararlı hem de zararlı türleri vardır.
✔ Mantarlar bitki değildir. Kendi besinlerini kendileri üretemezler.
✔ Mantarlar; küf mantarı, maya mantarı, parazit mantarlar ve şapkalı mantarlar olarak 4 grupta incelenir.
✔ Alexander Fleming (Aleksandır Fileming) isimli bilim insanı yaptığı çalışmalar sırasında oluşan küften güçlü bir antibiyotik olan penisilini keşfetmiştir.
✔ Hastalık yapan mantarlar temas yoluyla bulaşabilir. Bu yüzden başkasına ait terlik, havlu, ayakkabı ve çorap gibi eşyaları kullanmamalıyız.
✔ Bakteriler, en basit mikroskobik canlılardan biridir ve tek hücreli organizmalardır.
✔ Mikroskobik canlılar, büyüteç veya mikroskop yardımıyla gözlemlenebilir.
✔ Mikroskobik canlıların hepsi zararlı değildir. Bazıları zararlıdır, ancak bazıları da yararlıdır ve doğal süreçlere katkıda bulunurlar.
✔ Ortam şartları uygun olduğunda mikroskobik canlılar, besinlerin üzerinde hızla çoğalabilirler.
✔ Mantarlar, bitkilerden farklı olarak kendi ayrı bir canlılar aleminde sınıflandırılmıştır.
✔ Mantarların yararlı ve zararlı olanları vardır.
✔ Besin olarak tüketilebilen mantarlar genellikle saprofitik veya simbiyotik mantar çeşitleridir, parazit mantarlar ise genellikle zararlıdır.
✔ Küf mantarlarından, özellikle Penicillium cinsinden, penisilin adı verilen antibiyotik üretilir.
✔ Şapkalı mantarların bazıları zehirlidir ve tüketilmemelidir.
✔ Mantarlar fotosentez yapmazlar. Bunun yerine, besinlerini diğer organizmalardan elde ederler.
✔ Yarasa, yunus ve kanguru memeliler çoğalırlar.
✔ Mikroskobik canlılar; besinlerin üzerinde, canlıların hem üzerinde hem içinde, toprakta, havada ve suda yaşayabilirler.
✔ Besinlerin üzerinde yaşayarak onların çürüyüp bozulmasına neden olan mantarlar ,parazit mantarlarıdır.
✔ Hamurun mayalanmasında, sütten yoğurt ve peynir oluşmasında maya mantarları görev alır.
✔ Küf mantarları penisilin gibi antibiyotik ilaçların üretiminde kullanılır.
✔ Yılan omurgalı hayvanken solucan omurgasız hayvandır.
✔ Pamukçuk ve saçkıran hastalığına parazit mantarlar sebep olur.
✔ Hastalık yapan mantarlar temas yoluyla geçebileceği için başkasına ait kişisel eşyaları kullanmamalıyız.
✔ Çiçek ve tohum bulundurmayan bitkilere çiçeksiz bitkiler denir.
✔ Bitkiler, ihtiyaç duydukları suyu kök yardımıyla topraktan alırlar.
✔ Çiçeksiz bitkilere su yosunu örnek verilebilir.
✔ Denizde yaşayan omurgasızlara yengeç örnek verilebilir.
✔ Omurgalı hayvanların vücutlarında kemik ya da kıkırdaktan oluşan iskelet vardır.
✔ Omurgalı hayvanlar balıklar, sürüngenler, kuşlar, memeliler ve amfibiler olarak beş gruba ayrılır.
✔ Balina memeliler grubuna aitken köpek balığı balıklar grubuna aittir.
✔ Omurgalı hayvanlar: Omurgalı hayvanlar, iç iskeletleri ve omurgaları olan hayvanlardır. Omurgalı hayvanlar beş ana gruba ayrılır: balıklar, sürüngenler, kuşlar, memeliler ve amfibiler. Omurgalılar, vücutlarında kemik ya da kıkırdak dokudan oluşan bir iskelete ve sinir sistemlerini koruyan bir omurgaya sahiptirler.
✔ Omurgasız hayvanlar: Omurgasız hayvanlar, omurga ve iç iskeletten yoksun hayvanlardır. Bu gruptaki canlılar, dünya üzerindeki hayvan türlerinin büyük çoğunluğunu oluşturur. Örnekler arasında böcekler, kabuklular, yumuşakçalar, solucanlar, denizanası ve süngerler bulunmaktadır.
✔ Çiçeksiz bitkiler: Çiçeksiz bitkiler, çiçek ve tohum üretmeyen bitkilerdir. Bu bitkiler üreme için sporları kullanır. Örnekler arasında yosunlar, karayosunları ve eğreltiotları bulunur. Bu tür bitkiler, genellikle nemli ve gölgeli ortamlarda yaşarlar.
✔ Çiçekli bitkiler: Çiçekli bitkiler, çiçek ve tohum üreten bitkilerdir. Bu bitkiler, dünya üzerindeki bitki türlerinin büyük çoğunluğunu oluşturur. Çiçekli bitkiler, meyve ve sebzelerin yanı sıra çiçekli süs bitkilerini de içerir. Örnekler arasında güller, laleler, elma ve portakal ağaçları bulunmaktadır.
✔ Mantarlar: Mantarlar, bitkilerden farklı olarak kendi ayrı bir canlılar aleminde sınıflandırılmıştır. Mantarlar, hücre duvarlarında kitin bulunan ve besinlerini diğer organizmalardan elde eden canlılardır. Mantarlar, yararlı ve zararlı türleri içerir. Örnekler arasında maya mantarları, küf mantarları ve şapkalı mantarlar bulunmaktadır.
✔ Mikroskobik canlılar: Mikroskobik canlılar, mikroskop veya büyüteçle görülebilen ve genellikle tek hücreli organizmalardır. Bu canlılar, bakteriler, protozoalar, bazı mantar ve alg türleri gibi farklı alemlere ait canlıları içerir. Mikroskobik canlılar, doğada besinlerin üzerinde, canlıların üzerinde ve içinde, toprakta, havada ve suda yaşayabilirler.

✔ Mikroskobik canlıların yararları:
→ Aşı ve ilaç yapımında kullanılır.
→ Üzüm suyundan sirke yapılmasını sağlar.
→ Sütten yoğurt yapılmasını sağlar.
→ İnsan bağırsağında B ve K vitamini üretir.
→ Kültür mantarlarının besin değeri yüksektir.
→ Antibiyotik üretilirken kullanılır.
→ Topraktaki canlı kalıntılarını çürütür.

✔ Mikroskobik canlıların zararları:
→ Dişlerin çürümesine neden olur.
→ Açıkta bırakılan besinlerin bozulmasına neden olur.
→ Hastalıklara yol açar.
→ Bazıları ayaklarımızda kaşıntıya sebep olur.
→ Saçların dökülmesine neden olabilir.

✔ Mantarlar parazit, maya, küf, şapkalı olmak üzere 4 gruba ayrılır.
✔ Şapkalı mantarların zehirli olanları da vardır.
✔ Küçük çocukların dilinin üzerinde oluşan pamukçuk mantarı mantarlara örnek verilebilir.
✔ Ekmek hamurunun oluşmasında mayalar etkilidir.
✔ Açıkta kalan besinlerin üzerinde küf mantarları çoğalırlar.
✔ Zehirli mantarların şekline bakarak tanınması imkansızdır.
✔ İnsanlar tarafından yetiştirilen mantarlara kültür mantarı denir.
✔ Şapkalı mantarlar kendi besinlerini dışarıdan alırlar.
✔ Küf mantarları genellikle ılık ve nemli ortamlarda yaşarlar.
✔ Balıklar yumurta ile çoğalır.
✔ Omurgasız canlılara deniz kestanesi örnek verilebilir.
✔ Kuşlarda yavru bakımı oldukça gelişmiştir.
✔ Sürüngenler akciğer solunumu yapar.
✔ Kurbağalarda başkalaşım görülür.
✔ Memeliler yavrularını sütle besler.
✔ Memelilerin vücutları kıllarla kaplıdır.
✔ Yumurtayla çoğalanlar: tavuk, ördek, tilki, kertenkele, kaplumbağa
✔ Solungaç solunumu yapanlar: balık, yengeç, midye, istiridye, solucan
✔ Vücutları sert pullarla kaplı olanlar: yılan, somon balığı, yunus, köpek balığı, penguen
✔ Yüzgeçleri olanlar: köpek balığı, yunus, orkinos, uskumru, denizatı
✔ Doğurarak çoğalanlar: insan, köpek, kedi, at, kaplan
✔ Sürünerek hareket edenler: yılan, timsah, kertenkele, kırkayak, örümcek
✔ Yavru bakımı görülenler: memeliler (fil, goril, aslan, tilki, fare), kuşlar (ördek, tavus kuşu, kartal), sürüngenler (timsah, kertenkele), balıklar (kedi balığı, akrep balığı)
✔ Akciğer solunumu yapanlar: insan, tavşan, at, kedi, köpek
✔ Omurgalı canlılar sınıfında yer alanlar: balık, kuş, sürüngen, memeli
✔ Çift yaşamlılar (Amfibialar): kurbağa, semender, salamandra
✔ Yumurtayla çoğalan ve yavru bakımı görülmeyenler: arı, eşek arısı, karınca, çekirge, kelebek
✔ Omurgasız Hayvanlar sinek, örümcek, kelebek örnek verilebilir.
✔ Çiçeksiz Bitkiler eğrelti otu, kara yosunu, atkuyruğu örnek verilebilir.
✔ Memeliler yavrularını Süt ile besler.
✔ Aslan, bülbül, zürafa, baykuş gibi canlılarda Yavru Bakımı görülür.
✔ Bukalemun, timsah, iguana gibi canlılar Sürünerek hareket ederler.
✔ Çiçek bitkinin üreme organıdır. Meyve ve tohum oluşumunu sağlayan yapıdır.
✔ Maya Mantarı hamurun mayalanmasını sağlayan mantar çeşididir.
✔ Kurbağalar Yumurta ile çoğalır.