Bu sistemin sistematiğinde de kurulumunda da, okulların nitelikli niteliksiz tanım ve tespitinde de yanlışlıklar yapılmıştır.
Yanlış bir sistemde doğruyu aramak tabii ki yanlışın büyüğü ama sistem yürürlükte ve bir milyon öğrenci ve velisini ilgilendiriyor. Bu nedenle bir çocuğumuzu dahi kurtaracaksak eleştiri ve önerileri ortaya koymak lazım.
Konumuza geçecek olursak;
İki Ayaklı Sistemi
Sistem sınav puanı esaslı Merkezi yerleştirme ve yerel yerleştirme adı altında iki kategoriye ayrılmış.
Yerel yerleştirmede, okulların türü, kontenjanı ve konumuna göre il/ilçe milli eğitim müdürlüklerince oluşturulan ortaöğretim kayıt alanlarındaki okullara;
-öğrencilerin ikamet adresleri,
-ortaokullarda bulunuşlukları,
-tercih önceliği,
-okul başarı puanları, devam-devamsızlık
-yaş kriterlerine göre değerlendirilecektir.
Bunun duruma bu özelliklere göre öncelik tanınacaktır diyebiliriz.
Sisteme Girilemiyor
Sistemin ilk günden beri çalışma sorunu yanin başvuruda sorunlar olduğunu öncelikle belirtelim.
Kayıt Alanına İlişkin Bilgiler
Sistem açıldıktan sonra kayıt alanlarına az çok hakim olabildik.
Bir çok yerde ilçeler bütünü bir kayıt alanı olarak belirlenmiş.
Yerleştirmede sorunlar yaşanacak çünkü bir kayıt alanında örneğin bir Anadolu Lisesi varsa yada birden fazla olup bir okulda yığılma (tercih edilme) söz konusu ise sistem işleyişi özellikle doğum tarihi aşamasına endeksli olacak gibi görünüyor.
Yerel Yerleştirme Kriterleri
İkametgah:
Yerel yerleştirmede yukarıda da belirttiğimiz gibi öncelikle tercih edenler kayıt alanında mı (ikametgah) diye bakılacak.
Ortaokulda Bulunuşluk:
Evet ise ve kontenjandan fazla başvuru var ise ikinci kriter olan ortaokulda bulunuşluk ( yani kaç dönem aynı ortaokulda okudu)?
Tercih Sırası:
Burada da ( ilk iki kritere göre) kontenjan üstü başvuru var ise okulun kaçıncı sırada tercih eğildiğine bakılacak.
Ortaokul Başarısı:
Okul başarı puanına, devamsızlık durumuna ve son olarak yaşa bakılacak.
İlk iki aşamada eşitlik bozulmayabilir, tercihte de bozulmaz, okul başarısı puanlara direkt değil kategorize edilmiş haline bakılacak. Puanlar üç kategoride önceliklendirilmiş. Şöyle ki;
Ortaokul Başarı Puanı 80,00-100 başarı diliminde olan öğrenciler,
60,00-79,99 başarı diliminde olan öğrencilere göre;
60,00-79,99 başarı diliminde olan öğrenciler de 60,00ın altında başarı diliminde olan öğrencilere göre daha avantajlı olacaktır.
İşte buradaki kategoriler de çok belirleyici değil. MEBin puanları direkt almama sebebi özel okullar proje yada bazı okullar not şişiriyor söylemlerine tedbir almak ama bu şekildeki sınıflandırma da sorunu çözmüyor, belirleyici olmuyor çünkü bu aralıkta (ki
tercih edilen okulları yazacak öğrencilerin büyük bir kısmı ilk kategori olan 80-100 aralığında) ortaokul puanına sahip.
Örneğin; Ankarada bir okul müdürü arkadaşıma sordum okulundaki tercih yapacak 130 öğrencinin;
80-100 arası öğrenci sayısı 57,
60-80 arası 65,
60in altında 8.
Yani ilk aralıkta çok yığılma var ve bu okulumuz başarı yönünden orta düzeyde bir okul.
Burada MEB en azından 5lik not sisteminin sistematiğinde yer alan 100-85 (5 pekiyi) 84,99-70 (4 iyi), 69,99-55(3 orta) ... gibi bir kategorilendirme daha mantıklı ve belirleyici olabilirdi.
Devamsızlık:
Sonrasında devamsızlık kategorisi geliyor ve kılavuzda;
"Öğrencilerin sekizinci sınıfta okula devam durumları yerleştirmede değerlendirilecektir. Özürsüz devamsızlığı 0-5 gün olan öğrenciler 5,5-10 gün olanlara göre; 5,5-10 gün devamsızlığı olan öğrenciler 10,5-15 gün olanlara göre; 10,5-15 gün devamsızlığı olan öğrenciler 15,5-20 gün olanlara göre; 15,5-20 gün devamsızlığı olan öğrenciler de 20 gün üzeri olanlara göre daha avantajlı olacaktır."
Şeklinde tanımlanmış.
Bu kural da çok tartışmalı çünkü hem kategorize edilmiş hem de sonradan getirilen bir kural ve öğrenci yada velisi devamsızlıktan sınıf tekrarı olmadığından yıl içinde var olan mazeretini bile beyan etmemiş olabilir. Yada sisteme işlenmemiş olabilir.
Doğum Tarihi:
Burada da eşitlik olması halinde yaş kriterine bakılacak.
Kılavuz cümlesi şöyle:
"Yerel yerleştirmede son ölçüt olarak yaşça küçük olan öğrenciler öncelikle yerleştirilecektir"
İşte son günlerde veli, rehber öğretmen ve okul idarelerinden gelen bilgi ve serzeniş bu noktada.
Çocuklar bile birbirine senin doğum tarihin nedir diye birbirlerine sormaktadırlar.
Haklılar ve görünen o ki yaş kriterine göre yerleşecek öğrenci sayısı hiç de azımsanmayacak sayıda olacak gibi.
Doğum Tarihine Göre Yerleştirme Sistemi
Bu sisteme (ki devam ederse(!) ) gelecek yıllarda "doğum tarihine göre yerleştirme sistemi " denilecektir.
Çünkü diğer şartlar bir şekilde eşitlenecektir.
Bu sistem revize edilmeye muhtaçtır. Üstelik sınavla öğrenci alacak okullar da, bu okulların proje okulu yapılıp kadrolarının keyfi olarak değiştirilmesi de tartışılmalı ve liselere yerleştirme sistemi kökten yeniden ele alınmalıdır.
Hatta henüz yerleştirme yapılmamışken bu yıla mahsus geçici ele alınabilir mağduriyetleri minimize etmek adına.
Tercih sayıları arttırılabilir, sınavla öğrenci alacak okul ve kontenjanlar (talebe bağlı olarak) arttırılabilir, proje okulu öğretmen atamasını askıya alınabilir ... gibi...
Çözüm bulunur yeterki amaç sorunu kabul edip çözmek istensin...
Maksut BALMUK