Çocuklarda uyum problemi, ebeveynlerin şikayet ettiği konuların başında gelmektedir. Çünkü uyum problemi, aynı zamanda bir davranış problemidir. Çocuğun ve ebeveynlerin birçok ortamda zorluk çekmesine neden olur. Bu yüzden uyum problemi de davranış problemleri arasında değerlendirmek ve ona göre çözüm üretmek gerekmektedir.
Toplumda yaşanan her türlü olaydan ilk olarak çocuklar etkilenir. Özellikle ev içinde yaşananlar, çocuğun hayatında büyük etkilere neden olur. Hatta çocuğun hayatını oluşturur. Çünkü çocukların yetişkinler gibi güçlü bir iradesi yoktur. Tecrübeleri olmadığı için mantık her zaman ikinci planda kalır. Bu yüzden çocuklar, ebeveynleri olmadan zorlukları aşamazlar.
Ekonomik sıkıntılar, sevilen birinin hayatını kaybetmesi, yaşanılan yerin değişmesi ve yeni bir kardeşin gelmesi çocuklarda uyum problemi olmasında oldukça etkilidir. Bu durumları çocuk hemen kabullenemez ve özgüveni azalır. Böylelikle uyum problemleri yaşamaya başlar. Ancak bu durum geçicidir ve ebeveynlerin bu süreçte çocuklarına destek vermesi gerekir. Aksi takdirde geçici olan durum, psikolojik bir rahatsızlığa dönüşebilir.
Çocuktaki uyum probleminin, hangi evrede olduğu ise bazı püf noktalarla anlaşılabilir. Püf noktalar ise çocuğun yaşına göre değerlendirilir. Aksi takdirde yanlış sonuçlar ortaya çıkabilir. Örneğin; bebekler, anne karnında parmak emerler. Doğduktan iki yaşına kadar bu hareketlerine devam ederler. Bu doğal bir süreçtir. Ancak iki yaşından sonra çocukların parmak emmesi bir davranış problemi olarak kabul edilir ve tedavi edilmesi gerekir. Parmak emme, uyum problemi olarak algılanıp, bir yaşındaki bir bebeğin parmak emmesi engellenmeye çalışırsa doğal süreç bozulmuş olur. Bu da bebeğe zarar verir.
Çocuklarda Uyum Probleminin Belirtileri Nelerdir?Çocuklarda uyum problemi, aniden oluşan bir durum değildir. Problem öncesinde çocuk, davranışları ile uyum problemi yaşamak üzere olduğunu belli eder. Uyum probleminin daha öncesinde tespit edilmesi ve erken tedavi edilebilmesi için ebeveynlerin çocuklarının davranışlarına dikkat etmesi gerekir.
1.Saç Koparma: Tıp dilinde saç koparma davranışına trikotillomani denir. Çocuk, iki yaşında önce saçlarını koparıyorsa ve bu yüzden saçlarda seyreltik ortaya çıkmışsa bu gelişim bozukluğunun ve zeka geriliğinin belirtisidir. İki yaşında sonra bu durumlar yaşanıyor ise ebeveynler ile çocuk arasında iletişim problemi vardır. Özellikle annesi tarafından baskı uygulanan çocuklarda sık görülür.
2.Parmak Emme: Çocuk, iki yaşından sonra parmağını emiyorsa özgüven eksikliğini ve ebeveynler ile çocuk arasındaki problemi ifade eder. Bu psikolojik bir problemdir ve uzman desteği alınması gerekir.
3.Toprak Yeme: Tıp dilinde toprak yemeye pika adı verilmektedir. Çocuklar, çevredeki eşyalara karşı büyük bir merak duyarlar. Bu yüzden ellerine geçirdikleri eşyaları, direk ağızlarına götürürler. Bu durum, bir yaşına kadar normal karşılanır. Ancak bir yaşından sonra özellikle bahçelerde toprak yenmesi bir çocuklarda uyum problemi olarak kabul edilir. Toprak yiyen çocuk, genellikle mobilya gibi eşyaları da kemirir. Bu davranışlar, anne sütünün yeterli alınmamasının ve sevgi yetersizliğinin bir göstergesidir.
4.Tırnak Yeme: Ülkemizde en çok görülen uyum problemlerinin başında gelmektedir. Çocuklarda belli bir yaşa kadar davranış kabul edilebilir. Ancak uyum problemi konusunda tırnak yemek doğal karşılanamaz. Tırnak yemek; korkunun, kızgınlığın ve sıkıntının bir göstergesidir. Agresif çocuklarda sık rastlanır.
5.Öfke Patlaması: Tıp dilinde öfke patlamasına tempertantrum adı verilmektedir. Yetişkinlerde öfke patlamaları, bir seviyeye kadar normal karşılanabilir. Ancak bu durum çocuklar için geçerli değildir. Çünkü hayata dair bir tecrübesi olmayan, iradesi güçlenmemiş kişilerin öfke gibi duyguları beslemesi mümkün değildir. Bu durum çocuklarda uyum problemi olarak kabul edilir. Her durumda saldırganlık gösterirler. Eşyalara ya da canlılara zarar verirler. Bu durum, her istediği yerine getirilerek şımartılmış çocuklarda çok görülür.
6.Altını Kirletme ve Islatma: Çocuğun altını ıslatması ya da kirletmesi, tıpta beraber ele alınır. Enkopresis ve enuresis olarak isimlendirilir. Çocuklar iki yaşını bitirdiklerinde tuvalet eğitimleri verilir. Bu eğitim dört yaşına kadar sürebilir. Ancak dört yaşından sonra çocuğun altını kirletmesi ya da ıslatması doğal değildir. Bu durumlar, çocuklarda organik rahatsızlıkların ya da zeka geriliğinin bir göstergesidir. Ebeveynlerin boşanması ve kardeşini kıskanma gibi olaylarda sık yaşanmaktadır.
7.Yalan: Uyum problemi belirtileri arasında en tehlikeli olan belirtidir. Tedavi edilmediğinde bir alışkanlık haline gelebilir. Bu da çocuğun hayatı boyunca her konuda yalan söylemesine neden olur. Çocuk yalan söylüyorsa muhakkak psikolojik tedavi görmesi gerekir. Ebeveynler, bu konuda bir şey yapamaz. Çünkü genellikle çocukların yalan söylemesi, ebeveynlerin baskısı, hakaret etmesi ve şiddet uygulamasından dolayı olmaktadır.
8.Hırsızlık: Tıp dilinde hırsızlık, kleptomani olarak adlandırılır. Çocuklar, genellikle beş yaşına kadar oyuncaklarını kimseyle paylaşmak istemez. Eşyaları konusunda ben-merkezci olurlar. Bu doğal bir süreçtir. Ancak bu süre zarfında ebeveynler, çocuklarına başkalarının eşyalarını almama konusunda eğitim vermeleri gerekmektedir. 3-5 yaş aralığındaki çocuklar, başkalarının eşyalarını alıyorsa bu uyum problemi olarak kabul edilir. Ebeveynler bu konuda çocuklara hakaret etmemeli ya da şiddet uygulamamalıdır. Bu durumun çocuklarda uyum problemi belirtilerinden biri olduğunu bilmeli ve çözüm üretmelidir. Hırsızlık, özgüveni yetersiz çocuklarda görülmektedir. Ebeveynler, böyle bir durumda ilk olarak çocuklarını dinlemelidir.
9.Yeme Problemi: Çocukta iştahsızlık ya da yemek yerken nazlanma, uyum problemi olarak kabul edilir. Çocuklarda yemek probleminin olmasının en başlıca nedeni, annelerdir. Annelerin çocuklarına sürekli yemek yedirmesi ve kilolu çocuklarına iltifat etmesi oldukça tehlikelidir. Çocukların, kilolarında dengeli olması gelişimleri için önemlidir.
10.Uyku Bozukluğu: Uyku problemi, belirli yaşa kadar normal karşılanabilir. Özellikle doğumdan sonraki ilk aylar, ebeveynleri zorlar. Bu durum, üç ya da dört ay normal karşılanabilir. Ayrıca karı ağrısı, diş çıkarma, karnını doyuramama ya da kulak iltihabı gibi bebeklik döneminde sık görülen durumlarda uyku problemleri doğaldır. Ancak bu durumlar dışındaki tüm uyku bozuklukları, çocuklarda uyum problemi olarak kabul edilir. Genellikle annenin uyku konusunda çok titiz olmasından kaynaklanır. Anne, bebeğini uykuya zorladığında bebek uyumak istemez ve ileriki zamanlarda uyku bozukluğuna yol açar.
11.Okuldan Kaçma: Ergenlik dönemlerinde okulun son dönemleri, tüm sınıfın okuldan kaçması normaldir. Çünkü burada derslerin olmamasından dolayı eğlence amaçlanır. Ancak ilkokula giden bir çocuğun tek başına okulda kaçması bir uyum problemidir. Genellikle okul başarısı kötü olan ya da arkadaşlarıyla iletişim kurmakta zorlanan çocuklarda görülür. Okuldaki rehberlik öğretmeninden bu konuda destek almak büyük fayda sağlar.
Uyum Problemi Yaşayan Çocuklara Nasıl Davranılmalıdır?Çocuklarda uyum problemi belirtileri ile teşhis konulduğunda ilk olarak empati kurulmalıdır. Çocuğun neden böyle davranışlar sergilediği anlaşılmaya çalışılmalıdır. Özellikle ebeveynler, empati kurmalıdır. Bu durum, tedavi sürecini hızlandıracaktır.
Uyum problemi yaşayan çocuklar, genellikle ya çok saldırgan ya da içine kapanık olurlar. Bu durumlar bile işin ne kadar tehlikeli olduğunu göstermektedir. Böyle durumlarda ebeveynler, tek başına kararlar vermemelidir. Bir uzmandan destek almalı ve bu süreçte çocuklarının yanında olmalıdır.
Çocukla iletişim kurmakta çok önemlidir. Çocuğa bu durumun normal olduğu söylenmelidir. Aksi takdirde çocuğun özgüvenini tamamen kaybetmesine neden olunabilir. Son olarak gerekirse ebeveynlerde psikolojik destek almalıdır. Çocuklarda uyum problemi, oldukça yıpratıcı bir durumdur. Ebeveynlerin de kendilerini iyi hissetmesi önemlidir.