KİTAP ÖZET FORMU

Kitabın Adı :Ateşten Gömlek
Kitabın Yazarı :Halide Edip Adıvar
Yayın Evi ve Adresi :Halit Işıklıgil Kağıtçılık ve Kitapçılık - İstanbul
Basım Yılı :1954


1. Kitabın konusu: İzmirli Ayşe etrafında, Anadolu da, önce çetelerle başlayan, sonra düzenli ordu ile devam eden ve zaferle sonuçlanan Türk Kurtuluş savaşının hikâyesi anlatılır.

2. Kitabın özeti:

Romanın hemen hemen tamamı Peyami in hatıra defterinden ibarettir. Peyami, Ankarada Cebeci hastanesinde yatarken,4 teşrinisani ile 17 kanunuevvel tarihleri arasında, kırk üç gün zarfında hatırladıklarını bir deftere yazmıştır.
İzmirin işgali sırasında kocası ve oğlu Yunanlılar tarafından öldürülen Ayşe, bir İtalyan ailenin yanına sığınır; sonra da onların yardımıyla İstanbula akrabalarından olan Peyami in annesi’nin evine gelir. Hariciye kaleminde memur olan Peyami de bu evde kalmaktadır. Bir müddet sonra Gedikpaşa da başka bir eve, kendi evine taşınır.
Protesto mitingleri yapılmaktadır. İstanbul da birbirinden farklı çevrelerde, bir mücadele arzusu uyanmaktadır. Tam bu günlerde, İstanbul, İngilizler tarafından işgal edilir. İşgalciler, kendilerine muhalif olanların ileri gelenlerini sürgüne göndermeye başlar. Ayşe in evi aranır.
Ayşe, İstanbullu gençlerin gözünde İzmirin ve kurtuluşun sembolüdür. Peyami ve arkadaşı İhsan, Ayşe ile birlikte, Kuvva-yı Milliyeye katılmak üzere Anadoluya geçerler.
Peyami ile İhsan, hastabakıcılık yapan Ayşeyi içten içe sevmektedirler.
Önce Adapazarı, Geyve civarında Halife ordusuyla çarpışırlar. Çeteler de birbirleriyle kavga etmektedirler. Kimi padişah taraftarı, kimi Kuvva-yı Milliyeyi benimsemiştir. Bu arada Mehmet Çavuş aralarına katılır. Peyami de artık bir işe yaramak ve Ayşe in gözünde değer kazanmak için savaşa fiilen katılmak ister ve Mehmet Çavuştan silah kullanmayı öğrenir. Doğançaydan sonra Eskişehire giderler. Kezban da arkalarından; daha doğrusu İhsanın arkasından gider. Kezban , İhsanı, Mehmet Çavuş a Kezbanı sevmektedir. Mehmet Çavuş Peyamiyi yaralamak pahasına Kezbanı kaçırır.
Bu arada İhsan ve peyami Konya isyanını bastırmakla görevlendirilirler. Mehmet Çavuş artık karşı cephededir ve onun hazırladığı bir pusuya düşerler. İhsan Kezbanın yardımıyla pusudan kurtulur, Mehmet Çavuş yakalanıp asılır ve Kezban kayıplara karışır.
Peyami Ankaraya tayin edilir; İhsan alay kumandanı olur. Birinci ve ikinci İnönü savaşları kazanılır. Sakarya savaşı başlar. Peyami tekrar cepheye döner ve bir top mermisiyle bacaklarını kaybeder. İhsan ile Ayşe de vurulurlar. Bir çadırda yanyana iki sedye de yatmaktadırlar. Onları bir köyün küçük ve sessiz mezarlığına yanyana gömerler. Peyami "İşte İzmiri aldınız, İzmire girdiniz" diye düşünür.

Cemal de şehit düşer.

Romanın sonuna eklenen bir nottan, Peyami in Ankara Cebeci hastanesinde, kafasındaki kurşun çıkarılırken vefat ettiğini öğreniriz.

3.Kitabın ana fikri:

Hem vatanın içinde bulunduğu felâketi hem de bu felaketi yaşayan; aşkları,ihtirasları, kıskançlıkları ve vazifeleri arasında kalan insanların ruh çatışmalarını da ifade etmektedir.

4. Kitaptaki olayların ve şahısların değerlendirilmesi:

Peyami:
Romanda anlatılan olayları hatıra defterinden öğrendiğimiz bir hariciye memuru. Ayşeye duyduğu aşk yüzünden olaylara karışan ve kendini bir anda Milli Mücadele in içinde bulan bir genç.
Cemal:
Ayşe in ağabeyi. Milli mücadele in önemli subaylarından birisi. Daha o yıllarda cumhuriyetçi fikirlere sahip.
Ayşe:
İzmirin ve Kurtuluşun bir sembolü olarak görülen genç bir kadın. Kocası ve oğlu İzmirin işgali sırasında Yunanlılar tarafından öldürülünce, önce İstanbula gelir; oradan da Anadoluya geçerek Milli Mücadeleye bir hemşire olarak katılır. Cephe de, ön safhalar da hizmet görür.
İhsan:
Cemalin ve Peyami in arkadaşı. Milli Mücadeleye ilk katılanlardan birisidir. Albaylığa kadar yükselir. Ayşeyi sevmektedir. Birinci ve İkinci İnönü savaşlarına katılır. Sakarya savaşında şehit olur. Ayşe ile birlikte küçük bir köyün mezarlığına gömülürler.
Mehmet Çavuş:
Şahsi kini dolayısıyla çeteci olmuştur. Rumeli de Bulgar çeteleri ile vuruşmuş; Padişaha düşmanlığı sebebiyle Milli Mücadeleye katılmıştır. Kezbana aşık olunca, onun ardından gider. Kezbanı kaçırır. Fakat Kezban ın İhsanı sevmiş olmasını gururuna yediremeyip Kuvva-yı Milliyeden ayrılır.Bir isyan girişimi sırasında İhsan tarafından yakalanıp, asılır.
Kezban:
Anası ve Babası Yunanlılar tarafından öldürülmüş bir köylü kızı. İhsanı seviyor. Ve bu aşkın çekiciliği ile onun ardından giderek Milli Mücadeleye katılıyor. Hem kıskanç hem fedakâr bir genç kız.

5. Kitap hakkında şahsi görüşler:
Romanda teferruat boldur. Bir yolculuk olanca teferruatı ile anlatılmış. Bir cephenin bulunduğu yerden alınıp başka bir yere götürülmesi sayfalar sürüyor.

Bütün bunlara rağmen, romanın bütün kusurlarını örten bir realizm, okuyanı hayran bırakan bir dürüstlük ve inanmışlık var.

6. Kitabın yazarı hakkında bilgi:

XX. yüzyıl romancılarından(İstanbul 1884- İstanbul 9 Ocak 1964). Üsküdar Amerikan Kız Kolejini bitirdi(1901).Milli Mücadele’ye katıldı; onbaşı ve çavuş rütbeleri aldı.1939 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde İngiliz Dili ve Edebiyatı profesörlüğüne getirildi.1950-1954 döneminde İzmir milletvekili oldu.

Milli Mücadele’yi, Osmanlı Devleti’nin son dönemini, İstanbul’un mahalli hayatını aksettiren romanlar yazdı.Sinekli Bakkal romanı onun en çok okunan ve basılan romanlarımızın başında gelir.

Romanları dışındaki eserleri:
Hikaye: Harap Mâbetler(1911), Dağa Çıkan Kurt(1922), İzmir’den Bursa’ya(1922), Kubbede Kalan Hoş Sada(1938).
Hatıra: Türk’ün Ateşle İmtihanı(1962), Mor Salkımlı Ev(1963).
Tiyatro: Kenen Çobanları(1918), Maske ve Ruh(1945).