Disleksi Nedir?
Disleksi, genellikle öğrenme güçlüğü olarak bilinmektedir. Zekâ geriliği olmamasına rağmen kişinin dil, okuma ve yazma becerilerinde sorunlar yaşamasına sebep olan bir öğrenme bozukluğudur. Disleksi, bilinenin aksine öğrenme bozukluğudur. Nadir görülen bir hastalık türüdür. Disleksi hastası olan birey, sesleri tanısa dahi bunların harfler ve kelimeler ile olan bağlantısını öğrenmekte zorluk çekmektedir. Genellikle okuma bozukluğu olarak görülmektedir ve aynı zamanda dikkati ve hafızayı da etkileyebilmektedir. Bu hastalık, beynin dili işleyen bölgelerini etkilemektedir.
Disleksi hastalığı olan bireyler zekâ geriliği yaşamazlar, aksine zekâları normal bir insan ile aynıdır. Bu hastalık tedavi edilebilir ve çözüme kavuşturulabilir. Özel eğitim ile disleksi olan çocuklar çok başarılı olabilirler. Disleksi tedavi sürecinde en önemli rolü ise duygusal destek oynar. Belirli bir tedavisi olmadığı halde, erken teşhis ve gerekli müdahaleler yapıldığı takdirde iyi sonuçlar vermektedir. Disleksi tedavisi için bir yaş sınırı yoktur, destek her yaşta alınabilir.
Disleksi Kaça Ayrılır?
Disleksi yoğunluğu ve şiddeti, yaşa ve kişiye bağlı olarak değişebilmektedir. Çocuklarda geç konuşma, yeni kelimeler öğrenme konusunda zorluk çekme ve oynanan oyunlarda zorluklar yaşanması gibi durumlar görülebilmektedir. Bu semptomlar, genellikle çocukların okula ilk başladığı dönemlerde belirgin bir hale gelmektedir. Disleksinin bilinen 6 farklı türü bulunmaktadır.
Disleksi türleri;
Fonolojik Disleksi: Bu disleksi türünde görülen semptom, kişilerin kelimeleri seslendirme konusunda çektiği zorluklar olarak adlandırılmaktadır. Yaşanan sorun işitsel değil görsel işleme konusunda boy göstermektedir.
Yüzeysel Disleksi: Bu disleksi türünde kişiler kelimeleri tanımakta ve yazmakta zorluk çekmektedir.
Görsel Disleksi: Fiziksel nedenlere bağlı olarak değişen görsel problemlerden veya nörolojik nedenler neticesinde yaşanan görsel işleme bozukluğudur. Bu disleksi türünde bireyler okumada zorluk çekmektedir.
Birincil Disleksi: En yaygın görülen disleksi türüdür. Beynin serebral korteks adı verilen sol beyin kabuğu kısmında gerçekleşen işlevsel bir bozukluk olduğu bilinmektedir ve yaşın ilerlemesi ile değişmemektedir.
İkincil (Gelişimsel) Disleksi: Bu disleksi türünü yaşayan bireyler, Fetal gelişimin ilk aşamalarında beyin gelişiminin olumsuz yönde ilerlemesi sonucu oluşan problemdir. İkincil disleksi, çocuğun büyümesi ile birlikte azaldığı gözlemlenmiştir.
Travma Disleksi: Bu disleksi yetişkin veya çocuk fark etmeksizin yaşanan travma veya hastalık sebebiyle beyinde oluşan hasardan kaynaklı oluşmaktadır.
Disleksi Teşhisi
Disleksi teşhisleri tek bir test ile belirlenmemektedir. Bu konuda bir netlik belirlenmesi için dikkate alınan bazı faktörler bulunmaktadır.
1.İlgili uzman öncelikle size çocuğunuzun gelişimi, tıbbı geçmişi ve eğitim sorunları ile ilgili sorular soracaktır. Uzman ailede var olan bir sorunun olup olmadığını veya okuma güçlüğü yaşanıp yaşanmadığını bilmek isteyecektir.
2.Çocuğunuzun okuma ve dil becerisi ölçümünü yapmak için anketler yaptırabilir. Bu anketleri çocuğunuza, bakıcılarına veya öğretmenlerine yaptırabilir. Genel teşhis için ilk aşamada en önemli gözlem bu olacaktır.
3.Nörolojik testler yapılacaktır. Görme, işitme ve beyin testleri yapılarak çocuğunuzun okuma güçlüğüne sebep olan başka bir sorunun olup olmadığını tespit etmek için yapılır.
4.Çocuğunuzun ruh sağlığının tespiti için psikolojik değerlendirmeye yönelik size ve çocuğunuza sorular sorulabilir. Bu sorular sayesinde sosyal sorunların, depresyonun veya kaygının çocuğunuzun yeteneklerini ne yönde etkilediğini belirleme konusunda yardımcı olacaktır.
5. Bir okuma uzmanı tarafından çocuğunuzun okuma ve diğer becerileri için bir test yapılabilir. Bu analiz sonrasında çocuğunuzun yaşadığı sorunun boyutu tespit edilir.
Disleksi Tedavi
Disleksi hastalığı yaşayan bireylerin bu hastalığı yaşama sebebi eğer beyinde oluşan bir olumsuzluk neticesinde ise tedavi için bilinen bir yolu yoktur. Ancak erken teşhis yapmak en uygun tedavi yolunu belirleme konusunda önemli bir rol oynamaktadır. Erken teşhis, tedavi sürecindeki beklenen başarıyı arttırabilmektedir. Tedavi, çocukların okuma becerilerini sağlama konusunda oldukça önemlidir.
Eğitim Teknikleri
Disleksi, belirli eğitimler ve teknikler ile birlikte erken müdahale yapıldığında alınacak başarı o kadar iyi olur. Çocuğunuzun ruh sağlığının, okuma becerileri ve diğer becerilerinin değerlendirilmesi, bireysel bir eğitim programı oluşturmasında etkin bir rol oynar. Çocuğunuzun okuma becerilerini geliştirmek adına, işitme, görme ve dokunma yöntemlerini kullanılabilir. Örneğin duyu testi için, kayıtlı bir dersi dinletilir ve çocuğun duyduğu kelimeleri parmakla takip etmesini istemek gibi olabilir.
Ebeveynler Neler Yapabilir?
Disleksi problemi çocuk için zor olduğu gibi ebeveynler içinde oldukça zor bir durumdur. Ancak bu problemin çözülmesinde ve çocuğunuzun gelişmesinde siz ebeveynlerin büyük bir sorumluluğu bulunmaktadır. Çocuğunuzun gelişmesi ve başarılı olması için şu adımları izleyebilirsiniz:
1. Duygusal desteğinizi her zaman verin, çocuğunuzun yanında olduğunu ve bu sorunları birlikte aşacağınızı ona söyleyin. Duygusal destek, çocuğunuzun ruh sağlığını ve psikolojik sağlığını olumlu yönde etkileyerek onları motive eder.
2. Sorunu fark ettiğinizde erkenden çözüme koşun. Eğer çocuğunuzda disleksi hastalığı olduğunu düşünüyorsanız mutlaka alanında uzmanlaşmış bir sağlık görevlisi ile irtibata geçin. Yapacağınız erken müdahale, alınacak başarıyı arttırabilir.
3. Çocuğunuz ile birlikte okuma alıştırmaları yapın. Okuma pratiği yaparken birlikte yüksek sesle okuyun. Bu tedaviye erken başlamak her ne kadar iyi olsa da unutmayın ki tedavi için asla geç değildir. Çocuğunuza sık sık hikayeler okuyun ve onların bundan keyif almasını sağlayın. Sesli kitapları birlikte dinleyin ve anlamasını sağlayın.
4. Çocuğunuzun okuluna gidin ve öğretmenleriyle iletişime geçin. Siz ebeveyn olarak onların durumunu izah etmeli ve öğretmenlerin bu konuda yardımcı olmalarını sağlamalısınız.
5. Günlük okuma rutini düzenleyin, bunu çocuğunuza alıştırın ve sevdirin. Kitap okumayı sıkıcı değil onun için keyifli bir hale getirmeye çalışın. Sık sık yüksek sesle kitaplar okuyun, dinleyin. Çocuğunuzun becerileri gün geçtikçe gösterdiğiniz ilgiyle gelişecektir.
Disleksi Olan Yetişkinler Neler Yapabilir?
Disleksi hastalığı, yetişkinler için oldukça zorlayıcı olabilir. Ancak kendinizi geliştirmeniz mümkündür ve bunun peşini bırakmamalısınız. Yaşınız kaç olursa olsun, okuma ve yazma becerilerinizi geliştirmek için yardım isteyin ve tedavi olun. Okuma ve yazma hayatınızda, eğitiminizde, kariyerinizde size çok büyük katkılar sağlar. Özel eğitimler alarak mücadele edin. Sonunda başaracaksınız.
Tedavi randevunuzdan önce bir liste yapın:
• Çocuğunuzun veya bir yetişkinde görülen semptomun ilk hangi yaşlarda fark edildiği.
• Son dönemlerde yaşanan büyük bir stres, travma veya kaza gibi kişisel bilgileriniz.
• Kullanılan tüm ilaçlar, dozlarıyla birlikte not alınmalıdır.
İlgili sağlık uzmanı size sorular soracak ve bazı testler yapacaktır, bu tedavi sürecinde mücadele etmeniz ve sabırlı olmanız gerekmektedir. Disleksi, aşılması imkânsız bir hastalık değildir.
