TANIM
Lokantalarda, otel ve diğer hizmet yerlerinde yiyecek ve içecek vb. servis hizmetlerini müşteriye belirli kurallar dahilinde uygun araçlarla sunan kişidir.
A- GÖREVLER
- Yemek masalarının düzenli, temiz ve eşyalarının eksiksiz olmasını sağlar,
- Müşteriyi karşılar, oturacağı masayı tavsiye eder ve masaya kadar müşteriye refakat eder,
- Yemek listesini (mönü) müşteriye verir, mönüyle ilgili olarak müşterilerin yemek ve içecek tercihi yapmasında yardımcı olur,
- Kurallara uygun olarak servisi yapar,
- Hesabı alır,
- Müşteriyi uğurlar,
- Salonda yemek servisi öncesi ve sonrası gerekli düzenlemeleri yapar.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
- Çelik malzemeler (çatal, bıçak, kaşık vb.),
- Porselen malzemeler (tabak, fincan, vb.),
- Cam malzemeler (bardaklar),
- Kumaş malzemeler (örtü, peçete, kapak vb.),
- Diğer malzemeler (masa, sandalye, servis arabası vb.).
B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Servis elemanı olmak isteyenlerin:
- Uzun süre ayakta çalışabilecek kadar bedence sağlam ve dayanıklı,
- Dışa dönük, insanlarla iyi iletişim kurabilen, insanların istek ve duygularını anlayabilen,
- Güler yüzlü, saygılı,
- Başkalarını ikna edebilen, sabırlı,
- Görgü ve protokol kurallarını bilen,
- Dikkatli, temiz, titiz ve düzenli
kimseler olmaları gerekir.
C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Servis elemanları yiyecek ve içecek servisi yapılan mekanlarda görev yaparlar. Çalışma ortamı temiz ve düzenli, zaman zaman gürültülü ve kalabalıktır. Servis elemanları çalışırken birinci derecede insanlarla ilişki halindedir. Çalışma zamanı genellikle vardiya usulü olup, kişi haftanın bir günü izinlidir.
D- MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi Anadolu kız meslek/Anadolu meslek liseleri, kız meslek/meslek liseleri, Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezleri (METEM) ile çok programlı liselerin ağırlama ve gıda teknolojisi alanı, Servis Hizmetleri dalında ve pratik kız sanat okulları ile kız teknik olgunlaşma enstitülerinde verilmektedir.
Ayrıca bu mesleğin eğitimi, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinin Servis Bölümünde, Anadolu Kız Meslek Liselerinin "Servis Hizmetleri" dalında, Turizm Bakanlığına bağlı turizm eğitim merkezlerinde (TUREM), özel turizm meslek kurslarında, Türkiye İş Kurumunun işgücü yetiştirme kurslarında ve mesleki eğitim merkezlerinde verilmektedir.
Turizm Bakanlığına bağlı turizm eğitim merkezleri (TUREM); Arapsuyu/Antalya, Kemer/Antalya, Burdur, Balçova/İzmir, Selcuk/İzmir, Çeşme/İzmir, Ürgüp/Nevşehir, Vakfıkebir/Trabzon, Kastamonu ve Burdurda bulunmaktadır.
Türkiye İş Kurumunun işgücü yetiştirme kursları turizm elemanına ihtiyaç olduğu saptanan illerde açılmaktadır.
Çıraklık kapsamındaki meslek eğitimi; yeterli sayıda çırak müracaatı olması durumunda tüm mesleki eğitim merkezlerinde düzenlenmektedir.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Anadolu meslek/ Anadolu kız meslek liseleri Ağırlama ve Gıda Teknolojisi alanına girebilmek için ilköğretim okulu mezunu olmak ve Orta Öğretim Kurumları Öğrenci Seçme Yerleştirme Sınavında başarılı olmak, Kız meslek/meslek liseleri ile çok programlı liselere girmek için ilköğretim okulu mezunu olmak,
Pratik kız sanat okullarına girebilmek için ilköğretim çağı dışında olmak gerekmektedir. Kız teknik öğretim olgunlaşma enstitülerine girebilmek için ise ilköğretim okulu mezunu olmak gerekmektedir.
Turizm Bakanlığına bağlı Turizm Eğitim Merkezlerine (TUREM) alınacak kursiyer adaylarında aranan şartlar:
1. Yiyecek ve içecek servisi ve yiyecek üretimi bölümlerine ise en az ilköğretim (ortaokul) mezunu olmak,
2. Giriş sınavlarının yapıldığı yıl itibariyle 21 yaşından gün almamış olmak,
3. Ön büro bölümüne başvuran adaylar için, bir yabancı dil bilmek,
4. Evli olmamak.
Çıraklık eğitimine başlayabilmek için;
- En az ilköğretim okulu mezunu olmak,
- 14 yaşını doldurmuş olmak,
- Bünyesi ve sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak,
- Eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri sahibi ile çıraklık sözleşmesi imzalamak gereklidir.
EĞİTİMİN SÜRESİVE İÇERİĞİ
Mesleğin eğitimi;
Anadolu kız meslek/Anadolu meslek liselerinde eğitim süresi bir yılı yabancı dil hazırlık olmak üzere 4 yıldır. Kız meslek/meslek liseleri çok programlı liselerde 4 yıl, kız teknik öğretim olgunlaşma enstitülerinde ise 2 yıldır.
Anadolu kız meslek/Anadolu meslek liseleri ile kız meslek/meslek liseleri ve çok programlı liselerin Ağırlama ve Gıda Teknolojisi alanında öğrenim gören öğrenciler; genel kültür derslerinin yanı sıra, temel sanat eğitimi, insan ilişkileri ve iletişim, araştırma teknikleri, girişimcilik, bilgisayar, ilkyardım, temel beslenme, toplumsal sağlık, turizm, ağırlama ve gıda teknolojisi hizmet alanları, mesleki kimya, proje geliştirme, mesleki yabancı dil, yiyecek üretimi, servis gibi meslek dersleri alırlar.
- Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinin servis bölümü ile Anadolu Kız Meslek Liseleri "Servis Hizmetleri" dalında 4 yıl,
- Turizm Bakanlığına bağlı turizm eğitim merkezlerinde 7 ay,
- Özel turizm meslek kurslarında 5-6 ay,
- Türkiye İş Kurumunun işgücü yetiştirme kurslarında en fazla 6 ay,
- Mesleki eğitim merkezlerinde ise 4 yıl sürelidir.
Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek ve Anadolu Meslek/Kız Meslek Liseleri, Kız Meslek/Meslek liseleri ile çok programlı liselerin eğitimleri Ekim-Mart ayları arasında okulda teorik, Nisan-Eylül ayları arasında işletmelerde uygulamalı olarak gerçekleşmektedir.
Eğitim, teorik ve uygulamalı (otellerde, tatil köylerinde, restoranlarda, barlarda vb. yerlerde) verilir. Genelde teorik ve uygulamalı eğitim süreleri eşittir.
Eğitimde:
- Görgü kuralları ve genel kültür,
- Turizm tanımı ve çeşitleri, Turizm eğitimi, öğretimi,
- Konaklama endüstrisi, Otel işletmelerinin sınıflandırılması,
- Yeme, içme ve konaklama yerlerinin çeşitleri,
- Türkiye turizm coğrafyası,
- Mesleki ingilizce,
- Mutfak ve beslenme bilgisi,
- Genel servis bilgisi (hizmetin kapsamı, servis personelinin görev ve sorumlulukları, sağlık kuralları, çalışma güvenliği vb.),
- Servis bölümünde kullanılan malzemeler,
- Salon hazırlığı,
- Mönü (çeşitleri, içkiler, mönüye göre içki seçimi, kokteyllerin yapılması ve servisi),
- Servis teknikleri,
- Mönüdeki yiyecek grupları ve bunların servisi,
- Müşteriye servis,
- Oda servisi,
- Özellik isteyen yemeklerin servisi
öğrenilir.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
Eğitimi tamamlayan kişilere "Servis Elemanı (Garson)" unvanı ve belgesi verilir.
Anadolu kız meslek/Anadolu meslek lisesi ile Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi mezunları Anadolu Meslek Lisesi Diploması ve Teknisyen unvanı,
Kız meslek/meslek lisesi mezunları ile çok programlı lise mezunlarına Meslek Lisesi Diploması ve Teknisyen unvanı verilir.
Kız Teknik Öğretim Olgunlaşma Enstitüsünü ve Pratik Kız Sanat Okulu nu bitirenlere "Kurs Bitirme Belgesi" verilir.
Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesini bitirenlere meslek lisesi diploması verilir.
E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Günümüzde servis personelleri değişik kurum ve kuruluşlarda görev yapabilmektedirler.
Buna göre çalışma alanları;
I- Otellerdeki servis bölümleri;
a) Restaurant
b) Kahvaltı salonu
c) Teras
d) Oda servisi
e) Ziyafet salonu
f) Toplantı (seminer) salonu
g) Lobby
h) Havuz servisi
i) ı) Gece kulubü
j) Diskotek
k) Bar
American bar
Servis bar
Snack bar
Vitamin bar
Dans bar
Roof bar
Restaurant bar gibi
II- Lokantalar (restaurantlar)
III- Pansiyonlar
IV- Misafirhaneler (konukevleri)
V- Moteller
VI- Campingler
VII- Tatil köyleri,
VIII- Yatlardır.
Kendi bilgi ve becerileri yeterli olduğu sürece özellikle turizm sektörünün gelişmesine paralel olarak bu meslek elemanlarına ihtiyaç vardır.
Bu meslekte yetişmiş, nitelikli, yabancı dil bilen elemanların iş bulma sorunları hemen hemen hiç yoktur. Yiyecek içecek sunumunda, otomasyona gidilemediği için, garsonluk geçerliliğini korumakta ve bu meslekte eleman ihtiyacı her zaman olmaktadır. Ancak, iş bulma durumu mevsimlik değişim göstermektedir. Yaz aylarında bu meslek elemanlarına olan ihtiyaç artarken kış aylarında azalmaktadır.
F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
- Anadolu otelcilik ve turizm meslek liseleri ile Anadolu meslek liselerinin bünyesinde pansiyon bulunanları kazanan öğrenciler sınavda aldıkları puana göre yapılacak sıralama ile parasız yatılılık şartlarını taşımaları ve pansiyonlarda boş kontenjan bulunması halinde parasız yatılılık haklarından yararlanabilirler. Ayrıca, staj süresince asgari ücretin %60ından az olmamak üzere ücret alırlar. Hastalık, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı sigorta edilirler, sigorta primleri devlet tarafından ödenir. Eğitimleri süresince muayene ve tedavi giderleri Sosyal Sigortalar Kurumunca karşılanır.
- Anadolu kız meslek liselerinde öğrenciler işletmelerde pratik eğitimleri sırasında asgari ücretin % 30undan az olmamak üzere ücret alırlar.
- Turizm eğitim merkezlerinde (Turizm Bakanlığına bağlı) öğrencilere ücretsiz öğle yemeği verilir. Ayrıca, ücretsiz olarak yatılı kalma olanağı vardır. Yatılı öğrencilerin sabah, öğle ve akşam yemekleri de ücretsizdir. Uygulamalı eğitim süresince, çok olmamakla birlikte ücret alırlar, ancak işletme için ücret ödeme zorunluluğu yoktur.
- Özel turizm meslek kurslarındaki staj süresince de durum hemen hemen aynıdır. Ancak bu kurslara öğrenci ücret ödemek zorundadır.
- Türkiye İş Kurumu işgücü yetiştirme kurslarında eğitim ücretsizdir. Ayrıca, kursiyerlere kurs süresince zorunlu giderlerini karşılamaları için, her fiili kurs günü için her yıl yeniden belirlenen miktarda günlük maddi yardım sağlanır. Kursun ortaklaşa açıldığı firma kursiyere ücret ödeme zorunluluğunda olmayıp, ödeyecekse bunu kendisi belirler, bir rakam vermek mümkün değildir.
- 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu gereğince uygulamalı eğitim sırasında işletmelerde beceri eğitimi gören öğrenciler asgari ücretin %30undan az olmamak üzere ücret alır. Hastalık, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı sigorta edilir. Primler devlet tarafından ödenir. Eğitim süresince muayene ve tedavi masrafları, Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından karşılanır. Ayrıca, işletmenin diğer sosyal yardımlarından yararlanır. (Yemek, servis vb.)
F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SONRASI
Garson olarak çalışan kişilerin çalıştıkları sektörün özelliğine göre aldıkları ücret değişken olabilmektedir.
- Kamu kuruluşlarının sosyal tesislerinde (İller Bankası, Öğretmen evi gibi) işçi statüsünde çalışan garsonlar işe ilk girişte asgari ücret düzeyinde maaş alırlarken, bir-iki ay sonra toplu sözleşme hükümlerine göre maaşları asgari ücretin 2-3 katına kadar çıkabilmektedir.
- Özel işyerlerinde (otel, motel, lokanta vb.) servis elemanı olarak çalışanların aldıkları ücretler için kesin rakamlar vermek güçtür. İşyerinin büyüklüğü de ücretleri farklılaştırmaktadır. Kişinin mesleğinde gösterdiği performans da bu ücretleri yükseltebilmektedir. Ayrıca, bahşişlerden gelen kazanç, yerine göre azımsanamayacak kadar yüklü olabilmektedir.
G- MESLEKTE İLERLEME
- Meslekte ilerleme ve yükselme, çalışarak ve deneyimle gerçekleşebilmektedir,
- Kişisel gayret ve başarıyla şef garsonluğa kadar yükselebilir,
- Bar, ziyafet, yiyecek-içecek servisi, cost (maliyet) kontrol konularında uzmanlaşma olabilir,
- Bir servis elemanı, yiyecek-içecek müdürlüğüne kadar yükselebilir.
- Meslek liselerinin Servis bölümü ile Servis Hizmetleri bölümünden mezun olanlar, istedikleri taktirde, Turizm ve Otel İşletmeciliği, Turizm ve Seyahat İşletmeciliği, Aşçılık, Hazır Yemek ve Aşçılık, Gastronomi ve Mutfak Sanatları ön lisans programlarına sınavsız geçiş için başvurabilirler. Gereken koşullara sahip oldukları takdirde yerleştirilebilirler.
- Ayrıca Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinin servis bölümü ile Anadolu Kız Meslek Liselerinin "Servis Hizmetleri" dalından mezun olanlar, ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavına (ÖSS) girip başarılı olmaları ve Aile Ekonomisi ve Beslenme Öğretmenliği, Aile ve Tüketici Bilimleri Öğretmenliği, Konaklama İşletmeciliği (Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Y.O) Konaklama İşletmeciliği Öğretmenliği, Seyahat İşletmeciliği (Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Y.O), Seyahat İşletmeciliği ve Turizm Rehberliği (Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Y.O), Turizm İşletmeciliği ( Uygulamalı Bilimler Y.O.), Turizm ve Otelcilik (Uygulamalı Bilimler Y.O.), Turizm ve Otelcilik (Yabancı Diller Y.O), Turist Rehberliği (Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Y.O), Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik (Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Y.O), Turizm ve Otel İşletmeciliği (Uygulamalı Teknoloji ve İşletmecilik Y.O), Turizm ve Otel İşletmeciliği (Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Y.O), Turizm ve Otelcilik (Bilgisayar ve Turizm Y.O), Turizm ve Rehberlik (Uygulamalı Bilimler Y.O.) lisans programlarını tercih etmeleri durumunda ek puan almaları nedeniyle diğer bölümlerden mezun olanlara göre öncelikle yerleştirilmektedir.
BENZER MESLEKLER
- Komi,
- Barmen,
- Kamarot.