TANIM
Yolcu veya yük taşıyan elektrikli, dizel veya buharlı demiryolu lokomotiflerinin sürücülük görevlerini yapan kişidir.
A- GÖREVLER
- Lokomotifin mekanik aksamını yağlar ve gerekli güvenlik önlemlerini alır,
- Lokomotifi çalıştırır ve yol boyunca hareket emirlerine, tarifelere, işaretçinin ve diğer demiryolu personelinin vereceği sinyallere uyar ve trenin hareketlerini kontrol eder,
- Lokomotifte görev yapan diğer çalışanları denetler,
- Seyahat sırasında ufak tamir ve ayar işlerini yapar,
- Yolculuk bittikten sonra rapor tutar ve ilgili defterleri (vukuat defteri vb.) doldurur.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
- Lokomotif (Buharlı, Dizel, Elektrikli, Dizel-Elektrikli),
- Telsiz,
- Hareket modelleri,
- Tornavida, pense, anahtar takımları, çeşitli avadanlıklar,
- Vukuat defteri (ortaya çıkan sorunların yazıldığı defter).
B- MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Makinist olmak isteyenlerin;
- Göz-el ve ayaklarını eşgüdüm halinde kullanabilen,
- Uyarıcılara çok çabuk tepki verebilen,
- Belli bir anda bir çok şeyi algılayabilen,
- Dikkatli, sorumlu, soğukkanlı,
- Renkleri ayırdedebilen,
- Bedence sağlam, ruh sağlığı yerinde,
- Makinelerle uğraşmaktan hoşlanan ve mekanik yeteneği olan
kimseler olmaları gerekir.
Sakatlık ve renk körlüğü, mesleğin yürütülmesini engelleyen durumlardır.
C- ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Makinistler demiryolu ulaşım alanında görev yaptıkları için devamlı seyahat etmek zorundadırlar. Makinistler gece gündüz, hafta sonu veya bayramlarda işbaşında olmak ve sürekli oturarak lokomotifi idare etmek durumundadırlar. Ender de olsa, tren kazalarına uğramaları söz konusu olabilir. Hareket memuru, tren şefi, makasçı ve lokomotif çalışanlarıyla iletişim halindedirler.
D- MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Makinistlik mesleğinin eğitimi TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğüne bağlı hizmet-içi eğitim merkezleri ile Eskişehir de bulunan TCDD Meslek Lisesinde yapılmakta iken, söz konusu okul artık öğrenci almadığından endüstri meslek lisesi mezunları alınarak hizmet-içi eğitimle yetiştirilmektedir.
MESLEK EĞİTİMİNE
GİRİŞ KOŞULLARI
- Meslek eğitimi için en az ilköğretim okulu mezunu olma şartı aranır.
- Ayrıca TCDD Hastanelerinden sağlam heyet raporu almak gerekmektedir. (Konuşma, görme ve işitme özrü, vücut yapısında herhangi bir bozukluk vb. özürler mesleğin eğitimine girmeye engeldir.)
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğünde makinist mesleğinin eğitimi; TCDD Meslek Lisesi mezunu için 18 ay, endüstri meslek lisesi mezunları için 3 4 yıldır.
Endüstri meslek lisesi mezunu olup da, TCDD İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından açılan makinist yardımcısı sınavına giren ve başarılı olanların, hizmet-içi eğitim ve kurslara katılmak suretiyle de makinist olabilme olanağı vardır. Bunun için 3 ay teorik çalışma, ayrıca yardımcı makinist olarak bröve ehliyet alıncaya kadar staj çalışması yapılır. Staj sonunda yapılacak sınavda başarılı olanlara makinist ehliyeti verilir.
Hizmet-içi eğitimde;
- Lokomotiflerin tipleri, numaralandırılması, ana aksamlarının tanınması,
- Lokomotifin çalıştırılması için makinist tarafından yapılması gereken işlemler,
- Yolda ve manevra hizmetlerinde yapılması gereken işlemler,
- Varışlarda lokomotif üzerinde yapılması gereken işlemler,
- Lokomotiflerin özel çalışma yöntemleri (Sofaj kablolarının bağlanması, lokomotiflerin çift olarak bağlanma şekilleri, lokomotiflerin soğuk olarak sevki, dizel motorunun el ile müdahale edilerek durdurulması, tahliye muslukları ve seviye göstergeleri ile cihazların yerleştirilmesi vb.),
- Demiryolu trafiğinin merkezden idare talimatları (TMİ),
- Demiryolu trafiğinin merkezden kontrol sistemi (CTC),
- TCDD işaret yönetmeliği sinyalleri ve lambaları,
- Motor eğitimi, elektrik vagon bilgisi,
- Elektrikli, dizel ve diğer tip elektrik sistemleri,
- Rapor tutma teknikleri, kullanılan defterleri (vukuat defteri vb.) doldurma şekilleri,
- Yolculuk sırasında meydana gelebilecek kazalara karşı alınacak tedbirler gibi konularda kuramsal ve uygulamalı eğitim verilir.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
Eğitimlerini tamamlayan öğrenciler "Makinist adayı" olarak mezun olurlar.
E- ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Meslek elemanları, ağırlıklı olarak TC Devlet Demiryolları ile şeker fabrikaları, demir çelik fabrikaları, şehir-içi raylı sistem yolcu taşımacılığında çalışabilirler.
Demiryolu taşımacılığında, buharlı lokomotiflerden dizel lokomotife ve dizel-elektrikli lokomotife daha sonra da tesisatı olan demiryollarında elektrikli lokomotife geçiş yapılmıştır. Teknolojinin gelişmesine paralel olarak bazı ülkelerde bilgisayarlı lokomotiflerin kullanıldığı görülmektedir.
Artan nüfus beraberinde kitle taşımacılığı sorununu da getirmektedir. Kitle taşımacılığının en ekonomik ve güvenli araçlarından birisi de trendir. Ülkemizde demiryolu ile yük ya da yolcu taşımacılığının istenilen seviyede olduğu söylenemez. Bir ülkenin gelişmesi için demiryolu taşımacılığı çok önemli olduğuna göre ülkemizde de bu alanda önemli atakların yapılması bir zorunluluk olmaktadır. Demiryollarının gelişmesi ve modernleştirilmesi demek, aynı zamanda daha fazla makinistin çalışması demektir.
F- EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
TCDD Genel Müdürlüğü bünyesinde yapılan hizmet-içi eğitimde, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun meslek lisesi mezunları için öngördüğü derece ve kademeden aylık ücret verilmektedir.
EĞİTİM SONRASI
Makinist olarak göreve başlayanların atamaları kadrolu ya da sözleşmeli personel şeklinde yapılır,
Kadrolu olarak ataması yapılanlar 12. derecenin 2. kademesinden göreve başlayıp özel tazminatları ile birlikte brüt olarak asgari ücretin iki katı civarında aylık ücret almaktadırlar. Ayrıca yola gittikleri zaman fazla mesai ve kilometre tazminatı adı altında ek ücretler de almaktadırlar. Bu miktarlar maaş katsayısı ve kıdeme göre artmaktadır.
Sözleşmeli olarak çalışanlar ise net asgari ücretin 4-5 katı arasında değişen miktarlarda aylık ücret almaktadırlar.
G- MESLEKTE İLERLEME
Yeni mezun olmuş TCDD Meslek Lisesi mezunu ile açıktan sınavla alınan endüstri meslek lisesi mezunları makinist yardımcısı olarak göreve başlarlar. Belirli bir süre hizmet-içi eğitimden sonra makinist unvanı alırlar.
Makinist olarak diploma (Brove) alanlar kurslara devam etmek suretiyle baş makinist olabilirler.
BENZER MESLEKLER
- Şoför (Genel),
- Gemi Kaptanı,
- Pilot.