LGSde neler oluyor: Puanlar, yüzdelik dilimler.Liseye Geçiş Sistemi (LGS) kapsamında ortaöğretim kurumları için tercihler geçtiğimiz 2 Temmuz’da başladı. Tercihler e-okul üzerinden yapılıyor. Veli isterse kendisi tercih listesini oluşturabilir. Ama bu tercih listesinin mutlaka bir okuldan onaylatılması gerekiyor. Onaylayacak okul herhangi bir ortaokul olabilir, mutlaka kendi okulunuz olması gerekmiyor.
LGS’DE NELER OLUYOR: PUANLAR, YÜZDELİK DİLİMLEREvet, yazımızın başlığını “LGS’de neler oluyor?” diye koyduk. Çünkü son iki gündür puan hesaplamasıyla ilgili tartışmalar sürüyor. LGS puanları sınava yabancı dil Almanca ve Fransızcadan giren öğrenciler için tekrar hesaplandı. Bu öğrencilerin yüzdelik dilimleri yükseldi. Puanları da 6 ile 8.5 puan arttı.
AZINLIK OKULLARI ÖĞRENCİLERİ İÇİN DE SÜRÜYORDil puanında yaşanan benzer sorun azınlık okullarında okuyan öğrenciler için de din sınavında geçerli. Dil’deki sorunu din’deki öğrenciler de yaşıyor. Onlarla ilgili nasıl bir gelişme olacak göreceğiz.
YÜZDELİK DİLİMLER KALDIRDI
Sınavla öğrenci alan liseler için bakanlık tercihlerin başladığı 2 Temmuz’da bu okulların yüzdelik dilimlerini yayımladı. Birkaç saat sonra da çekti. Ama bakanlık yayımladığında biz de bu listeleri indirdik.
YÜZDELİK DİLİMLER TABLOSUNU NASIL BULURSUNUZ?
Bu tabloları blog içinde Sınavla öğrenci alan Anadolu liseleri yüzdelik dilimleri ve Sınavla öğrenci alan fen ve sosyal bilimler liseleri yüzdelik dilimleri diye aradığınızda bu listelere ulaşabilirsiniz. Ayrıca yazının sonunda da bu yüzdelik dilimlere ulaşabileceğiniz linkleri vereceğim.
SADECE PROJE OKULLAR İÇİN GERİ GELDİ
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) yüzdelik dilimleri kaldırdıktan sonra sadece okulların kontenjanlarını gösteren tabloları açtı. Eleştiriler üzerine de bu kez yine yüzdelik dilim koydu. Ama sadece proje okulların yüzdelik dilimleri. Ama bu okulların tercihlerinde çok değişiklik olmaz.
Tüm okulların yüzdelik dilimlerini koymama gerekçesini de bakanlık “yanlış yorumlamalara neden oluyor” diye açıkladı. Açıklamada şöyle denildi:
“Bu yıl yerleştirme sisteminin ve puanlamalarının oluşmasındaki farklılıklardan dolayı yayınlanan yüzdelik dilimler tercih yapacak öğrenciler arasında yanlış yorumlamalara sebep olmuştur.”
NEDEN SADECE PROJE OKULLAR YÜZDESİBu nedenle de proje okulların listesini yayımladığını söyleyerek, şu uyarıyı da yaptı.
“Yayımlanan listeler rehberlik amaçlı olup, okullara yerleşmede kesin belirleyici değildir. Bu nedenle ilgililer açısından hukuki bir hak ortaya çıkarmaz. Öğrenci ve velilerimizin bu kapsamda değerlendirme yapması daha sağlıklı olacaktır.”
LGS TERCİHLERİNDE YÜZDELİK DİLİMLERİ NASIL KULLANACAĞIZ?Peki asıl sorunumuza dönelim: Tercih yaparken yüzdelik dilimleri nasıl kullanacağız?
Puanlar açıklandığından bu yana yüzdelik dilimleri nasıl kullanacağınıza ilişkin farklı kurumlardan rehberlik uzmanları hatta istatistikçilerle görüştük. Nasıl doğru bir yönlendirme olacağına ilişkin konuştuk. Hiçbiri kesin bir şey söylemek istemiyor.
YÜZDE 5 İÇİNDE DEĞİŞİKLİK OLMAZGörüştüğümüz uzmanlar ilk yüzde 5’lik dilimde çok değişiklik olmayacağı görüşünde. Ancak kesin olan şu var, hem yerel yerleştirme hem de sınavla öğrenci alan okullar için bu yıl “kesin kazanırsın” ya da “kesin yerleşemezsin” diye bir yaklaşım söz konusu değil. Çünkü hem sınav sisteminin değişmesi hem de tercihlerin geçen yıla göre daha karmaşık olmasından dolayı hiç biri hazırladıkları listelerde bunu söyleyemiyorlar.
Ama yine de önerilerini aldık. Öncelikle yerel yerleştirme tercihi yapmadan sınavla öğrenci alan okulları seçemiyorsunuz. Burada 5 tercih hakkı var. 3’ünü kendi kayıt alanınızdan seçeceksiniz. Diğer ikisini de eğer çıkarsa komşu kayıt alanı ve diğerlerinden.
Ama komşu kayıt alanında birçok kişi için sadece meslek lisesi çıkıyor, diğer alanda da çoğunda okul çıkmıyor.
OKUL TÜRÜ VE İL SINIRLAMASI YOKYerel yerleştirmeden sonra sınavla öğrenci alan okulların tercihlerini yapacaksınız burada strateji çok önemli. Çünkü tercih sayınız çok az, ikisi için de 5 tane. Yerel yerleştirmede hem okul türü hem de alanla ilgili sınırlısınız. Ama sınavla öğrenci alan okullar için bir okul türü sınırlaması yok. İsterseniz tümünü Anadolu, fen ya da sosyal bilimler listesinden yapabilirsiniz. Aynı şekilde bulunduğunuz kentten de tercih yapmak zorunda değilsiniz. İsterseniz başka kentlerden de okul tercihleri yapabileceksiniz. Ama unutmamamız gereken nokta geçen yıla göre sınava gören öğrenci sayısı azaldı ama okulların da sayısı dolayısıyla kontenjanı azaldı.
Sizlerle tercihlerle ilgili iki yorumu paylaşacağım.
FEN BİLİMLERİ REHBERLİK UZMANLARI NE DİYOR?Fen Bilimleri Eğitim Kurumları Rehberlik uzmanlarının yüzdelik dilimlerle ilgili önerisini vereceğim. Öğrencinin sınavla öğrenci alan okullar için tercih hakkı 5 tane. Çok az. Bu da sorun olacak. İlk yüzde 5 arasında çok değişiklik olmaz.
Tamamen stratejik bir plan uygulanması gerekiyor. Biz formülümü şu şekilde açıklıyoruz. Bunu da örnek üzerinden bir tercihte şöyle açıklayabiliriz.
BİRİNCİ TERCİH NASIL SEÇİLMELİ?Yüzde 10’luk dilimdeki bir öğrenci ilk tercihini kendi diliminin 2 ya da 3 fazlasından yani yüzde 7-8’lik dilimden yapabilir. Ama çok ısrar ederseniz o tercihi biraz daha üstten de yapabilirsiniz.
İKİNCİ TERCİH NASIL OLMALI?Ama 2’inci tercih yüzde 9’luk dilimden seçilmeli.
ÜÇÜNCÜ TERCİH İÇİN HANGİ DİLİM?3’üncü tercihin yüzde 10’luk dilimden seçmek gerek
DÖRDÜNCÜ TERCİH HANGİ DİLİMDEN SEÇİLMELİ?Dördüncü tercih de yüzde 11-12’lik dilimden olması gerekiyor.
SON TERCİHTE NE KADAR ALTA İNECEKSİNİZ?Buradaki sorun ne kadar alta ineceksiniz. Yani son tercihinizi kaçlık dilimden yapacaksınız? Yani son tercihini yüzde kaçlık dilimden yazacağımız. Rehberlik Birimi olarak önerimiz yüzde 10’ luk dilimdeki bir öğrenciye yüzde 18’ den okul yazmak. Hatta garantilemek için yüzde 20’ den bir okul yazmak. Tekrar vurguluyoruz, bu yıl net tahmin mümkün değil. Biz de bu şekilde daha garanti bir liste yapmış oluyoruz.
ÖZEL OKUL İLGİSİ NASIL ETKİ YAPAR?Bu yıl özel okullara çok ilgi var. Özel okullara kayıt fazla olacağı için Anadolu Liselerinin yüzdelik dilimlerinin yüzde 1-2 kadar belki daha çok gerileme ihtimali de olabilir. Yani yüzde 10’dan alan bir okul yüzde 11-12 ye gerileyebilir.
İKİNCİ ÖNERİ EĞİTİMCİ CEM GÜLAN’DANBirlikte çalıştığımız bir başka isim de Türkiye Özel Okullar Derneği eski Başkanı Cem Gülan oldu. Bu çalışmayı yaparken de okulların kontenjanlarını, geçen yıl sınava giren öğrenci sayılarını, yüzdelik dilimlerini inceledik.
İşte bu çalışmadan çıkan sonuca göre LGS ile öğrenci alacak okulları tercih ederken dikkat etmeniz gereken noktalar:
ÖĞRENCİ SAYISI DEĞİŞTİ
Geçen yıl TEOG sınavlarına 1 milyon 170 bin öğrenci girerken, bu yıl sınava giren öğrenci sayısı yalnızca 971 bin 657 oldu. Bu yıl hesaplamaları yaparken bu sayı etkili olacak. Geçen yıl yüzde 2lik dilimden alan bir okul 23 bin 400 öğrenciye kadar indi.
Bu yıl tüm okullar TEOGda olduğu gibi sınavla öğrenci almadıkları için geçen yılın yüzdelik dilimlerini tüm okullar için bire bir kullanmak çok sağlıklı olmayacak. Bu yüzden yüzdelik dilimler arasında farklı yöntemleri kullanmak gerekiyor. Sınava giren öğrenci sayısında yüzde 20 oranında bir azalma olmasına rağmen, kontenjanların azalması tercihlerde dezavantajlı bir durum yaratıyor.
İlk yüzde 5lik dilimde olan öğrenciler okulların yüzdelik dilimlerini 1.1 katsayı ile çarpıp, geçen yılın yüzdelik dilimlerine bakarak tercih yapabilirler.
Bu öğrenciler de yine dikkatli olmalı. Çünkü 2017 listesinde ilk yüzde 5lik dilimden öğrenci alan İstanbul Anadolu liselerinin toplam kontenjanı 5 bin 150 iken bu yıl kontenjan 4 bin 510e düştü.
Yani geçen yıla göre ilk yüzdelik 5 diliminden öğrenci alan okulların kontenjanı yüzde 12.5 azaldı.
Burada şu örneği verebiliriz.
Eğer yüzdelik diliminiz 1.5 ise önceki yıl 1.2 yüzdelik dilimden alan okulu 1.2yi 1.1 ile çarparak, 1.32yi bulabilirsiniz.
Bu yıl için de bu okulun 1.25 ile 1.35 arasında yüzdelik dilimden öğrenci alacağını söyleyebiliriz.
Yüzde 5 ile yüzde 10 arası dilime baktığımızda Anadolu liselerinin toplam kontenjanının 6 bin 562 iken 4 bin 290 oldu. Burada da yaklaşık yüzde 35lik bir azalma söz konusu.
Bu yüzdelik aralığında tercih yapacak öğrenciler daha da dikkatli olmalı. Çünkü buradaki dilimden öğrenci alan okul sayısı azaldı. Bu okullar daha yüksek yüzdelik dilimden de öğrenci alabilir. Örneğin yüzde 7lik dilimden öğrenci alan okullar yüzde 6.5 ve 6 diliminden de öğrenci alabilir.
Yüzde 10 ile yüzde 13 arasındaki okulların aldığı öğrenci sayısı geçen yıl 4 bin 318 iken bu yıl sayıları 1740a düştü. Yani yüzde 60lık bir azalma var. Bu öğrenciler çok dikkatli olmalı.
Örneğin yüzde 12lik dilimdeki öğrenciler tercihlerin en altındaki 2-3 okuldan yani yüzde 20-29 yüzdelik dilimden almış olanlardan okul yazsalar iyi olur. Son tercihe de eğer evlerine uzak değilse gidebilecekleri en son okulu yazsınlar.
Bu dilimin altında öğrenci alan Anadolu liselerinin yaklaşık yüzde 93ü ise sınavla öğrenci alan okullar listesinin dışına çıktı. Bu dilimler ile bunların altındaki öğrencilerin sınavla öğrenci alacak okullara yerleşmeme olasılığı söz konusu. Bu öğrenciler büyük ihtimalle yerel yerleştirmeye kalabileceklerini dikkate almalı.
TERCİHLERİN AZALMASI NASIL ETKİ YAPACAK?
TEOG döneminde öğrencinin 15 tercih hakkı vardı. Bu yüzden de tercihlerinde ilk 2-3 okulu kendi diliminin üzerinde olan ve gitmeyi çok istediği okula ayırabiliyordu. 8-9 tercihini de kendi dilimine uygun okuldan yapabiliyordu. Son tercihler için de oldukça düşük dilimlerden okul yazarak, kendilerini garantiye alıyordu. Ama bu yıl tercih hakkı yalnızca 5 ve üstelik de kontenjanlar azalmış durumda. Bu yüzden çok dikkatli olmak gerekiyor.
TERCİHLERİNİZİ YAPARKEN NELERE DİKKAT ETMELİSİNİZ?
-Okulların kontenjanlarının geçen yıla göre ne kadar azaldığını dikkate alın.
- Yüzde 5lik dilimden öğrenci alan okullarda çok fazla değişiklik olmaz ama bu dilimin altında kalan okullarda sadece 2017 yüzdelik dilimlerini dikkate alarak tercih listesi yapmak hatalı olur.
-Yüzde 5lik dilimdeki okulların bile kontenjanları azalmış durumda, diğer dilimlerde bu azalma çok daha yüksek.
Cem Gülan önerilerini şöyle sıralıyor:
1. Birinci tercihinizi ayağı daha yere basan hayallerinize, sonraki üç tercihi diliminizi, yukarıda yazılan uyarılara göre gözden geçirilmiş şekilde düşüneceğiniz dilimlere ve son tercihinizi ciddi anlamda dışarıda kalmamanızı sağlayacak bir tercihe ayırmanız tavsiye edilir.
2. İlk yüzde 5lik dilimde yer alan öğrenciler biraz daha rahat tercih yaparken sonraki dilimlerde yer alan öğrencilerin çok daha dikkatli davranmaları önemlidir.
3. Yüzde 13lük dilimden sonra yer alan öğrenciler büyük ihtimalle yerel yerleştirmeye kalacaklarını düşünerek tercih tablolarını oluşturmaya önem vermelidir.
4. Bu İstanbul Anadolu liselerine göre yapılmıştır. Fen liseleri ve Sosyal Bilimler liselerinde hareketlilik sadece kontenjana ve yeni açılan okul olup olmadığına göre değerlendirilebilir. Diğer okul türlerini düşünen öğrencilerde benzer mantıkla listeleri incelemelidir.
Pervin Kaplan