Türkiye’nin Yönetim Yapısı

YÖNETİMİN ÖZÜ

• Devlet, toplum yararına çalışan, toplum içerisinde ilişkileri düzenleyen, toplumun uyacağı kuralları koyan ve halkını iç ve dış tehditlere karşı koruyan düzene denir .  Anayasamıza göre egemenliğin sahibi Türk milletidir. Millet, egemenlik hakkını Anaya­sanın koyduğu esaslara göre yasama, yürütme ve yargı organları eliyle kullanır.
• Türkiye Cumhuriyeti Devletinde, yasama TBMM, yürütme hükümet, yargı ise bağımsız mahkemeler tarafından yapılır. Bu faaliyetlerin ayrı ayrı organlar tarafından yerine getirilmesine “Güçler Ayrılığı İlkesi” denir.

YASAMA

• Millet, kendi hâkimiyetine dayanarak ka­nun yapma yetkisini kabul ettiği bir organa verir. Anayasamıza göre, yasama organı TBMM’dir. Bu yetki devredilemez. TBMM genel oyla se­çilen 550 milletvekilinden oluşur.

TBMM’nin Görevleri

•  Kanun koymak, değiştirmek ve kaldır­mak.

• Bakanları denetlemek,

• Para basılmasına karar vermek,

• Cumhurbaşkanını seçmek,

• Savaş ilanına karar vermek,

• Uluslararası antlaşmaları  onaylamak.

• Bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüş­mek ve kabul etmek,

• Genel ve özel af ilanına karar vermek

• TBMM, seçimlerin yenilenmesine karar vermek.

Türkiye Büyük Millet Meclisi ,hükümetin yaptığı işleri meclis araştırması, meclis soruş­turması ve gensoru yollarıyla denetler. Yapılan işlerde yetkiyi kötüye kullanma ya da yasalara ay­kırı bir durum bulunduğunda meclis, hükümeti “güvenoyu vermemek” yoluyla düşürebilir

Bir Yasa TBMM’den Nasıl Çıkar?(Kanun Nasıl Yapılır ?)

• Hukuk, devletçe konulan ve toplum haya­tını düzenleyen kurallar bütünüdür. Hukuk devle­ti ise yönetimde hukuk kurallarının üstün tutuldu­ğu herkese eşit haklar verilen devleti ifade eder.
• Hukuk devletinde kurumlar yetkilerini hu­kuk kurallarından alır. Bu nedenle hukuk kuralla­rının milleti temsil eden milletvekilleri tarafından halkın yararı gözetilerek eşitlik ilkesiyle çıkarılma­sı gerekir.
• Devletin ve toplumun devamını sağlayan hukuk kuralları, herkes tarafından benimsenmesi ve geçerli olması amacıyla birçok kuruluş tarafın­dan denetlenebilir ve düzenlenebilir.
• Yasalar toplumun ihtiyaçları doğrultusun­da hazırlanır. İlgili komisyonlarda incelenir ve anayasaya olan uygunluğu tespit edilir. Üzerinde gerekli incelemeler yapılan yasa TBMM Genel Kuruluna sunulur. Milletvekillerinin oy çokluğu ile kabul edi­len yasa daha sonra cumhurbaşkanının onayına sunulur. Kabul edilirse resmî gazetede yayınlana­rak yürürlüğe girer. Cumhurbaşkanı tarafından kabul edilmez ise tekrar TBMM’ye gönderilir (Ve­to yetkisi).
• Cumhurbaşkanı veto yetkisine rağmen ikinci defada kanunu onaylamak zorunda kalırsa kanunun iptali için Anayasa Mahkemesine başvu­rabilir.

YÜRÜTME

Yürütme kanunları uygulama yetkisidir. Bu yetki ülkemizde anayasaya uygun olarak Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kuruluna verilmiştir.

Cumhurbaşkanı

Cumhurbaşkanı devletin başıdır. Bu sıfat­la Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliği­ni temsil eder. Anayasanın uygulanmasını, devlet kurumlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gö­zetir.

Bazı Görevleri

1.  Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni gerektiğin­de toplantıya çağırmak,

2.  Yasaları yayımlamak,

3.  Yasaları yeniden görüşülmek üzere Tür­kiye Büyük Millet Meclisi’ne geri göndermek (Ve­to yetkisi),

4.  Anayasa değişikliklerine ilişkin yasaları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunmak,

5.  Yasaların, anayasaya biçim ya da esas yönünden aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açmak,

6.  Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin yenilenmesine karar vermek,

7.  Başbakanı atamak ve istifasını kabul et­mek,

8.  Türkiye Cumhuriyeti’ne gönderilecek ya­bancı devlet temsilcilerini kabul etmek,

9.  Uluslararası anlaşmaları onaylamak ve yayımlamak,

10.  Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetleri‘nin Başkomutanlığını temsil et­mek,

11.  Millî Güvenlik Kurulunu toplantıya çağır­mak,

12.  Üniversite rektörlerini seçmektir.

Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması durumunda da yenisi seçilinceye kadar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, cumhurbaşkanlığı­na vekillik eder ve cumhurbaşkanına ilişkin yetki­leri kullanır.

NOT: CUMHURBAŞKANLARIMIZ

1. Mustafa Kemal Atatürk

2 İsmet İnönü

3. Celal Bayar

4. Cemal Gürsel

5. Cevdet Sunay

6. Fahri Korutürk

7  Kenan Evren

8 Turgut Özal

9. Süleyman Demirel

10. Ahmet Necdet Sezer

11. Abdullah Gül

Bakanlar Kurulu

• Bakanlar Kurulunun diğer adı hükümettir. Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan olu­şur. Başbakan TBMM üyeleri arasından cumhur­başkanı tarafından atanır. Bakanlar başbakan tarafından belirlenir ve atamaları cum­hurbaşkanının onayına sunulur. Bakan atamasın­da meclis dışından bir kişi de seçilebilir.
• Hükümet, vatandaşların temel hak ve öz­gürlüklerini kullanabilmesi için yasaların işlemesi­ni sağlar.

Bakanlar Kurulunun Bazı Görevleri

• •  Vatandaşa iş olanağı sağlamak (fabri­kalar kurmak)
• • Vatandaşın  güvenliğini sağlamak.
• •Yurdu iç ve dış tehditlere karşı koruyarak vatan bütünlüğünü korumak.
• • Vatandaşlarına hizmet götürmek( yollar, köprüler, barajlar vs. yapmak)
• • Tarım ve hayvancılığı geliştirmek.

Başbakanın Bazı Görevleri

• • Hükümeti kurmak.
• • Bakanlar arası işbirliği sağlamak.
• •  Hükümet politikasını takip etmek.
• • Cumhurbaşkanın katılmadığı zamanlarda Milli Güvenlik Kuruluna başkanlık etmek.
• •  Hükümet programının hazırlanmasını sağlamak

YARGI GÖREVİ

• Yargı yetkisi bağımsız mahkemelere ve­rilmiştir. Yargı organları kişiler arasında veya yö­netenlerle yönetilenler arasında çıkan uyuşmaz­lıkları yasalara uygun olarak çözümler.
• Devletin yargı görevini yürüten mahke­melerin tam bağımsız olmaları gerekmektedir.
• Anayasamıza göre yargı kararları da de­netlenebilmektedir. Bu nedenle yargıyı sağlayan organlar;

** Anayasamıza göre, vatandaşlar mahke­me kararlarına karşı bir üst mahkemeye başvura­bilir. Sonuç, ilgili mahkemeye ve vatandaşa bildi­rilir. Böylece, uyuşmazlıklar adil bir şekilde çözü­me kavuşturulmuş olur.

Anayasamızda belirtilen yüksek mahke­meler şunlardır:

•  Anayasa Mahkemesi

•   Yargıtay

•   Danıştay

•  Askerî Yargıtay

•  Askerî Yüksek İdare Mahkemesi

•   Uyuşmazlık Mahkemeleri.

Ayrıca insan hakları çiğnenmiş vatandaşlar bütün iç hukuk yollarını denedikten sonra, hak ihlalleri ortadan kalkmazsa Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne kişisel olarak başvurup haklarını arayabilir­ler.